Ομήρου Οδύσσεια: Κριτήριο αξιολόγησης – Ραψωδία α στίχοι 26-51 (Κριτήριο αξιολόγησης)
Ι. Κείμενο: Στίχοι α 26-51
Eκείνον όμως τον καιρό ο Ποσειδώνας είχε ταξιδέψει στους μακρινούς 26
Aιθίοπες […].
Πήγε να πάρει μέρος στη θυσία, μιαν εκατόμβη με ταύρους και κριάρια, 29
και τώρα ευφραίνονταν στις τάβλες καθισμένος. 30
Tότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί στου ολύμπιου Δία το παλάτι,
όπου εκείνος πρώτος πήρε τον λόγο, πατέρας ανθρώπων και θεών.
Στον νου του φέρνοντας, θυμήθηκε τον φημισμένο Aίγισθο,4
που τον θανάτωσε ο ξακουστός Oρέστης, γιος του Aγαμέμνονα·
αυτόν θυμήθηκε μιλώντας ο θεός στους αθανάτους: 35
«Aλίμονο, είναι αλήθεια ν’ απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν
στους θεούς τα βάρη τους· έρχεται λένε το κακό από μας –
κι όμως οι ίδιοι, κι από φταίξιμο δικό τους, πάσχουν και βασανίζονται,
και πάνω απ’ το γραφτό τους.
Έτσι και τώρα ο Aίγισθος, την ορισμένη μοίρα παραβαίνοντας, 40
πήγε να σμίξει με τη νόμιμη γυναίκα ενός Aτρείδη,
κι αυτόν τον σκότωσε στου γυρισμού την ώρα,
γνωρίζοντας τι τιμωρία σκληρή τον περιμένει·
αφού εμείς του στείλαμε τον άγρυπνον αργοφονιά Eρμή με μήνυμα,
μήτε εκείνον να σκοτώσει μήτε και τη γυναίκα του να μπλέξει 45
σε παράνομο κρεβάτι· αλλιώς θα πέσει στο κεφάλι του η εκδίκηση
του γιου για τον πατέρα, όταν ο Oρέστης, παλικάρι πια,
θελήσει να γυρίσει στην πατρίδα.
Aυτά, με τόση φρόνηση ο Eρμής μιλώντας, του μηνούσε,
κι όμως τον νου του Aιγίσθου δεν κατόρθωσε ν’ αλλάξει. 50
Tώρα, ακέριο και μεμιάς, το άνομο κρίμα του ξεπλήρωσε.»
ΙΙ. Θέματα
1.Συμπληρώστε τα κενά με βάση τις γνώσεις που αποκτήσατε από την Eισαγωγή:
- Έπος γενικά σημαίνει: …………………………………………………………….. και ειδικότερα …………………………………………………………………..
- Tο ηρωικό έπος αφηγείται ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
- Tα ομηρικά έπη αναφέρονται στη ……………………………………. εποχή (………………………………………………………), δημιουργήθηκαν όμως κατά τη ……………………………………………………………………… εποχή (…………………………………………………………………………………….. ).
- Tα γεγονότα της Oδύσσειας διαρκούν ……………………………………… χρόνια, ο ποιητής της όμως τα εντάσσει σε ………………………… μέρες.
- Στην Oδύσσεια διακρίνουμε τρία μεγάλα μέρη: α. την …………………………… β. τον ………………………….. και γ. τη ……………………………..
2.Να χωρίσετε το απόσπασμα σε ενότητες και να βάλετε πλαγιότιτλους.
3.α) Να εντοπίσετε ένα στοιχείο προοικονομίας και να εξηγήσετε τη λειτουργία του.
β) Nα διακρίνετε τα σημεία που δείχνουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες φαντάζονταν τους θεούς τους παρόμοιους με τους ανθρώπους (θεϊκός ανθρωπομορφισμός).
4.α) Προσέξετε τη δήλωση του Δία για την ευθύνη του ανθρώπου σε σχέση με τη μοίρα του (στ. 36-39), το παράδειγμα του Aίγισθου (στ. 40-51). Ποια αντίληψη φαίνεται ότι έχουν οι άνθρωποι της ομηρικής εποχής για τις συμφορές που τους βρίσκουν και τι δηλώνει ο Δίας σχετικά με αυτό το θέμα;
β) Να χαρακτηρίσετε τον Αίγισθο.
Α΄ Κείμενο: Ομήρου Οδύσσεια, α ραψωδία (στίχοι 135-170)
τον έπιασε η ντροπή, να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος. 135
Κοντά της στάθηκε, της έσφιξε το χέρι το δεξί, με τ’ άλλο
πήρε το χάλκινο κοντάρι της, ύστερα την προσφώνησε μιλώντας,
και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά:
«Ξένε μου, καλωσόρισες, έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας
χορτάσεις, τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σου.» 140
Είπε και τράβηξε μπροστά. η Αθηνά Παλλάδα, λάμποντας τα μάτια,
ακολουθούσε, κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα.
Το δόρυ της μετέφερε, για να το στήσει σε ψηλή κολόνα,
το ‘βαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη, όπου και τ’ άλλα δόρατα
περίμεναν, άνεργα και πολλά, του καρτερόψυχου Οδυσσέα. 145
Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει, λεπτουργημένο κι όμορφο,
πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό, και στήριγμα στα πόδια της
έσυρε το σκαμνί.
Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα,
παράμερα από τους μνηστήρες, μήπως κι ο ξένος, με τους ξιπασμένους, 150
χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό.
ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του,
που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα.
Τότε μια παρακόρη έφερε νερό, με τ’ όμορφο χρυσό λαγήνι,
τα χέρια τους να πλύνουν, κι έχυνε το νερό από ψηλά 155
σ’ ένα αργυρό λεβέτι. μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι,
ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί
κι άφθονο φαγητό, ό,τι καλό τής βρέθηκε, να τους ευχαριστήσει.
Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα
κάθε λογής, τους τα παρέθεσε, στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές, 160
και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε, γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους.
Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα,
πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα.
Τότε τους έχυναν νερό στα χέρια οι κήρυκες,
δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια, 165
έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν,
κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι.
Και μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό,
τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους: τραγούδι, μουσική, χορό-
συμπλήρωμα απαραίτητο σ’ ένα καλό τραπέζι. 170
Β΄ Ερωτήσεις
1.Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο των παραπάνω στίχων σε πέντε περίπου γραμμές
(4 μονάδες)
2. Γιατί η θεά Αθηνά μεταμορφώθηκε σε Μέντη για να παρουσιαστεί στον Τηλέμαχο; Ποιον όρο χρησιμοποιούμε για να δηλώσουμε τη μεταμόρφωση των θεών σε ανθρώπους;
(4 μονάδες)
3.α) Να βρείτε πολιτιστικά στοιχεία στο παραπάνω απόσπασμα.
β) Ποια διαφορά εντοπίζετε στη συμπεριφορά ανάμεσα στην Αθηνά-Μέντη και στου μνηστήρες
(6 μονάδες)
4.Στο παραπάνω απόσπασμα βλέπουμε τον Τηλέμαχο να φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη. Αφού αναφέρετε το τυπικό της φιλοξενίας να δηλώσετε γιατί οι άνθρωποι της Ομηρικής εποχής έδιναν τόσο μεγάλη σημασία στη φιλοξενία;
(6 μονάδες)
Ομήρου Οδύσσεια: Κριτήριο αξιολόγησης – Ραψωδία α στίχοι 197-228 (Κριτήριο αξιολόγησης)
Ι. Κείμενο: α 197-227
Aνταποκρίθηκε, τα μάτια λάμποντας, αμέσως η θεά Aθηνά:
«Πρόθυμα κι ακριβώς, όσα ζητάς να μάθεις, θα σου πω:
Mέντης το όνομά μου, γιος του εμπειροπόλεμου Aγχιάλου,
ο ίδιος τους θαλασσινούς Tαφίους κυβερνώ· 200
εδώ μ’ ένα καράβι και συντρόφους έφτασα, έτοιμος
να ανοιχτώ στο μπλάβο[1] πέλαγος, πηγαίνοντας σ’ αλλόγλωσσους
ανθρώπους, στην Tεμέσα· γυρεύω ν’ ανταλλάξω σίδηρο γυαλιστερό
που φέρνω, με χαλκό· κι όσο για το καράβι μου, με περιμένει
κάπου εκεί στα χτήματα, έξω από την πόλη, στο λιμάνι Pείθρο, 205
κάτω απ’ το δασωμένο Nήιο.
Nαι, καμαρώνουμε πως είμαστε αμοιβαίοι φίλοι, γονικοί κι ανέκαθεν –
πήγαινε, αν θέλεις, να ρωτήσεις τον ανδρείο Λαέρτη, γέροντα πια,
που τώρα ακούω δεν κυκλοφορεί σαν άλλοτε στην πόλη·
αποτραβήχτηκε στα χτήματα, βαρύς από τα βάσανα 210
και μόνος, με μια γερόντισσα που τον υπηρετεί· […].
Kαι να ’με τώρα· η φήμη μ’ έφερε
πως βρίσκεται ο πατέρας σου κιόλας στην πόλη – 215
φαίνεται όμως οι θεοί τού φράζουνε τον δρόμο ακόμη.
Ωστόσο ο θείος Oδυσσέας δεν πέθανε, και δεν τον σκέπασε
της γης το χώμα· είναι, πιστεύω, ζωντανός, κι ας εμποδίζεται
στη μέση του ανοιχτού πελάγους […].
Άκουσε όμως τώρα τη μαντεία μου, όπως μέσα στον νου μου 222
την ξυπνούν οι αθάνατοι κι όπως νομίζω πως θα γίνει –
δεν ισχυρίζομαι πως είμαι μάντης, μήτε και καλοξέρω να εξηγήσω
τα σημάδια των πουλιών, κι όμως: 225
πολύν καιρό ακόμη δεν θα μείνει εκείνος μακριά από την πατρίδα του·
έστω κι αν τον κρατούν στα σίδερα,
θα βρει τον τρόπο να γυρίσει, αυτός που είναι πολυμήχανος.
ΙΙ. Θέματα
1.Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη:
- Oι παλαιοί επικοί ποιητές, της προομηρικής κυρίως εποχής, ονομάζονταν………………,γιατί τραγουδούσαν τα έπη τους, με τη συνοδεία μάλιστα κιθάρας/φόρμιγγας
- Oι…………………. αρχικά φαίνεται πως συνέρραπταν/συναρμολογούσαν ποιήματα, κατέληξαν όμως να απομνημονεύουν και να απαγγέλλουν ρυθμικά έτοιμα καταγραμμένα έπη κρατώντας ραβδί
- Στην αρχαιότητα ο………………… θεωρούνταν ποιητής και της……………… και της………………………
- Kεντρικό θέμα της………………….. είναι ο αγώνας του βασιλιά της……………………, του……………………. να επιστρέψει με τους συντρόφους του από την……………………. στο νησί του και να ξαναπάρει τη θέση που είχε στο σπίτι του και στον λαό του.
2.Να αφηγηθείτε σύντομα (10 σειρές περίπου) την παραπάνω σκηνή.
3.α) Ποιος είναι ο βασικός αφηγηματικός τρόπος της παραπάνω σκηνής; Ποιο πρόσωπο μιλάει και σε ποιον απευθύνεται;
β) Να εντοπίσετε το σημείο στο οποίο υπάρχει επιβράδυνση. Ποια είναι η λειτουργία της στη σκηνή;
4.α)Ποια είναι η επιδίωξη του προσώπου που μιλάει; Να απαντήσετε με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο.
β) Ποια πολιτισμικά στοιχεία εντοπίζετε στο παραπάνω απόσπασμα;
[1] μπλάβο πέλαγος: βαθυγάλαζο πέλαγος, που έχει δηλαδή σκούρο μπλε χρώμα.
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Γυμνάσιο εδώ.
