KEIMENO 1
[Κείμενο του Μάνου Χατζιδάκι, κάπου μεταξύ 1980 και 1988 -πιθανώς το 1985- από την έκδοση-συλλογή των κριτικών κειμένων του με τίτλο Ο καθρέφτης και το μαχαίρι, εκδόσεις Ίκαρος, 1988, έκτη έκδοση: 2008.]
Και πρώτα απ’ όλα, τι θα πει παράδοση; Είναι τα παιδιά, είναι οι πρόγονοι, είναι συνήθεια, για υποχρέωση; Είναι κάτι που μας παρέχει ασφάλεια, ταυτότητα και σιγουριά, ή εμπόδια, αναστολές και αποθάρρυνση για μια προς τ’ άστρα εκτόξευσή μας; Πως είμαστε τοποθετημένοι απέναντί της; είναι Κυρία, παρθένα ή γριά; Και πως μας φανερώνεται εντός μας; Είναι παράδοση οι συνήθειες των πατέρων μας, οι παλιές φωτογραφίες των συγγενών μας, που σκονισμένες χάνονται στα συρτάρια, ή εκείνο το φως που μας αποκαλύπτει, το αποτύπωμα των δακτύλων μας, το περίγραμμα του σώματός μας, η σκιά μας;
Στις μέρες μας πολύ γιορτάζονται τα “παραδοσιακά” και προστατεύονται όχι μόνο απ’ τις αρχές, αλλά κι από τους συλλόγους, κι από τα γυμναστήρια, κι από τα κόμματα και τις πολιτικές παρατάξεις. Θα’ χετε ακούσει πως όλοι σκίζονται να μη χαθεί το πρόσωπό μας, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας. Χώρια που υπάρχουν εκπομπές στην τηλεόραση, όπου καλοδιατηρημένες Κυρίες με συνεχώς δακρύζοντα μάτια, προσπαθούν να μας πείσουν πως κάθε πρόγονος, όλοι οι πρόγονοι, αρκεί να μην είναι κάποιος ζωντανός, υπήρξαν όλοι τους υπέροχοι, γενναίοι και εθνικοί. Και δεν χωράνε αυτά αμφισβήτηση και κριτική. Αποτελούν παράδοση εθνική.
Υπάρχει στον καιρό μας μια υπερβολική και αυθαίρετη χρήση της έννοιας παράδοση. Όμως έχουμε και μια διαφορετική παράδοση, πιο προοδευτική. Μες στην οποία ο Βαμβακάρης μελοποιεί σε ήχο πλάγιο τη “Γυναίκα της Ζάκυνθος” του Διονύσιου Σολωμού. Και η Μαντώ Μαυρογένους χορεύει βαρύ ζεϊμπέκικο με την Ρόζα Λούξενμπουργκ, την Πασιονάρια ή την Πηνελόπη Δέλτα, ενισχύοντας έτσι το κίνημα για την απελευθέρωση των γυναικών.
Γιατί, να πούμε την αλήθεια, η αφελής υπενθύμιση της εκ παραδόσεως αρετής μας και της παραδοσιακής γραφικής ιδιοτυπίας μας, αν δεν προκαλεί θυμηδία, τουλάχιστον ενισχύει τον τουρισμό, είναι εμπορεύσιμη, που λένε, και στοχεύει στο να ενισχύσει το εθνικό μας φρόνημα. Άλλο, αν με το εμπόριο του γραφικού εκπορνεύεται η εθνική μας ευαισθησία και με την συνεχή πλύση εγκεφάλου περί του εθνικού, διαβρώνεται η ψυχικότητά μας και η πνευματική αντοχή μας.
Και γεννιέται πάλι ένα άλλο ερώτημα. Πόσο μας είναι η παρουσία των προγόνων μας χρήσιμη εντός μας; Και ιδιαίτερα σε τούτους τους καιρούς; Γιατί οι νεκροί, ως γνωστόν, μας συγκρατούν από το κακό, αλλά και μας κρατάνε δέσμιους στη Γη, δεν μας αφήνουν να πετάμε αν δεν τους αρνηθούμε. Χωρίς πάλι αυτό να σημαίνει πως έχουμε ανάγκη από μια χωρίς όρια παρουσία τους.
Κείνο που νιώθω σίγουρα μέσα μου είναι μια φυσική απέχθεια σ’ ό, τι χρειάζεται παράσταση, σε ό, τι γραφικό. Δεν με ενδιαφέρουν οι συνήθειες του πατέρα μου και των λοιπών συγγενών, παρά μόνο στο ποσοστό που συντηρούνται μέσα μου και μ’ εξυπηρετούν στο σήμερα. Κι αν αυτό που περιέχω είναι μια ένδειξη ελληνικής παράδοσης, τότε καλώς να υπάρξει. Γιατί δεν μ’ αρέσει να παριστάνω τον πολύ Έλληνα. Θέλω να είμαι όσο είμαι. Καιρός είναι η έννοια Έλληνας να δώσει τη θέση της στην έννοια άνθρωπος. Και τότες πιστεύω πως θα συνδεθούμε με μια πιο βαθιά παράδοση που, κατά σύμπτωση, είναι κι αυτή γνησίως ελληνική.
Με δυο λόγια το θέμα μας είναι: Υπάρχει στον καιρό μας μια υπερβολική και αυθαίρετη χρήση της έννοιας παράδοση. Δημιουργούμε παραστάσεις και αποτυπώνουμε τις έγχρωμες φωτογραφίες στην μνήμη των προγόνων μας. Μπερδεύουμε τους Ήρωες και το περιεχόμενό τους και τους κάνουμε να ζουν δισδιάστατα όπως στον Καραγκιόζη ο Μέγας Αλέξανδρος με τον Βεζύρη. Και οι δυο μεγαλόπρεποι και συμπαθείς. Μας εκστασιάζει ο τσάμικος μέσα σε ντισκοτέκ. Είμαστε σε θέση λοιπόν να βρούμε την αληθινή ροή μας μες στους καιρούς που έρχονται, για να δεχθούμε κάποτε μια οδυνηρή πραγματικότητα σαν την μόνη αλήθεια; Ποια είναι τα ηθικά στοιχεία μέσα απ’ την παράδοση για να τα συλλέξουμε και πως θα επιτευχθεί η απόρριψη του γραφικού;
Σας τα παραδίδω και συγχωρέστε μου που δεν υπήρξα πιο μεθοδικός στην τοποθέτηση του θέματος. Διαθέτω βλέπετε ποιητική ιδιοσυγκρασία που μου απαγορεύει την ομαλή δομή.
KEIMENO 2
«Γιατί πρέπει να κρατάμε τις παραδόσεις και να εμπνέουμε τα παιδιά μας»
Πάσχα, άνοιξη και Απρίλης. Η ώρα της γης και σήμερα η πιο μεγάλη γιορτή της Ελλάδας. Η Λαμπρή που συνεχίζεται από τα βάθη του χρόνου πανηγυρικά και χαρμόσυνα με τις παραδόσεις, τα έθιμα, τη λατρεία και τα τελετουργικά της και αναβιώνει επίμονα αναλλοίωτη σε πείσμα των καιρών. Όλα αυτά είναι η ζωή μας. Δεν γράφονται. Βιώνονται. Είναι οι παραδόσεις μας. Είναι όλα τα θεμελιώδη, τα αιώνια πολιτιστικά στοιχεία μας. Είναι οι ηθικές μας αξίες -αυτές που τώρα απαξιώνονται και αμφισβητούνται-, οι οποίες παραδόθηκαν από τις προηγούμενες γενιές στις επόμενες και διαμορφώνουν την ταυτότητα του λαού μας.
Για τα περισσότερα παιδιά γιορτές όπως το Πάσχα και οι παραδόσεις του είναι συνυφασμένες με τη χαρμόσυνη πλησμονή των διακοπών. Το σπίτι του παππού και της γιαγιάς στο χωριό ή στο νησί, το αντάμωμα με παλιούς γνώριμους φίλους που άφησαν πίσω τους το καλοκαίρι που πέρασε, τη βόλτα και το σεργιάνι στην πλατεία… Αλλά και αρκετά είναι τα παιδιά που συμμετέχουν στα λατρευτικά έθιμα με την καρδιά τους και ζουν τη μαγεία των παραδόσεων. Τι να πρωτοθυμηθούμε για το Πάσχα της Ελλάδας; Την εξαίσια πομπή του Επιταφίου με τα άνθη που σκορπίζουν τα αρώματά τους; Την πρώτη Ανάσταση, το «Ανάστα ο Θεός» και το βράδυ πια το πολυπόθητο «Χριστός Ανέστη»; Και τι μήνυμα πάνω από αυτό το πένθος δίνουμε στα παιδιά μας; Ένα, αλλά ισχυρό: ότι πίσω από τον θάνατο κρύβεται η Ζωή! Έρχεται η Ανάσταση! Είναι θάνατος δίχως φθορά, χαμός χωρίς εξαφάνιση. Έτσι, σαν μια βιαστική κακή εποχή που τρέχει να φύγει για να δώσει τη θέση της στην άλλη, τη Λαμπρή.
Οι παραδόσεις ξυπνάνε μνήμες που παραμένουν αναλλοίωτες
Τα σύμβολα, οι τελετές, οι θρύλοι, οι μουσικές, οι χοροί εδραιώνουν την ταυτότητά μας και παρέχουν στο παιδί το αίσθημα της συνέχειας. Μέσα από εικόνες και μυρωδιές, τελετές και μυσταγωγία, από τη χαρούμενη κούραση της γιορτινής προετοιμασίας, οι παραδόσεις μάς ενώνουν με το παρελθόν, μας δένουν σαν οικογένεια, σαν κοινότητα, σαν χώρα. Αντλούμε γνώσεις, πείρα και σοφία. Μελετώντας την παράδοση ανακαλούμε στη μνήμη μας ότι αποτελούμε μέρος της Ιστορίας μας. Μιας Ιστορίας που προσδιορίζει το παρελθόν μας, διαμορφώνει αυτό που είμαστε σήμερα και αυτό που θα θέλαμε για το μέλλον. Ενισχύουμε έτσι στο παιδί τις αξίες της ελευθερίας, της πίστης, του ήθους, της ανιδιοτέλειας. Άγνοια της αξίας των παραδόσεων δημιουργεί κίνδυνο για απώλεια της πραγματικής μας ταυτότητας, της δικής μας και των παιδιών μας. Ο μεγάλος Γιώργος Σεφέρης μάς λέει ότι «σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνουμε και ένα κομμάτι από το μέλλον.
Δημιουργούν μια βάση στήριξης και ασφάλειας στα παιδιά μας
Διατηρούνται αλώβητες παρά την απόλυτη βιομηχανοποίηση, τη ραγδαία αστικοποίηση, τον σύγχρονο τρόπο ζωής και την εξέλιξη της τεχνολογίας. Και γι’ αυτό η πολιτιστική μας κληρονομιά, μοναδική και αναντικατάστατη μέσα από τους αιώνες, μας φορτίζει με την ευθύνη της διατήρησης και διαφύλαξής της.
Παραδόσεις είναι και όλα τα απλά και τα καθημερινά
Πραγματοποιούνται την ίδια χρονική στιγμή και στο ίδιο μέρος, με την ίδια ακρίβεια, από τα μέλη μιας οικογένειας, μιας κοινότητας κ.λπ. Στην ουσία αποτελούν τελετουργίες που σκοπό έχουν τη συνεύρεση, τη συμπόρευση, το μοίρασμα ηθών και αξιών και δρουν εξαγνιστικά στις ψυχές μας. Οι άνθρωποι τις διαφυλάττουν σαν μια αταλάντευτη στον χρόνο συνήθεια, ως τρόπο ζωής, αξιοποιώντας έτσι την απίστευτη δύναμη που κρύβει μέσα της κάθε μυσταγωγία. Απολαμβάνουν έτσι όλοι μαζί τη διαδικασία και μαθαίνουν από νεαρή ηλικία να μοιράζονται τις χαρές της ζωής.
Οι παραδόσεις δεν είναι παρωχημένες συνήθειες
Μπορούμε, όμως, να απορρίψουμε κάποια ξεπερασμένα στοιχεία τους εντάσσοντας τα γνήσια, ουσιαστικά και αυθεντικά στη σημερινή πραγματικότητα. Και είναι σημαντικό για τα παιδιά να μαθαίνουν από μικρά να βιώνουν τα σπουδαία και ωραία έθιμα και τις παραδόσεις μας. Να μην τα θεωρούν συντηρητικά και αναχρονιστικά και να μην τα υποτιμούν αμφισβητώντας την αξία τους. Κρατήστε, λοιπόν, σήμερα την αναστάσιμη χαρά ζωντανή, τα πιο αληθινά και τα πιο όμορφα, με την ευχή να ζήσει ο καθένας μας μία ακόμη φορά Πάσχα, Απρίλη, άνοιξη στην όμορφη Ελλάδα.
Χριστός Ανέστη σε όλους!
18/04/2017, εφημερίδα « ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ» ,Της Χαράς Καραμήτσου
KEIMENO 3
Βαθιές ρίζες - Αποστόλης Ζυμβραγάκης
Για να ψηλώσεις μην ξεχνάς
τις ρίζες να φροντίζεις.
Γιατί δεντρί δεν ψήλωσε
χωρίς βαθιές τις ρίζες.
Μην θαμπώνεσαι
από τη λάμψη του ηλίου.
Γιατί δεντρί δεν ψήλωσε
χωρίς βαθιές τις ρίζες.
Μην παρασύρεσαι
από το γλυκό και δροσερό αεράκι.
Γιατί δεντρί δεν ψήλωσε
χωρίς βαθιές τις ρίζες.
Μην επικεντρώνεσαι
στην ομορφιά των απαλών σου φύλλων.
Γιατί δεντρί δεν ψήλωσε
χωρίς βαθιές τις ρίζες.
Μην αποπροσανατολίζεσαι
από τη γεύση των καρπών σου.
Γιατί δεντρί δεν ψήλωσε
χωρίς βαθιές τις ρίζες.
Στο χώμα είναι το στήριγμα
στο χώμα είναι οι ρίζες
στο χώμα είναι οι νεκροί
βαστάζουν την πατρίδα.
Γιατί δεντρί δεν ψήλωσε
χωρίς βαθιές τις ρίζες.
Γιατί άνθρωπος δεν πρόκοψε
μακριά απ' την παράδοση.
Αποστόλης Ζυμβραγάκης
ΘΕΜΑΤΑ
Α1. Σε ένα κείμενο 60 περίπου λέξεων να παρουσιάσετε συνοπτικά τα βασικά προβλήματα που παρουσιάζονται όσον αφορά τη σχέση μας με την παράδοση σήμερα στο κείμενο 1. (15 μονάδες)
Β1. Να ελέγξετε την ορθότητα ή το λάθος των παρακάτω ισχυρισμών σύμφωνα με το Κείμενο 1, σημειώνοντας Σ(σωστό ) ή Λ(λάθος) για κάθε πρόταση.
I. Ο Χατζιδάκις δηλώνει ικανοποιημένος από την φροντίδα που δείχνουν όλοι σήμερα για τα παραδοσιακά στοιχεία.
II. Στην παράδοση συνδυάζονται το παρελθόν με το παρόν και τα προοδευτικά του στοιχεία.
III. Η εμπορευματοποίηση της παράδοσης ενισχύει την εθνική μας ταυτότητα.
IV. Ο Χατζιδάκις θεωρεί σε κάθε περίπτωση θετική την επαφή με τους προγόνους μας.
V. Βασικό γνώρισμα της ελληνικής παράδοσης είναι ο ανθρωποκεντρισμός του πολιτισμού μας. (15 μονάδες)
Β2. Να προσδιορίσετε το είδος των κειμένων 1 και 2, δικαιολογώντας την απάντησή σας παρουσιάζοντας δύο χαρακτηριστικά του κάθε κειμένου. (10 μονάδες)
Β3α. Ο συγγραφέας επιδιώκει να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες για το θέμα της ορθής επαφής μας με την παράδοση. Με ποιους τρόπους (γλωσσικές επιλογές και εκφραστικά μέσα) επιχειρεί να πετύχει το σκοπό του; (Κείμενο 1)
Β3β. Να εντοπίσετε δύο σημεία του κειμένου 1 όπου η γλώσσα χρησιμοποιείται συνυποδηλωτικά. (10+ 5 μονάδες)
Γ. Ποιο είναι το θέμα του κειμένου 3, κατά τη γνώμη σας; Ποια είναι για εσάς η αξία της παράδοσης; Να απαντήσετε αξιοποιώντας τρεις κειμενικούς δείκτες του ποιήματος σε μία παράγραφο 100-150 λέξεων. (15 μονάδες)
Δ. Σε άρθρο σας, το οποίο θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας, επιλέγετε να αναδείξετε πόσο σημαντική είναι για εσάς η επαφή σας με την παράδοση και να αναφέρετε τους παράγοντες που κατά την άποψή σας απομακρύνουν τους σύγχρονους νέους από την παράδοση του τόπου (300-350 λέξεις). (30 μονάδες)
[Κείμενο του Μάνου Χατζιδάκι, κάπου μεταξύ 1980 και 1988 -πιθανώς το 1985- από την έκδοση-συλλογή των κριτικών κειμένων του με τίτλο Ο καθρέφτης και το μαχαίρι, εκδόσεις Ίκαρος, 1988, έκτη έκδοση: 2008.]
Και πρώτα απ’ όλα, τι θα πει παράδοση; Είναι τα παιδιά, είναι οι πρόγονοι, είναι συνήθεια, για υποχρέωση; Είναι κάτι που μας παρέχει ασφάλεια, ταυτότητα και σιγουριά, ή εμπόδια, αναστολές και αποθάρρυνση για μια προς τ’ άστρα εκτόξευσή μας; Πως είμαστε τοποθετημένοι απέναντί της; είναι Κυρία, παρθένα ή γριά; Και πως μας φανερώνεται εντός μας; Είναι παράδοση οι συνήθειες των πατέρων μας, οι παλιές φωτογραφίες των συγγενών μας, που σκονισμένες χάνονται στα συρτάρια, ή εκείνο το φως που μας αποκαλύπτει, το αποτύπωμα των δακτύλων μας, το περίγραμμα του σώματός μας, η σκιά μας;
Στις μέρες μας πολύ γιορτάζονται τα “παραδοσιακά” και προστατεύονται όχι μόνο απ’ τις αρχές, αλλά κι από τους συλλόγους, κι από τα γυμναστήρια, κι από τα κόμματα και τις πολιτικές παρατάξεις. Θα’ χετε ακούσει πως όλοι σκίζονται να μη χαθεί το πρόσωπό μας, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας. Χώρια που υπάρχουν εκπομπές στην τηλεόραση, όπου καλοδιατηρημένες Κυρίες με συνεχώς δακρύζοντα μάτια, προσπαθούν να μας πείσουν πως κάθε πρόγονος, όλοι οι πρόγονοι, αρκεί να μην είναι κάποιος ζωντανός, υπήρξαν όλοι τους υπέροχοι, γενναίοι και εθνικοί. Και δεν χωράνε αυτά αμφισβήτηση και κριτική. Αποτελούν παράδοση εθνική.
Υπάρχει στον καιρό μας μια υπερβολική και αυθαίρετη χρήση της έννοιας παράδοση. Όμως έχουμε και μια διαφορετική παράδοση, πιο προοδευτική. Μες στην οποία ο Βαμβακάρης μελοποιεί σε ήχο πλάγιο τη “Γυναίκα της Ζάκυνθος” του Διονύσιου Σολωμού. Και η Μαντώ Μαυρογένους χορεύει βαρύ ζεϊμπέκικο με την Ρόζα Λούξενμπουργκ, την Πασιονάρια ή την Πηνελόπη Δέλτα, ενισχύοντας έτσι το κίνημα για την απελευθέρωση των γυναικών.
Γιατί, να πούμε την αλήθεια, η αφελής υπενθύμιση της εκ παραδόσεως αρετής μας και της παραδοσιακής γραφικής ιδιοτυπίας μας, αν δεν προκαλεί θυμηδία, τουλάχιστον ενισχύει τον τουρισμό, είναι εμπορεύσιμη, που λένε, και στοχεύει στο να ενισχύσει το εθνικό μας φρόνημα. Άλλο, αν με το εμπόριο του γραφικού εκπορνεύεται η εθνική μας ευαισθησία και με την συνεχή πλύση εγκεφάλου περί του εθνικού, διαβρώνεται η ψυχικότητά μας και η πνευματική αντοχή μας.
Και γεννιέται πάλι ένα άλλο ερώτημα. Πόσο μας είναι η παρουσία των προγόνων μας χρήσιμη εντός μας; Και ιδιαίτερα σε τούτους τους καιρούς; Γιατί οι νεκροί, ως γνωστόν, μας συγκρατούν από το κακό, αλλά και μας κρατάνε δέσμιους στη Γη, δεν μας αφήνουν να πετάμε αν δεν τους αρνηθούμε. Χωρίς πάλι αυτό να σημαίνει πως έχουμε ανάγκη από μια χωρίς όρια παρουσία τους.
Κείνο που νιώθω σίγουρα μέσα μου είναι μια φυσική απέχθεια σ’ ό, τι χρειάζεται παράσταση, σε ό, τι γραφικό. Δεν με ενδιαφέρουν οι συνήθειες του πατέρα μου και των λοιπών συγγενών, παρά μόνο στο ποσοστό που συντηρούνται μέσα μου και μ’ εξυπηρετούν στο σήμερα. Κι αν αυτό που περιέχω είναι μια ένδειξη ελληνικής παράδοσης, τότε καλώς να υπάρξει. Γιατί δεν μ’ αρέσει να παριστάνω τον πολύ Έλληνα. Θέλω να είμαι όσο είμαι. Καιρός είναι η έννοια Έλληνας να δώσει τη θέση της στην έννοια άνθρωπος. Και τότες πιστεύω πως θα συνδεθούμε με μια πιο βαθιά παράδοση που, κατά σύμπτωση, είναι κι αυτή γνησίως ελληνική.
Με δυο λόγια το θέμα μας είναι: Υπάρχει στον καιρό μας μια υπερβολική και αυθαίρετη χρήση της έννοιας παράδοση. Δημιουργούμε παραστάσεις και αποτυπώνουμε τις έγχρωμες φωτογραφίες στην μνήμη των προγόνων μας. Μπερδεύουμε τους Ήρωες και το περιεχόμενό τους και τους κάνουμε να ζουν δισδιάστατα όπως στον Καραγκιόζη ο Μέγας Αλέξανδρος με τον Βεζύρη. Και οι δυο μεγαλόπρεποι και συμπαθείς. Μας εκστασιάζει ο τσάμικος μέσα σε ντισκοτέκ. Είμαστε σε θέση λοιπόν να βρούμε την αληθινή ροή μας μες στους καιρούς που έρχονται, για να δεχθούμε κάποτε μια οδυνηρή πραγματικότητα σαν την μόνη αλήθεια; Ποια είναι τα ηθικά στοιχεία μέσα απ’ την παράδοση για να τα συλλέξουμε και πως θα επιτευχθεί η απόρριψη του γραφικού;
Σας τα παραδίδω και συγχωρέστε μου που δεν υπήρξα πιο μεθοδικός στην τοποθέτηση του θέματος. Διαθέτω βλέπετε ποιητική ιδιοσυγκρασία που μου απαγορεύει την ομαλή δομή.
KEIMENO 2
«Γιατί πρέπει να κρατάμε τις παραδόσεις και να εμπνέουμε τα παιδιά μας»
Πάσχα, άνοιξη και Απρίλης. Η ώρα της γης και σήμερα η πιο μεγάλη γιορτή της Ελλάδας. Η Λαμπρή που συνεχίζεται από τα βάθη του χρόνου πανηγυρικά και χαρμόσυνα με τις παραδόσεις, τα έθιμα, τη λατρεία και τα τελετουργικά της και αναβιώνει επίμονα αναλλοίωτη σε πείσμα των καιρών. Όλα αυτά είναι η ζωή μας. Δεν γράφονται. Βιώνονται. Είναι οι παραδόσεις μας. Είναι όλα τα θεμελιώδη, τα αιώνια πολιτιστικά στοιχεία μας. Είναι οι ηθικές μας αξίες -αυτές που τώρα απαξιώνονται και αμφισβητούνται-, οι οποίες παραδόθηκαν από τις προηγούμενες γενιές στις επόμενες και διαμορφώνουν την ταυτότητα του λαού μας.
Για τα περισσότερα παιδιά γιορτές όπως το Πάσχα και οι παραδόσεις του είναι συνυφασμένες με τη χαρμόσυνη πλησμονή των διακοπών. Το σπίτι του παππού και της γιαγιάς στο χωριό ή στο νησί, το αντάμωμα με παλιούς γνώριμους φίλους που άφησαν πίσω τους το καλοκαίρι που πέρασε, τη βόλτα και το σεργιάνι στην πλατεία… Αλλά και αρκετά είναι τα παιδιά που συμμετέχουν στα λατρευτικά έθιμα με την καρδιά τους και ζουν τη μαγεία των παραδόσεων. Τι να πρωτοθυμηθούμε για το Πάσχα της Ελλάδας; Την εξαίσια πομπή του Επιταφίου με τα άνθη που σκορπίζουν τα αρώματά τους; Την πρώτη Ανάσταση, το «Ανάστα ο Θεός» και το βράδυ πια το πολυπόθητο «Χριστός Ανέστη»; Και τι μήνυμα πάνω από αυτό το πένθος δίνουμε στα παιδιά μας; Ένα, αλλά ισχυρό: ότι πίσω από τον θάνατο κρύβεται η Ζωή! Έρχεται η Ανάσταση! Είναι θάνατος δίχως φθορά, χαμός χωρίς εξαφάνιση. Έτσι, σαν μια βιαστική κακή εποχή που τρέχει να φύγει για να δώσει τη θέση της στην άλλη, τη Λαμπρή.
Οι παραδόσεις ξυπνάνε μνήμες που παραμένουν αναλλοίωτες
Τα σύμβολα, οι τελετές, οι θρύλοι, οι μουσικές, οι χοροί εδραιώνουν την ταυτότητά μας και παρέχουν στο παιδί το αίσθημα της συνέχειας. Μέσα από εικόνες και μυρωδιές, τελετές και μυσταγωγία, από τη χαρούμενη κούραση της γιορτινής προετοιμασίας, οι παραδόσεις μάς ενώνουν με το παρελθόν, μας δένουν σαν οικογένεια, σαν κοινότητα, σαν χώρα. Αντλούμε γνώσεις, πείρα και σοφία. Μελετώντας την παράδοση ανακαλούμε στη μνήμη μας ότι αποτελούμε μέρος της Ιστορίας μας. Μιας Ιστορίας που προσδιορίζει το παρελθόν μας, διαμορφώνει αυτό που είμαστε σήμερα και αυτό που θα θέλαμε για το μέλλον. Ενισχύουμε έτσι στο παιδί τις αξίες της ελευθερίας, της πίστης, του ήθους, της ανιδιοτέλειας. Άγνοια της αξίας των παραδόσεων δημιουργεί κίνδυνο για απώλεια της πραγματικής μας ταυτότητας, της δικής μας και των παιδιών μας. Ο μεγάλος Γιώργος Σεφέρης μάς λέει ότι «σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνουμε και ένα κομμάτι από το μέλλον.
Δημιουργούν μια βάση στήριξης και ασφάλειας στα παιδιά μας
Διατηρούνται αλώβητες παρά την απόλυτη βιομηχανοποίηση, τη ραγδαία αστικοποίηση, τον σύγχρονο τρόπο ζωής και την εξέλιξη της τεχνολογίας. Και γι’ αυτό η πολιτιστική μας κληρονομιά, μοναδική και αναντικατάστατη μέσα από τους αιώνες, μας φορτίζει με την ευθύνη της διατήρησης και διαφύλαξής της.
Παραδόσεις είναι και όλα τα απλά και τα καθημερινά
Πραγματοποιούνται την ίδια χρονική στιγμή και στο ίδιο μέρος, με την ίδια ακρίβεια, από τα μέλη μιας οικογένειας, μιας κοινότητας κ.λπ. Στην ουσία αποτελούν τελετουργίες που σκοπό έχουν τη συνεύρεση, τη συμπόρευση, το μοίρασμα ηθών και αξιών και δρουν εξαγνιστικά στις ψυχές μας. Οι άνθρωποι τις διαφυλάττουν σαν μια αταλάντευτη στον χρόνο συνήθεια, ως τρόπο ζωής, αξιοποιώντας έτσι την απίστευτη δύναμη που κρύβει μέσα της κάθε μυσταγωγία. Απολαμβάνουν έτσι όλοι μαζί τη διαδικασία και μαθαίνουν από νεαρή ηλικία να μοιράζονται τις χαρές της ζωής.
Οι παραδόσεις δεν είναι παρωχημένες συνήθειες
Μπορούμε, όμως, να απορρίψουμε κάποια ξεπερασμένα στοιχεία τους εντάσσοντας τα γνήσια, ουσιαστικά και αυθεντικά στη σημερινή πραγματικότητα. Και είναι σημαντικό για τα παιδιά να μαθαίνουν από μικρά να βιώνουν τα σπουδαία και ωραία έθιμα και τις παραδόσεις μας. Να μην τα θεωρούν συντηρητικά και αναχρονιστικά και να μην τα υποτιμούν αμφισβητώντας την αξία τους. Κρατήστε, λοιπόν, σήμερα την αναστάσιμη χαρά ζωντανή, τα πιο αληθινά και τα πιο όμορφα, με την ευχή να ζήσει ο καθένας μας μία ακόμη φορά Πάσχα, Απρίλη, άνοιξη στην όμορφη Ελλάδα.
Χριστός Ανέστη σε όλους!
18/04/2017, εφημερίδα « ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ» ,Της Χαράς Καραμήτσου
KEIMENO 3
Βαθιές ρίζες - Αποστόλης Ζυμβραγάκης
Για να ψηλώσεις μην ξεχνάς
τις ρίζες να φροντίζεις.
Γιατί δεντρί δεν ψήλωσε
χωρίς βαθιές τις ρίζες.
Μην θαμπώνεσαι
από τη λάμψη του ηλίου.
Γιατί δεντρί δεν ψήλωσε
χωρίς βαθιές τις ρίζες.
Μην παρασύρεσαι
από το γλυκό και δροσερό αεράκι.
Γιατί δεντρί δεν ψήλωσε
χωρίς βαθιές τις ρίζες.
Μην επικεντρώνεσαι
στην ομορφιά των απαλών σου φύλλων.
Γιατί δεντρί δεν ψήλωσε
χωρίς βαθιές τις ρίζες.
Μην αποπροσανατολίζεσαι
από τη γεύση των καρπών σου.
Γιατί δεντρί δεν ψήλωσε
χωρίς βαθιές τις ρίζες.
Στο χώμα είναι το στήριγμα
στο χώμα είναι οι ρίζες
στο χώμα είναι οι νεκροί
βαστάζουν την πατρίδα.
Γιατί δεντρί δεν ψήλωσε
χωρίς βαθιές τις ρίζες.
Γιατί άνθρωπος δεν πρόκοψε
μακριά απ' την παράδοση.
Αποστόλης Ζυμβραγάκης
ΘΕΜΑΤΑ
Α1. Σε ένα κείμενο 60 περίπου λέξεων να παρουσιάσετε συνοπτικά τα βασικά προβλήματα που παρουσιάζονται όσον αφορά τη σχέση μας με την παράδοση σήμερα στο κείμενο 1. (15 μονάδες)
Β1. Να ελέγξετε την ορθότητα ή το λάθος των παρακάτω ισχυρισμών σύμφωνα με το Κείμενο 1, σημειώνοντας Σ(σωστό ) ή Λ(λάθος) για κάθε πρόταση.
I. Ο Χατζιδάκις δηλώνει ικανοποιημένος από την φροντίδα που δείχνουν όλοι σήμερα για τα παραδοσιακά στοιχεία.
II. Στην παράδοση συνδυάζονται το παρελθόν με το παρόν και τα προοδευτικά του στοιχεία.
III. Η εμπορευματοποίηση της παράδοσης ενισχύει την εθνική μας ταυτότητα.
IV. Ο Χατζιδάκις θεωρεί σε κάθε περίπτωση θετική την επαφή με τους προγόνους μας.
V. Βασικό γνώρισμα της ελληνικής παράδοσης είναι ο ανθρωποκεντρισμός του πολιτισμού μας. (15 μονάδες)
Β2. Να προσδιορίσετε το είδος των κειμένων 1 και 2, δικαιολογώντας την απάντησή σας παρουσιάζοντας δύο χαρακτηριστικά του κάθε κειμένου. (10 μονάδες)
Β3α. Ο συγγραφέας επιδιώκει να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες για το θέμα της ορθής επαφής μας με την παράδοση. Με ποιους τρόπους (γλωσσικές επιλογές και εκφραστικά μέσα) επιχειρεί να πετύχει το σκοπό του; (Κείμενο 1)
Β3β. Να εντοπίσετε δύο σημεία του κειμένου 1 όπου η γλώσσα χρησιμοποιείται συνυποδηλωτικά. (10+ 5 μονάδες)
Γ. Ποιο είναι το θέμα του κειμένου 3, κατά τη γνώμη σας; Ποια είναι για εσάς η αξία της παράδοσης; Να απαντήσετε αξιοποιώντας τρεις κειμενικούς δείκτες του ποιήματος σε μία παράγραφο 100-150 λέξεων. (15 μονάδες)
Δ. Σε άρθρο σας, το οποίο θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας, επιλέγετε να αναδείξετε πόσο σημαντική είναι για εσάς η επαφή σας με την παράδοση και να αναφέρετε τους παράγοντες που κατά την άποψή σας απομακρύνουν τους σύγχρονους νέους από την παράδοση του τόπου (300-350 λέξεις). (30 μονάδες)
Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης με συνεξέταση Γλώσσας - Λογοτεχνίας εδώ.
Προτεινόμενες απαντήσεις;
ΑπάντησηΔιαγραφήενδεικτικες απαντησεις;
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπαντήσεις;
ΑπάντησηΔιαγραφήΠροτεινόμενες απαντήσεις;
ΑπάντησηΔιαγραφή