Μαθαίνουμε τα σημεία στίξης με εκπαιδευτικές κάρτες

Τα Σημεία Στίξης

ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

Όταν γράφουμε, στο τέλος των λέξεων ή των προτάσεων βάζουμε κάποια σημάδια που μας βοηθούν να διαβάσουμε το κείμενο και να καταλάβουμε καλύτερα το νόημά του.  Τα σημάδια αυτά λέγονται σημεία στίξης και είναι τα εξής: η τελεία ( . ), το ερωτηματικό ( ; ), το κόμμα ( , ), το θαυμαστικό ( ! ), τα αποσιωπητικά ( … ), τα εισαγωγικά ( « » ), η διπλή τελεία ( : ), και η παύλα ( - ).

Η τελεία ( . )

Η τελεία χρησιμοποιείται στο τέλος μίας πρότασης που έχει ολοκληρωμένο νόημα. Σ’ αυτό το σημείο σταματά για λίγο η φωνή μας. Μετά την τελεία αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα.
Π.χ.: Ήρθε ο μπαμπάς. Είναι πολύ κουρασμένος.

Το ερωτηματικό ( ; )

Το ερωτηματικό χρησιμοποιείται στο τέλος μιας πρότασης με την οποία ρωτάμε κάτι. Μετά το ερωτηματικό αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα αν το νόημα της πρότασης έχει ολοκληρωθεί.
Π.χ.: Πού ήσουν όλη μέρα;

Αν το νόημα δεν έχει ολοκληρωθεί, συνεχίζουμε με μικρό γράμμα.
Π.χ.: Ποιος θα σβήσει τον πίνακα; ρώτησε η δασκάλα.

Το κόμμα ( , )

Τό κόμμα το χρησιμοποιείται:

- 'Οταν  θέλουμε να χωρίσουμε ασύνδετες λέξεις ή φράσεις που είναι στη σειρά.
πχ: Τα αγαπημένα μου χρώματα είναι το κόκκινο, το πράσινο, το κίτρινο, το ροζ και το μωβ.
- Όταν θέλουμε να χωρίσουμε την κλητική προσφώνηση από την υπόλοιπη πρόταση.
πχ: Μάρκο, δώσε μου την ξύστρα.
- Όταν θέλουμε να χωρίσουμε μικρότερες φράσεις που εξηγούν κάτι μέσα σε μία πρόταση.
πχ: Η Αθήνα, η πρωτεύουσα της Ελλάδας, οργάνωσε τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004.

Προσοχή: Δεν μπαίνει κόμμα πριν απ' το και, το ούτε, το μήτε και το ή.

Το θαυμαστικό ( ! )

Το θαυμαστικό χρησιμοποιείται έπειτα από επιφωνήματα ή φράσεις που εκφράζουν ευχή, χαρά, λύπη, θαυμασμό, φόβο, ελπίδα κτλ. Π.χ.:

Τι όμορφο μωρό!
Χρόνια πολλά!
Θεέ μου, τι έπαθα!
Μπράβο! Τα κατάφερες.

Τα αποσιωπητικά ( … )

Τα αποσιωπητικά χρησιμοποιούνται:
- Όταν θέλουμε να δείξουμε συγκίνηση ή έντονα συναισθήματα (ντροπή ή φόβο).
Π.χ.: Τη στιγμή που κάποιος ήταν έτοιμος να με πιάσει ... ξύπνησα.
- Όταν θέλουμε να αποσιωπήσουμε κάτι ή δε λέμε κάτι επειδή είναι γνωστό.
Π.χ.: Μην το ξανακάνεις αυτό γιατί θα ...

Διπλή τελεία ( : )

Η  διπλή τελεία χρησιμοποιείται:
- Όταν γράφουμε τα λόγια ενός ανθρώπου ακριβώς όπως τα είπε.
Π.χ.: Η Σοφία είπε: «Θέλεις να παίξουμε μπάλα;»
- 'Οταν παραθέτουμε παροιμίες ή γνωμικά.
Π.χ.: Μια λαϊκή παροιμία λέει: «Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα».
- 'Οταν απαριθμούμε πράγματα.

Π.χ.: Αγόρασα ό,τι μπορείς να φανταστείς: γλυκά, σοκολάτες, καραμέλες, κτλ.
- 'Οταν θέλουμε να εξηγήσουμε κάτι.
Π.χ.: Το πρόβλημα θα το λύσετε έτσι: πρώτα θα βρείτε πόσα ήταν τα πορτοκάλια και ύστερα θα...

Προσοχή:
Μετά τη διπλή τελεία συνεχίζουμε με μικρό γράμμα όταν απαριθμούμε πράγματα ή επεξηγούμε κάτι.
Μετά τη διπλή τελεία συνεχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα όταν ακολουθούν τα λόγια ενός ανθρώπου ακριβώς όπως τα είπε (τα λόγια μπαίνουν σε εισαγωγικά) ή παροιμία ή ρητό.

Τα εισαγωγικά ( « » )

Τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται:
- Όταν θέλουμε να γράψουμε τα λόγια ενός προσώπου ακριβώς έτσι όπως τα είπε.
Π.χ.: Ο Παύλος είπε: «Έκανα όλα μου τα μαθήματα».
- Όταν θέλουμε να παραθέσουμε λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιούνται σπάνια ή
μεταφορικά, ή διάφορες εκφράσεις, παροιμίες, γνωμικά.
Π.χ.: «Τα πήρε στο κρανίο» μ' αυτά που άκουγε.
- Σε τίτλους βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων, έργων κ.λπ.
Π.χ.: «Ο μικρός πρίγκιπας» είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο.
Διάβασα χτες στην «Ελευθεροτυπία» ένα ενδιαφέρον άρθρο.

Η παύλα ( - )

Η παύλα χρησιμοποιείται στο διάλογο για να φανεί η αλλαγή του προσώπου που μιλάει. Η παύλα μπαίνει στην αρχή της ομιλίας κάθε προσώπου. Π.χ.:

- Γεια σου, Γιάννη. Τι κάνεις;

- Γεια σου Καίτη. Καλά είμαι. Πού ήσουν χθες;

- Είχα μάθημα. Γιατί;

- Γιατί σ’ έπαιρνα τηλέφωνο και δεν απαντούσες.

Προσοχή: Κάθε φορά που μιλάει άλλο πρόσωπο και χρησιμοποιούμε παύλα, πρέπει να αλλάζουμε σειρά και να ξεκινάμε τα λόγια του άλλου προσώπου από την επόμενη σειρά.

Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Δημοτικό εδώ.