Κυπριακό ζήτημα - Κριτήριο αξιολόγησης με συνεξέταση Γλώσσας και Λογοτεχνίας για τη Γ' Λυκείου

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Το κυπριακό ζήτημα

Το νησί της Κύπρου, αφού γνώρισε πολλούς κατακτητές, κυριεύθηκε τελικά από τους Οθωμανούς Τούρκους (1571). Το 1878 η Τουρκία παραχώρησε την Κύπρο στη Βρετανία, που την διοίκησε ως αποικία της. Ωστόσο, οι Ελληνοκύπριοι δεν έπαψαν να επιθυμούν την ελευθερία τους και να αγωνίζονται για την ένωση του νησιού με την Ελλάδα.

Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου τόσο οι Κύπριοι όσο και οι ελληνικές Κυβερνήσεις άρχισαν να ζητούν επιτακτικά την ένωση, οργανώνοντας διαμαρτυρίες και συλλαλητήρια και προσφεύγοντας ακόμη και στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.). Ηγέτης του κυπριακού αγώνα ήταν ο αρχιεπίσκοπος του νησιού Μακάριος.

Για ν' απαλλαγούν από τη βρετανική κυριαρχία, οι Κύπριοι ξεκίνησαν ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα. Το 1955 ανέλαβε στρατιωτική και πολιτική δράση η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών (Ε.Ο.Κ.Α.), με αρχηγό τον απόστρατο αξιωματικό του ελληνικού στρατού Γεώργιο Γρίβα (Διγενή), έχοντας τη συναίνεση του Μακαρίου. Αντιδρώντας, το ίδιο έτος οι Τούρκοι λεηλάτησαν και κατέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη χιλιάδες ελληνικά καταστήματα και δεκάδες εκκλησίες (Σεπτεμβριανά).

Η δράση της Ε.Ο.Κ.Α. αλλά και η γενικευμένη ταραχή ανάγκασαν τους Βρετανούς να αποδεχθούν την ανεξαρτησία της Κύπρου, με την προϋπόθεση να δημιουργήσουν δύο στρατιωτικές βάσεις στο νησί. Το 1960 η Κύπρος κηρύχθηκε ανεξάρτητη με τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου, ενώ η Ελλάδα και η Τουρκία είχαν το δικαίωμα να διατηρούν εκεί μικρές μονάδες στρατού. Πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας εκλέχθηκε ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος.

Τα προβλήματα έμελλε να συνεχιστούν, καθώς οι Τουρκοκύπριοι, αν και μειοψηφία στο νησί, ζητούσαν όλο και μεγαλύτερα προνόμια. Το 1963 ξέσπασαν ταραχές ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Κλήθηκαν τότε στην Κύπρο στρατιώτες του Ο.Η.Ε., οι οποίοι παρέμειναν έκτοτε επί τόπου, χωρίς όμως να κατορθώσουν να βάλουν τέλος στις συγκρούσεις.

Το 1967 ανακλήθηκε από την Κύπρο, με εντολή της δικτατορίας των Αθηνών, η ελληνική μεραρχία που είχε σταλεί στη Μεγαλόνησο. Οι σχέσεις του Μακαρίου με τους δικτάτορες μοιραία επιδεινώθηκαν. Το 1974 η ελληνική χούντα ανέτρεψε με πραξικόπημα τον Μακάριο. Αμέσως μετά τουρκικά στρατεύματα, με το πρόσχημα της προστασίας της τουρκικής μειονότητας, εισέβαλαν στο νησί και κατέλαβαν το βόρειο τμήμα του (σχέδιο Αττίλας). Η Εθνική Φρουρά της Κύπρου αντιστάθηκε στη στρατιωτική μηχανή της Τουρκίας, δίνοντας σκληρές μάχες και προσμετρώντας στο τέλος πληθώρα νεκρών, τραυματιών και αγνοουμένων.

Οι Τούρκοι κατέλαβαν το 37% της Κύπρου εκδιώκοντας τους Ελληνοκύπριους, που κατέφυγαν στο ελεύθερο τμήμα του νησιού για να σωθούν. Ταυτόχρονα, μετέφεραν εποίκους από την Τουρκία προς μόνιμη εγκατάσταση, αλλοιώνοντας έτσι την πληθυσμιακή σύνθεση του νησιού. Στα εδάφη που κυρίευσαν, σχημάτισαν ένα τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος, το οποίο όμως δεν αναγνωρίστηκε από τη διεθνή Κοινότητα.

Η Δημοκρατία της Κύπρου εντάχθηκε επίσημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Μαίου 2004. Η κατοχή μεγάλου τμήματος της Κύπρου από τον τουρκικό στρατό συνεχίζεται, παρά την καταδίκη της από τον Ο.Η.Ε. και άλλους διεθνείς οργανισμούς.

Από το σχολικό βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Σκίτσο του Κωστάκη για την Κύπρο:

KEIMENO 3

Εισαγωγικό σημείωμα: Η θεά Αφροδίτη, σύμφωνα με τη μυθολογία, γεννήθηκε στην Κύπρο. Το ποίημα που ακολουθεί αναφέρεται στην κράτησή της από του Τούρκους και στην αντίδραση του πατέρα της, του Δία.

Υπό κράτηση - Αποστόλης Ζυμβραγάκης

Στο τελευταίο τους συμπόσιο

όλοι οι θεοί ήταν εκεί

πλην μιας ηχηρής απουσίας.

Κι όταν ο Δίας ρώτησε

πού βρίσκεται η όμορφή του θυγατέρα,

η απάντηση που δόθηκε

σκοτείνιασε το βλέμμα του.

"Η Αφροδίτη τελεί υπό κράτηση

στην ίδια τη γενέτειρά της,

όπου βάνδαλοι εισέβαλαν,

αναζητώντας κάλλος στη βάρβαρη ζωή τους".

Από τότε ο Ζευς αποσύρθηκε

στην ιδιωτική του κάμαρα

και μήτε τον είδε πια κανείς

μήτε άκουσε νεότερο για εκείνον.

Μόνο πού και πού στον Όλυμπο

ακούγεται ένας οδυνηρός λυγμός

που θρηνεί την ομορφιά που χάθηκε

και τις ελληνικές καρδιές που διχοτομήθηκαν.

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να αναφέρετε συνοπτικά τα γεγονότα στην Κύπρο από το 1878 ως το 2004, σύμφωνα με το κείμενο 1 (60-70 λέξεις).

Μονάδες 15

Β1. Να χαρακτηρίσετε ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) τις παρακάτω δηλώσεις και να τεκμηριώσετε την επιλογή σας με αναφορές στο κείμενο 1:

α. Μετά την Τουρκουκρατία το νησί της Κύπρου το κατέκτησαν οι Βενετοί. ( )

β. Ο αγώνας του Ε.Ο.Κ.Α. ήταν εναντίον της τουρκικής κατοχής. ( )

γ. Ακόμη και σήμερα η Κύπρος δεν έχει ανακηρυχθεί ανεξάρτητο κράτος. ( )

δ. Η ελληνική Χούντα επιχείρησε πραξικόπημα στην Κύπρο. ( )

ε. Σήμερα σχεδόν το 1/3 της Κύπρου το κατέχουν οι Τουρκοκύπριοι. ( )

Μονάδες 10

Β2α. Σκοπός του συντάκτη του κειμένου 1 είναι να αφηγηθεί τα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στο "Κυπριακό Ζήτημα". Να επισημάνετε δύο χαρακτηριστικά της γλώσσας της αφήγησης και να εξηγήσετε τη λειουργία τους.

Μονάδες 10.

Β2β. Το ύφος του κειμένου 1 πιστεύετε πως είναι υποκειμενικό ή αντικειμενικό; Να υποστηρίξετε την απάντησή σας με αναφορές σε γλωσσικές επιλογές του συντάκτη του.

Μονάδες 10.

Β3. Να σχολιάσετε το σκίτσο του κειμένου 2 και να επισημάνετε τις διαφορές με το κείμενο 1 ως προς το επικοινωνικό αποτέλεσμα.

Μονάδες 10.

Γ. Ποιο πιστεύετε πως είναι το θέμα του κειμένου 3. Να γράψετε ένα ερμηνευτικό σχόλιο 150-200 λέξεων.

Δ. Με αφόρμηση τα κείμενα 1 και 2 και τα γεγονότα που έχουν συμβεί στην Κύπρο, καλείστε να εκφωνήσετε μία ομιλία σε μαθητικό συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία να αναφέρετε ποια πιστεύετε πως πρέπει να είναι η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι στην αυτοδιάθεση των μικρότερων λαών. (300-350 λέξεις).

Μονάδες 30

Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός, για το e-didaskalia.blogspot.gr

Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης συνεξέτασης Γλώσσας - Λογοτεχνίας εδώ.