Τελικά πώς μπορούν να απομνημονεύσουν τα παιδιά με δυσκολίες μνήμης;
Σε όλη τη διάρκεια της σχολικής ζωής ο κάθε μαθητής καλείται να απομνημονεύει και να ανακαλεί μεγάλο όγκο πληροφοριών. Μια καλή και αποδοτική μνήμη είναι πολλές φορές το κλειδί για την επιτυχία σε διάφορες σχολικές δοκιμασίες πχ. ερωτήσεις/απαντήσεις κατά την παράδοση, μικρά και μεγάλα διαγωνίσματα, τελικές εξετάσεις κλπ.
Για τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες η απομνημόνευση πληροφοριών είναι μια ιδιαίτερη πρόκληση και χρειάζεται ειδική προσέγγιση. Σκοπός είναι να χρησιμοποιηθούν τακτικές τέτοιες που θα έχουν ως αποτέλεσμα τον σωστό χειρισμό των πληροφοριών που χρειάζεται το παιδί να θυμάται, χωρίς αυτό να ταλαιπωρεί ψυχολογικά τον μαθητή.
Τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουμε: κάρτες (ή κομμένα κομμάτια Α4 σελίδας), post it και μαρκαδόρος.
Ας υποθέσουμε ότι υπάρχει ένα κείμενο που χρειάζεται να μάθει "απ' έξω" πχ. στο μάθημα της Ιστορίας, Γεωγραφίας κλπ.
Τα 3 βασικά βήματα που κάνουμε πριν την ανάγνωση της ιστορίας:
Τίτλος
Ρωτάμε το παιδί τι καταλαβαίνει από τον Τίτλο του κειμένου. Τονίζουμε ότι ο Τίτλος πάντα δίνει το στίγμα και προσανατολίζει τον αναγνώστη στην κεντρική ιδέα.
Εικόνες
Αν το κείμενο (κεφάλαιο) που χρειάζεται να διαβάσει ο μαθητής συνοδεύεται από εικόνες τότε δίνουμε μεγάλη σημασία σε αυτές. Τα εξωλεκτικά στοιχεία όταν μιλάμε -κινήσεις χεριών, στάση σώματος, εκφράσεις προσώπου- δίνουν επιπλέον μηνύματα που βοηθούν τον συνομιλητή μας να πάρει πρόσθετες πληροφορίες και να καταλάβει ακόμα καλύτερα αυτό που λέμε. Έτσι και οι σχετικές εικόνες που συνοδεύουν το κείμενο δίνουν μια πρώτη ιδέα για το θέμα που θα διαπραγματευτεί. Ας μην ξεχνάμε κάτι πολύ σημαντικό. Τα παιδια με μαθησιακές δυσκολίες έχουν ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη τις πληροφορίες που προέρχονται από μη ή περιορισμένες λεκτικές πληροφορίες. Η εικόνα είναι μια θαυμάσια οδός για να τονίσουμε στοιχεία που πρέπει να απομνημονευθούν!
Παράγραφοι
Ο απλός εντοπισμός του αριθμού των παραγράφων προσανατολίζει το παιδί, πριν ακόμα διαβάσει όλο το κείμενο, σε πόσα περίπου κομμάτια αναλύεται το θέμα με το οποίο καταπιάνεται.
Η μέθοδος που θα περιγράψουμε έρχεται αφού διαβάσουμε το κείμενο και χρειάζεται να θυμηθούμε τι λέει!
Θα χρησιμοποιήσουμε για παράδειγμα το πρώτο κεφάλαιο στην Ιστορία της Ε' Δημοτικού με τίτλο, "Οι Ρωμαίοι κυβερνούν τους Έλληνες".
Κάνουμε, όπως αναφέραμε, την πρώτη επαφή με το κείμενο και τα στοιχεία που το συνοδεύουν πριν την πρώτη ανάγνωση:
Κάνουμε, όπως αναφέραμε, την πρώτη επαφή με το κείμενο και τα στοιχεία που το συνοδεύουν πριν την πρώτη ανάγνωση:
- Δίνουμε σημασία στη Χρονογραμμή που υπάρχει στην αρχή της σελίδας και δείχνει γραμμικά τη χρονική περίοδο.
- Συζητάμε τον Τίτλο.
- Παρατηρούμε τις εικόνες και λέμε τι συμπεραίνουμε από αυτές πχ. Από τις εικόνες καταλαβαίνουμε ότι ήταν έυκολη ή δύσκολη η κατάκτηση για τους Έλληνες;
- Αριθμούμε τις παραγράφους για να ξέρουμε πόσα περίπου "πράγματα" θα πρέπει να θυμόμαστε μετά.
Αφού το κείμενο διαβαστεί ξεκινάμε τη μέθοδο με τις κάρτες:
1ον: Για κάθε παράγραφο γράφουμε και μια κάρτα με τον τίτλο /κεντρική ιδέα που έχει αυτή η παράγραφος.
2ον: Κάτω από κάθε κάρτα βάζουμε (1-2 )χαρτάκια σημειώσεων (post it) και γράφουμε τα κύρια σημεία της παραγράφου.
1ον: Για κάθε παράγραφο γράφουμε και μια κάρτα με τον τίτλο /κεντρική ιδέα που έχει αυτή η παράγραφος.
2ον: Κάτω από κάθε κάρτα βάζουμε (1-2 )χαρτάκια σημειώσεων (post it) και γράφουμε τα κύρια σημεία της παραγράφου.
Το συγκεκριμένο κείμενο έχει 5 παραγράφους και για αυτό για κάθε παράγραφο έχουμε μια κάρτα και χαρτάκια σημειώσεων από κάτω. Μαζί με το παιδί αναλύουμε κάθε παράγραφο και λέμε ποια είναι τα σημαντικά σημεία σε αυτήν.
Το αποτέλεσμα για τις πρώτες 3 παραγράφους είναι κάπως έτσι.
Συνεχίζουμε και στο τέλος βλέποντας το σχεδιάγραμμα "λέει το μάθημα". Έπειτα το λέει χωρίς να το βλέπει αλλά έχοντας αυτήν την εικόνα του σχεδιαγράμματος στο μυαλό του ως χάρτη για να προσανατολίζεται!
Βασικές οδηγίες:
- Γράφουμε λίγες λέξεις. Θέλουμε απλά να λειτουργούν σαν "σημαδούρες" στη μνήμη του.
- Αν αντιληφθείτε ότι υπάρχει χρονική σύγχυση δεν την παραβλέπετε. Για παράδειγμα εξηγείτε τι σημαίνει π.Χ και μ.Χ
- Επίσης εξηγούμε τις λέξεις που μπορεί ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες να δυσκολεύεται να κατανοήσει εξαιτίας του γενικού ελλείμματος που εμφανίζει στην ετυμολογία των λέξεων. Εδώ η φράση "διαίρει και βασίλευε'' είναι ένα τέτοιο παράδειγμα!
Προσαρμογή για εξ αποστάσεως παρέμβαση:
Για να εφαρμόσουμε τη συγκεκριμένη μέθοδο στην εξ αποστάσεως παρέμβαση μας.
- Δίνετε οδηγίες γραπτές για τα υλικά που θέλετε να έχει το παιδί μπροστά του στην επόμενη συνεδρία του μαζί σας.
- Μπορείτε αντί για κάρτες να έχετε φτιάξει έναν απλό πίνακα στο word ώστε το παιδί να έχει έτοιμες τις διαστάσεις των χαρτιών και να τις κόψει. Εδώ ενισχύουμε και τη Λεπτή κινητικότητα.
- Φτιάχνετε μαζί, μαθητής και παιδαγωγός, ο καθένας στο γραφείο του, την ώρα της συνεδρίας σας (real time) τη μέθοδο.
- Δείχνετε κάθε φορά τι γράψατε στην κάθε κάρτα και post it και στέλνετε με φωτογραφίες πως θέλετε να στήσει το σχεδιάγραμμα. Λειτουργείτε δηλαδή σα μοντέλο για το μαθητή σας.
Άσπα Μητρακάκη
Ειδική Παιδαγωγός - Κοινωνική Ανθρωπολόγος
ειδικευμένη στην αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών/δυσλεξίας, http://dyslexiaathome.blogspot.com
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για την Ειδική Αγωγή εδώ.