Ποίηση - Κριτήριο αξιολόγησης συνεξέτασης Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γ' Λυκείου με απαντήσεις

Κείμενο Ι

Η παιδαγωγική αξία της Ποίησης

Άπειρες οι τοποθετήσεις για την Ποίηση, τη μεγαλύτερη ανακάλυψη, ανάγκη και παρηγοριά του ανθρώπου. Αυτή κινεί γράμματα και αριθμούς, συναισθήματα και φιλοσοφικές έννοιες, ρυθμούς και μουσικές. Αν δεν υπάρχει Ποίηση στην καθημερινότητά μας, τότε βιώνουμε επίφαση ζωής και χάνουμε την επαφή με το "θείο" εντός μας. 

Η Ποίηση, ως μέρος της Λογοτεχνίας, είναι η πολιτιστική κληρονομιά ενός λαού που και από αυτήν απορρέουν τα ίχνη, ο χαρακτήρας, η ιστορία του τόπου μέσα στον οποίο αναπτύχθηκε. 

Η ποίηση, γέννημα του ρήματος ποιώ = δημιουργώ, μας κάνει δημιουργούς. Με την Ποίηση δεν αποποιούμαστε την καθημερινότητα και τη χρησιμότητά της στη δημιουργία αλλά την ενηλικίωση όπου μέσα από αυτή διαστρεβλώνεται η ποιητική ματιά του κόσμου. Οι ποιητές δεν προσποιούνται τα παιδιά, ζουν στον ίδιο χωροχρόνο με αυτά γι' αυτό και ποιούν με την ίδια ένταση και δύναμη. Μπορούν και εκποιούν την πρώτη ανάγνωση του κόσμου ανακατατάσσοντας και δημιουργώντας από το ίδιο "είναι" ένα νέο τρόπο αντίληψης του θεατού και αθέατου, ορίζοντας το συναίσθημα κέντρο του κόσμου αυτού που λυτρώνει, παρηγορεί, παιδαγωγεί, εξυψώνει, ευχαριστεί, ομορφαίνει. 

Ο ρόλος της Ποίησης είναι λυτρωτικός, όπως όλων των τεχνών, ενάντια στον ορθολογισμό και τον βασανισμό της ζωής ενώ η παιδαγωγική της δύναμη δρα ως μορφωτικό αγαθό ενάντια στην εκρίζωση των δημιουργικών δυνάμεων του παιδιού. Λογοτεχνία και παιδαγωγική καλλιεργούν και μορφώνουν τον άνθρωπο από την αρχή ως το τέλος της ύπαρξής του. Ενεργοποιούν οξύνουν την κριτική σκέψη, την αισθητική ουσία και τον προβληματισμό, τη φαντασία και το συναίσθημα. Αισθητική παιδεία και συναισθηματική νοημοσύνη αναπνέουν μέσα από την Ποίηση στοχεύοντας στον στοχασμό και όχι στην αδρανοποίηση του ανθρώπου.

Η Ποίηση παρούσα σε όλα τα πεδία νοημοσύνης

Η παιδαγωγική της αξία έγκειται στο γεγονός ότι η Ποίηση ενεργοποιεί όλα τα πεδία νοημοσύνης. Λέξεις, ήχοι, χρώματα, κίνηση και ρυθμός, αριθμοί, εν-συναίσθηση, όλα κλωστές χρυσές στον αργαλειό της Ποίησης. Δημιουργία.

Οι μαθησιακές ευκαιρίες που προσφέρει η Ποίηση διακρίνονται σε αυτή την ευχαρίστηση της γλώσσας, στο παιχνίδι της μουσικότητας με το αυτί, στην ανακάλυψη της σημασίας των εννοιών που αναδεικνύει. Προσφέρει εικόνες με τις λέξεις, ψυχαγωγεί, ισορροπεί με τη ρυθμική αρμονία των ταιριασμένων λέξεων δημιουργεί ακροατές καλλιεργώντας πνευματικό ακρόαμα, αναπτύσσει την αφηγηματική τέχνη. Ο πολλάκις βραβευμένος Αμερικανός ποιητής Ρόμπερτ Φροστ κάπου λέει πως "Ποίηση είναι όταν ένα συναίσθημα έχει βρει τη σκέψη και η σκέψη έχει βρει λέξεις".

Η Ποίηση συμβάλλει μοναδικά στην υγιή συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών, η οποία δε σταματά παρά μόνο με την ανθρώπινη απώλεια. Χρησιμοποιώντας τον λόγο για την έκφραση των συναισθημάτων, επιτυγχάνεται και η καλύτερη διαχείριση των συναισθημάτων.

Στον γνωστικό τομέα, η Ποίηση βρίσκεται ενεργά παρούσα στην αγωγή, στην εκπαίδευση, στην κριτική θεώρηση, στη βιωματική επικοινωνιακή εκπαίδευση, στην ανάπτυξη του λόγου των μικρών παιδιών. Η γλωσσική καλλιέργεια μέσω της Ποίησης ενισχύει το γλωσσικό αίσθημα και εμπλουτίζει το λεξιλόγιο αλλά και τη φαντασία με τις εικόνες που μορφοποιεί από μία σειρά επιλεγμένων και επιμελώς στοιχισμένων λέξεων.

Η Ποίηση, εφόσον το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον μυεί, ενισχύει και προωθεί την Ποίηση, μπορεί να εντάσσει με ασφάλεια το παιδί μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα, μαθαίνοντάς του αξίες και θέσεις της κοινωνίας που μεγαλώνει, περνώντας του παράλληλα παγκόσμιες έννοιες και κοινωνικές αρετές. Το ιδανικό θα ήταν αν όλα τα παιδιά κατάφερναν, μέσω της Ποίησης, να επικοινωνούν μεταξύ τους. 

Ποίηση και αισθητική παιδεία

Η αισθητική παιδεία αναπτύσσεται μέσα από την Ποίηση, η ομορφιά, η ευχαρίστηση μέσα από τη συγκίνηση του ωραίου που δημιουργείται με τη σκέψη η οποία επεξεργάζεται τις εικόνες που η Ποίηση μορφοποιεί ενεργοποιώντας μοναδικά τη φαντασία του κάθε παιδιού.

Ποίηση και φαντασία, δημιουργική σκέψη, όνειρο, συναίσθημα, ομορφιά, συγκίνηση, αισθητική, αξίες, έννοιες, κοινωνία, ήθη, γλώσσα, στοχασμός. Όλα όσα χρειάζεται το παιδί για να αναπτυχθεί επιτυχώς ώστε ως ισορροπημένοι άνθρωποι να μπορέσουν να μετασχηματίσουν τις νέες κοινωνικές οδούς για μία ανθρωπότητα γεμάτη αρετές και εφαρμοσμένες ανθρώπινες έννοιες, επίτευγμα που άλλες γνωστικές επιστήμες σχεδόν αδυνατούν να το κατορθώσουν ακόμα και σήμερα.

Ας αποδεχτούμε πως σε όλα τα ρήματα, σε όλες τις σκέψεις, σε όλες τις ιδέες, κάπου υπάρχει κρυμμένη η Ποίηση. 

Σοφία Πολίτου-Βερβέρη

Κείμενο ΙΙ

Βιβλίο Ιστορίας Γ’ Γυμνασίου, 2090 μ.Χ., σελ. 33:

 

[…] Τον καιρό εκείνο

η πολιτισμική αλλαγή υπήρξε ραγδαία

έλιωσαν τα αισθητικά κριτήρια και

η στάθμη της υποκουλτούρας

ανέβηκε σε τέτοιο βαθμό που

έπνιξε κάθε πνευματική τροφή.

Απόρροια της καταστροφής

ήταν ο αφανισμός των

υπό εξαφάνιση ποιητών […]

(Αποστόλης Ζυμβραγάκης, 2020)

Παρατηρήσεις

Θέμα Α

Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά (80-100 λέξεις) την προσφορά της Ποίησης, όπως αναφέρεται στο Κείμενο 1.

Μονάδες 15

Θέμα Β

Β1. Να γράψετε δίπλα από κάθε γράμμα τη λέξη Σωστό ή Λάθος, ανάλογα με το αν νομίζετε ότι η πρόταση αποδίδει ορθά το νόημα του Κειμένου 1. Στη συνέχεια να τεκμηριώσετε την απάντησή σας, παραθέτοντας τα αντίστοιχα χωρία από το κείμενο 1.

α. Όποιος δεν ασχολείται με την Ποίηση, δεν πιστεύει στον Θεό.

β. Η Ποίηση στοχεύει στην παύση της παθητικότητας του ατόμου.

γ. Η Ποίηση είναι χρήσιμη στη συναισθηματική αγωγή.

δ. Η αισθητική καλλιέργεια δεν συντελείται μέσω της Ποίησης.

ε. Η Ποίηση δεν υπάρχει παρά ελάχιστα στη ζωή μας.

Μονάδες 10

Β2α. Πώς οργανώνεται ο λόγος στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου 1;

Μονάδες 10

Β2β. Δεδομένου ότι σκοπός της συγγραφέως του κειμένου 1 είναι να πείσει τους αναγνώστες για την αξία της ποίησης, να καταγράψετε τρεις γλωσσικές επιλογές με τις οποίες φαίνεται ότι επιχειρεί να επιτύχει τον σκοπό της.

Μονάδες 10

Β2γ. Ο τίτλος του Κειμένου 1 είναι κυριολεκτικός και ανταποκρίνεται με σαφήνεια στο περιεχόμενό του. Να γράψετε δύο άλλους τίτλους χρησιμοποιώντας μία ερωτηματική και μία επιφωνηματική πρόταση. Ποιο θα είναι το επικοινωνιακό τους αποτέλεσμα;

Μονάδες 10

Θέμα Γ

Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το θέμα του ποιήματος; Να γράψετε ένα ερμηνευτικό σχόλιο 150-200 λέξεων.

Μονάδες 15

Θέμα Δ

Με αφορμή τις αλλαγές στο μάθημα των Νέων Ελληνικών και την ένταξη της Λογοτεχνίας στην πανελλαδική εξέταση, καλείστε να συντάξετε μία ομιλία 300-350 λέξεων στο οποίο να αναφερθείτε στην αξία της διδασκαλίας της λογοτεχνίας στο σχολείο και να διατυπώσετε προτάσεις, ώστε το μάθημα της λογοτεχνίας να γίνει πιο ενδιαφέρον κι αποδοτικό. Η ομιλία σας θα εκφωνηθεί σε σχετική εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης.

Μονάδες 30

Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός.

Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης με συνεξέταση Γλώσσας - Λογοτεχνίας εδώ.