Κείμενο 1
Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι
Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντι-ανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντι-ανθρώπινη παρουσία του.
Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Όμως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής. Κι αποτελεί πολιτική «παράδοση» η πεποίθηση πως τα κτήνη, με κατάλληλη τακτική και αντιμετώπιση, καθοδηγούνται, τιθασεύονται.
[…]νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι. Οι μισητοί δολοφόνοι, που βρίσκουν όμως κατανόηση από τις διωκτικές αρχές λόγω μιας περίεργης αλλά όχι και ανεξήγητης συγγενικής ομοιότητος. Που τους έχουν συνηθίσει οι αρχές και οι κυβερνήσεις σαν μια πολιτική προέκτασή τους ή σαν μια επιτρεπτή αντίθεση, δίχως ιδιαίτερη σημασία που να προκαλεί ανησυχία. (Τελευταία διάβασα πως στην Πάτρα, απέναντι στο αστυνομικό τμήμα άνοιξε τα γραφεία του ένα νεοναζιστικό κόμμα. Καμιά ανησυχία ούτε για τους φασίστες, ούτε για τους αστυνομικούς. Ούτε φυσικά για τους περιοίκους).
Ο εθνικισμός είναι κι αυτός νεοναζισμός. Τα κουρεμένα κεφάλια των στρατιωτών, έστω και παρά τη θέλησή τους, ευνοούν την έξοδο της σκέψης και της κρίσης, ώστε να υποτάσσονται και να γίνονται κατάλληλοι για την αποδοχή διαταγών και κατευθύνσεων προς κάποιο θάνατο. Δικών τους ή των άλλων. Η εμπειρία μου διδάσκει πως η αληθινή σκέψη, ο προβληματισμός οφείλει κάπου να σταματά. Δεν συμφέρει. Γι’ αυτό και σταματώ. Ο ερασιτεχνισμός μου στην επικέντρωση κι ανάπτυξη του θέματος κινδυνεύει να γίνει ευάλωτος από τους εχθρούς. Όμως οφείλω να διακηρύξω το πάθος μου για μια πραγματική κι απρόσκοπτη ανθρώπινη ελευθερία.
Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δυο μορφές. Ή προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους ή παθητικός μες στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών. Προτιμότερο αργός και σιωπηλός θάνατος από την αντίδραση του ζωντανού και ευαίσθητου οργανισμού που περιέχουμε.
Το φάντασμα του κτήνους παρουσιάζεται ιδιαιτέρως έντονα στους νέους. Εκεί επιδρά και το marketing. Η επιρροή από τα Μ.Μ.Ε. ενός τρόπου ζωής που ευνοεί το εμπόριο. Κι όπως η εμπορία ναρκωτικών ευνοεί τη διάδοσή τους στους νέους, έτσι και η μουσική, οι ιδέες, ο χορός και όσα σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους έχουν δημιουργήσει βιομηχανία και τεράστια κι αφάνταστα οικονομικά ενδιαφέροντα.
Και μη βρίσκοντας αντίσταση από μια στέρεη παιδεία όλα αυτά δημιουργούν ένα κατάλληλο έδαφος για να ανθίσει ο εγωκεντρισμός η εγωπάθεια, η κενότητα και φυσικά κάθε κτηνώδες ένστιχτο στο εσωτερικό τους. Προσέξτε το χορό τους με τις ομοιόμορφες στρατιωτικές κινήσεις, μακρά από κάθε διάθεση επαφής και επικοινωνίας. Το τραγούδι τους με τις συνθηματικές επαναλαμβανόμενες λέξεις, η απουσία του βιβλίου και της σκέψης από τη συμπεριφορά τους και ο στόχος για μια άνετη σταδιοδρομία κέρδους και εύκολης επιτυχίας.
Βιώνουμε μέρα με τη μέρα περισσότερο το τμήμα του εαυτού μας – που ή φοβάται ή δεν σκέφτεται, επιδιώκοντας όσο γίνεται περισσότερα οφέλη. Ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος «αρχηγός» που θα ηγηθεί αυτό το κατάπτυστο περιεχόμενό μας. Και τότε θα ‘ναι αργά για ν’ αντιδράσουμε. Ο νεοναζισμός είμαστε εσείς κι εμείς – όπως στη γνωστή παράσταση του Πιραντέλο. Είμαστε εσείς, εμείς και τα παιδιά μας. Δεχόμαστε να ‘μαστε απάνθρωποι μπρος στους φορείς του AIDS, από άγνοια αλλά και τόσο «ανθρώπινοι» και συγκαταβατικοί μπροστά στα ανθρωποειδή ερπετά του φασισμού, πάλι από άγνοια, αλλά κι από φόβο κι από συνήθεια.
Και το Κακό ελλοχεύει χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος.
Μάνος Χατζιδάκις
Κείμενο 2
Σκίτσο για τη σημασία της Παιδείας στον αγώνα εναντίον του φασισμού:
Κείμενο 3
Το παράθυρο
Άνοιξα το παράθυρο κι αντίκρισα
παιδάκια να κλαίνε απ' την πείνα,
μητέρες να ζητιανεύουν για γάλα,
πατέρες να ψάχνουν στα σκουπίδια για ψωμί.
Έκλεισα το παράθυρο μην αντέχοντας
το αποτρόπαιο αυτό θέαμα.
Έμεινα καιρό κλεισμένος μέσα
φοβούμενος να δω την κατάστασή τους,
αλλά "αναλογιζόμενος πάντα τα προβλήματά τους".
Όταν κάποτε ξανάνοιξα το παράθυρο είδα πως
τα παιδιά τα καθησύχαζαν με παραμύθια
ψεύτες της αντιπολίτευσης,
στις μανάδες έδιναν γάλα τα προσωρινά επιδόματα
της μονίμως ανίκανης κυβέρνησης
και τους μπαμπάδες τους τάιζαν φασίστες
με ψωμί κλεμμένο από μετανάστες.
Και τότε αποφάσισα παράθυρο ποτέ μην ξανακλείσω.
Όχι γιατί μου άρεσε το θέαμα που αντίκριζα,
αλλά για να τιμωρούμαι συνεχώς βλέποντας
τι επέτρεψα να γίνει με το να κλείσω το παράθυρο•
να κυριαρχήσουν στην κοινωνία
οι ψεύτες, οι ανίκανοι και οι φασίστες.
Αποστόλης Ζυμβραγάκης
ΘΕΜΑΤΑ
Α: Να αποδώσετε συνοπτικά (70-90 λέξεις) τους παράγοντες που συμβάλλουν στην εδραίωση και την ενίσχυση φαινομένων φανατισμού, όπως ο εθνικισμός και ο νέο-ναζισμός, σύμφωνα με το κείμενο 1.
Μονάδες 15
Β1: Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο 1.
α. Μόνο η Παιδεία μπορεί να καταπολεμήσει τον φασισμό.
β. Οι κυβερνήσεις εργάζονται σκληρά για μια Παιδεία που θα αντιμετωπίσει τον φασισμό.
γ. Ο εθνικισμός δεν ταυτίζεται με τον νεο-ναζισμό.
δ. Δεν υπάρχουν διαφορετικές εκφάνσεις του φασισμού.
ε. Οι νέοι είναι ευάλωτοι στην εκδήλωση ενός κτηνώδους ενστίκτου.
Μονάδες 10
Β2α: Πώς οργανώνεται ο λόγος της πέμπτης παραγράφου του κειμένου 1 ("Ο φασισμός...περιέχουμε");
Μονάδες 10
Β2β: Ποιος είναι ο ισχυρισμός του συγγραφέα στην έβδομη παράγραφο του κειμένου 1 ("Και μη βρίσκοντας...επιτυχία"); Με ποιες γλωσσικές επιλογές τον ενισχύει;
Μονάδες 10
Β3: Να σχολιάσετε το σκίτσο του κειμένου 2. Πώς σχετίζεται με το περιεχόμενο του κειμένου 1;
Μονάδες 10
Γ: Ποιο πιστεύετε πως είναι το θέμα του κειμένου 3; Να γράψετε ένα ερμηνευτικό σχόλιο 150-200 λέξεων
Μονάδες 15
Δ: Με αφόρμηση το κείμενο 1 καλείστε να γράψετε ένα άρθρο στη σχολική εφημερίδα για τις αιτίες και τους τρόπους αντιμετώπισης του φασισμού.
Μονάδες 30
Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος - M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός, για το e-didaskalia.blogspot.gr