ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΘΕΜΑ 11715
Κείμενο
ΛΙΝΑ ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (1958-)
Μαμά γερνάω
Το «Μαμά γερνάω» γράφτηκε από τη Λίνα Νικολακοπούλου το 1988. Σε μουσική Σταμάτη Κραουνάκη κυκλοφόρησε στον ομώνυμο δίσκο τραγουδιών που ερμήνευσε η Τάνια Τσανακλίδου.
Τα ρούχα που δεν έμαθα να πλένω
τα βάζω στη σακούλα και σ’ τα φέρνω.
Ρωτάς για την καριέρα μου
τη νύχτα και τη μέρα μου
κι εγώ να σου μιλάω καταφέρνω.
Και σκέφτομαι που πίνω κόκα κόλα
για να `ναι πάντα ίδια αλλάζουν όλα.
Κι ανοίγω το ψυγείο σου,
το «έλα» και το «αντίο» σου
ζητούσα στη ζωή μου πάνω απ’ όλα.
Μαμά, πεινάω
μαμά, φοβάμαι
μαμά, γερνάω, μαμά.
Και τρέμω να `μαι αυτό που χρόνια ανησυχείς:
ωραία, νέα κι ατυχής.
Τα χρόνια που μεγάλωνες για μένα
να ξέρεις πως σου τα `χω φυλαγμένα.
Και τέλειωσα με άριστα
αλλά δεν έχω ευχάριστα,
όλα στον κόσμο είναι γραμμένα.
Τριάντα καλοκαίρια και χειμώνες
τις άγριες σού φέρνω ανεμώνες.
Και κοίτα, ένα μυστήριο
του κόσμου το κριτήριο
πως μοιάζουμε μου λέει σαν δυο σταγόνες.
ΘΕΜΑ 2β
Χαρακτηριστικό του ποιήματος αποτελεί μια συνεχώς παρούσα αντίθεση, ανάμεσα στο παλιό και το καινούργιο. Ανάφερε σημεία με τα οποία αναδεικνύεται αυτή η αντίθεση και την εντύπωση που δημιουργεί.
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ 3. Ερμηνεία και παραγωγή λόγου (150 - 200 λέξεις)
Αν το ποιητικό υποκείμενο έγραφε σε ημερολόγιο τις σκέψεις του τι, κατά τη γνώμη σου, θα σημείωνε σε αυτό;
Μονάδες 40
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ 2β
Πρόκειται για μια κατάθεση ψυχής της στιχουργού προς τη μητέρα της που έφυγε από τη ζωή. Απεικονίζει την απώλεια όπως τη βιώνει μέσα από τη δική της οπτική. Η αντίθεση του παλιού με το καινούριο είναι διάχυτη σε όλο το ποίημα.
Παρουσιάζεται η ζωή με και χωρίς τη μητέρα - το τότε και το τώρα.
Το παλιό είναι το ανέμελο – η ξέγνοιαστη νεότητα, τα χρόνια που το ποιητικό υποκείμενο επαφιόταν στη φροντίδα της μητέρας : «τα ρούχα που δεν έμαθα να πλένω», «πίνω κόκα κόλα», «ανοίγω το ψυγείο σου», «Μαμά, πεινάω».
Το καινούριο είναι η ήττα, η μοναξιά, η απώλεια, η ομοιότητα εν τέλει με τη μάνα: «το «έλα» και το «αντίο» σου ζητούσα στη ζωή μου πάνω απ’ όλα», «μαμά, φοβάμαι», «μαμά, γερνάω», «Και τρέμω να ‘μαι αυτό που χρόνια ανησυχείς: ωραία, νέα και ατυχής», «που μοιάζουμε μου λέει σα δυο σταγόνες».
Μέσα από τους στίχους του ποιήματος αναδεικνύεται η σχέση μητέρας – κόρης./ Αποπνέει μια αίσθηση νοσταλγίας - αναπόλησης του παρελθόντος, μιας νιότης που φθίνει και δε θα επιστρέψει./ Συνειδητοποίηση ανάγκης της μητρικής φροντίδας/ αναντικατάστατης παρουσίας της μητέρας.
ΘΕΜΑ 3. Ερμηνεία και παραγωγή λόγου (150 - 200 λέξεις)
ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: Κειμενικό είδος: Ημερολόγιο Γλώσσα: απλή, άμεση, συγκινησιακή, ελλειπτική, συνθηματική Ύφος: απλό, ανεπιτήδευτο, εξομολογητικό, προσωπικό, στοχαστικό, φυσικό.
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ:
1. Δήλωση τόπου και χρόνου: π.χ Αθήνα, 3/01/21
2. Προσφώνηση: (Μπορεί και να παραληφθεί, αφού το ποιητικό υποκείμενο ως ενήλικας είναι αμφίβολο αν θα χρησιμοποιούσε την κλασική προσφώνηση «Αγαπητό ημερολόγιο»).
3. Πρόλογος: Αναφορά στον θάνατο της μητέρας – παράθεση ίσως ρητορικών ερωτημάτων – περιγραφή ψυχολογικής κατάστασης π.χ Πάνε λίγες μέρες που η μητέρα μου έφυγε/ δεν είναι πια μαζί μου./ Ο χρόνος κυλά βασανιστικά αργά από τη… / σταμάτησε στη… μέρα που έχασα τη μητέρα μου. Η απώλειά της πλήγωσε βαθιά την ψυχή μου και έχασα τη γη κάτω από τα πόδια μου. Το κενό της δυσαναπλήρωτο. Ο κόσμος γύρω μου έχει σκοτεινιάσει και ένας κόμπος στο λαιμό συνεχώς με πνίγει. Νιώθω ότι μεγάλωσα απότομα. Και τώρα τί; Πώς πορεύομαι από δω και πέρα; Πού θα βρω τη δύναμη να μαζέψω τα κομμάτια μου και να συνεχίσω τη ζωή μου;
4. Κυρίως θέμα: Συνειρμικές σκέψεις του ποιητικού υποκειμένου με αφορμή την απώλεια του αγαπημένου προσώπου. Ενδεικτικά: - Αναμνήσεις από τη ζωή με τη μητέρα (οι καθημερινές συζητήσεις, το πλύσιμο των ρούχων, το έτοιμο φαγητό, η ανησυχία της μητέρας για την τύχη/ το μέλλον του παιδιού της κ.λπ) π.χ Θυμάμαι τις συζητήσεις μας/ τις συνεχείς της ερωτήσεις για την καριέρα και την καθημερινότητά μου, την αδιαμαρτύρητη βοήθεια που μου προσέφερε… - Εκτίμηση κατάστασης μετά την απώλειά της – έκφραση συναισθημάτων (μοναξιά, λύπη, φόβος, θαυμασμός προς το πρόσωπο της μητέρας, κατανόηση και της δικής της πλευράς/ οπτικής κ.λπ) Ειρήνη Καραλευθέρη π.χ Τώρα κατανοώ τους φόβους της για μένα…/ Πόσο μόνη νιώθω…/ Η πάροδος του χρόνου με τρομάζει…/ Από το «πεινάω» της παιδικής μου ηλικίας πέρασα στο «γερνάω» και δυσκολεύομαι να αποδεχτώ τις αλλαγές που έχει επιφέρει ο χρόνος στη ζωή μου… - Εξομολόγηση βαθύτερων σκέψεων - όσων δεν πρόλαβε να της πει (την ανάγκη της παρουσίας της στη ζωή της ακόμα και ως ενήλικας που είναι, το πόσο την αγάπησε, την εκτίμηση όσων έκανε για να την αναθρέψει κ.λπ) π.χ Άραγε να θεωρούσε τόσο δεδομένη την αγάπη μου όσο τη θεωρούσα κι εγώ; / Πόσο πονάει η απουσία της…/ Η παρουσία της ήταν καταλυτική στη ζωή μου…/ Με ανέθρεψε άριστα…
5. Επίλογος: Γενικά συμπεράσματα (το αναπόφευκτο της μοίρας, η εξοικείωση με τον θάνατο και η αποδοχή της μη αναστρεψιμότητάς του, η σημασία του ρόλου της μητέρας στη ζωή του ανθρώπου) π.χ Πρέπει να μάθω να ζω με την απώλεια../ Όλοι μας κάποια στιγμή θα αποχαιρετήσουμε αυτόν τον κόσμο…/ Η θύμησή της θα με συντροφεύει…/ Όταν αποχωριζόμαστε κάποιον που αγαπάμε, αποχωριζόμαστε ταυτόχρονα κι ένα κομμάτι του εαυτού μας…
Επιμέλεια: Ειρήνη Καραλευθέρη, https://filologikosxoleio.gr
Περισσότερα θέματα και απαντήσεις της τράπεζας θεμάτων εδώ.
