Κείμενο 1
Το 1821 σήμερα
Γιατί μελετούμε σήμερα την Τουρκοκρατία και το 1821; Τι σημαίνει για τους νέους μας σήμερα η Ελληνική Επανάσταση; Στο βιβλίο αυτό καταθέτω τις απόψεις μου και τις απαντήσεις μου μετά από μελέτες, έρευνες πηγών, ομιλίες και ραδιοφωνικές εκπομπές τριάντα ετών για τα θέματα αυτά.
Πρώτον, το 1821 μας ενδιαφέρει για να διδαχθούμε από τον αντιστασιακό χαρακτήρα του Έλληνα και από τις δυνάμεις που τον κράτησαν όρθιο υπό συνθήκες δουλείας: Την Ορθόδοξη Πίστη και την πεποίθηση της συνέχειας του Ελληνικού Έθνους.
Δεύτερον, διότι τα μηνύματα του 1821 αφορούν και την αντιμετώπιση των σύγχρονων εθνικών θεμάτων. Να μην τα περιμένουμε όλα από τους ξένους, αλλά να βασιζόμαστε κυρίως στις δικές μας δυνάμεις. Το Ναυαρίνο είναι η συνέπεια των ελληνικών επιτυχιών κατά τα δύο πρώτα χρόνια της Επαναστάσεως. Αν δεν αποδείξεις ότι έχεις θέληση για νίκη, κανείς ξένος δεν σε υπολογίζει.
Τρίτον, για να αποφύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, όπως είναι η διχόνοια «που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή», κατά τον Διονύσιο Σολωμό.
Τέταρτον, για να τιμούμε τη μνήμη των προδρόμων, των πρωταγωνιστών, των αγνώστων και γνωστών συντελεστών της Εθνεγερσίας. Για να θυμόμαστε αυτούς που έδωσαν μάχες ειρηνικές και πολεμικές, για να διαφυλάξουν την εθνική ταυτότητα, για να διαδώσουν την ελληνορθόδοξη παιδεία, για να φέρουν την ελευθερία.
Πέμπτον, για να μην απελπιζόμαστε στα δύσκολα. Να αντλούμε ελπίδα και συγκρατημένη αισιοδοξία από τα ιδανικά και από τη μαχητικότητα των προγόνων μας. Για να θυμόμαστε ότι, όταν εμφανίσθηκε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, είχαν προηγηθεί δεκάδες αποτυχημένες εξεγέρσεις των Ελλήνων. Κι όμως ο Άγιος κήρυττε: Μην απελπίζεστε, θα έλθει το ρωμαίικο, θα έλθει το ποθούμενον (η απελευθέρωση που ποθούμε).
Κωνσταντίνος Χολέβας – Απόσπασμα από τον Πρόλογο του βιβλίου Το 1821 σήμερα - Τα μηνύματα του 1821 και τα σύγχρονα εθνικά θέματα, Εκδόσεις ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ, Αθήνα 2020.
Κείμενο 2
Το 1821 και εμείς
Οι απαντήσεις του κοινού στα ερωτήματα σχετικά με το 1821 αποδεικνύουν το γεγονός ότι οι γνώσεις μας για την Επανάσταση περιορίζονται στα όσα λίγα μαθαίνουμε στο σχολείο και όσα ακούμε από τους επετειακούς λόγους σε σχέση με το γεγονός αυτό […].
Οι αντιλήψεις μας για το 1821, τους πρωταγωνιστές και τα διακυβεύματά τους, εδράζονται στα ερμηνευτικά σχήματα που άνθισαν στην Ελλάδα του πρώτου μισού του 20ού αι. Στην περίοδο αυτή, κυριάρχησαν μη επιστημονικές προσεγγίσεις σε σχέση με το εναρκτήριο αυτό γεγονός της σύγχρονης Ιστορίας μας: η οπτική της Εκκλησίας η οποία στόχευε στην καταγραφή αποφασιστικού ρόλου των ιερωμένων στα πράγματα, και η οπτική της αναδυόμενης κομμουνιστικής διανόησης του Μεσοπολέμου. Στο μανιχαϊστικό ερμηνευτικό σχήμα της διανόησης αυτής καλοί υπήρξαν οι αρματολοί και οι κλέφτες (οι «στρατιωτικοί» δηλαδή του Αγώνα) και κακοί οι προύχοντες, οι πολιτικοί και οι ξένοι.
Τούτο είναι, στην ουσία, το ερμηνευτικό σχήμα που έχει κυριαρχήσει μέχρι σήμερα, παρά τις σοβαρότατες ανατροπές που, στο μεταξύ, έχει φέρει η επιστημονική έρευνα. Έτσι δεν είναι να απορεί κανείς που οι θετικές γνώμες για τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον κατ’ εξοχήν στρατιωτικό του 1821, είναι συντριπτικά υπέρτερες σε σχέση με εκείνες για τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον μεγαλύτερο πολιτικό του Αγώνα. Ούτε το ότι η Εκκλησία, οι αρματολοί και οι κλέφτες αντιμετωπίζονται με τόσο θετικό τρόπο, αντίθετα από εκείνον που αντιμετωπίζονται οι πρωτοπόροι της Επανάστασης έμποροι και προεστοί[…].
Στην απλουστευτική μανιχαϊστική αντιμετώπιση που έχει επί μακρόν κυριαρχήσει, το μεγάλο γεγονός της σύγκλησης τριών αντιπροσωπευτικών Εθνοσυνελεύσεων, κατά τη διάρκεια του Αγώνα, είναι δευτερεύον μια και, σε αυτές, κυριαρχούσαν οι «κακοί» πολιτικοί. Εξ αυτού, το ακρογωνιαίο αυτό επαναστατικό γεγονός του 1821 δεν τονίζεται και δεν διδάσκεται επαρκώς, με αποτέλεσμα ελάχιστοι από εμάς να το γνωρίζουν – όπως φαίνεται και από τις δοθείσες, στην αντίστοιχη ερώτηση, απαντήσεις. Και τούτο είναι βαρύ γιατί, μελετώντας το, πολλά θα είχαμε να μάθουμε ως πολίτες σήμερα.
Μαρία Ευθυμίου, καθηγήτρια ιστορίας, εφημερίδα «Καθημερινή».
Κείμενο 3
Εισαγωγικό σημείωμα: Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι είναι από τα κορυφαία έργα του Σολωμού και της νεοελληνικής ποίησης γενικότερα. Θέμα του είναι ο ηρωικός αγώνας των Μεσολογγιτών κατά τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου (1825-1826) ως την απεγνωσμένη έξοδο. Ο ποιητής ξεκινώντας από το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός ανάγεται στον αγώνα του ανθρώπου για την ηθική, την εσωτερική του ελευθερία. Το έργο όμως ποτέ δεν ολοκληρώθηκε και έφτασε σ' εμάς σε χειρόγραφα «αποσπάσματα» συγκροτημένα σε τρία Σχεδιάσματα. Το Β' Σχεδίασμα, το δούλευε ο ποιητής από το 1833 ως το 1844. Στην αντίσταση των πολιορκημένων αντιπαρατάσσεται η άγρια ζωική δύναμη του βαρβάρου που περιπαίζει την αδυναμία τους, αλλά και η πρόκληση της άνοιξης και της φύσης που αναγεννιέται. Έτσι οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, μέσα από τόσες κακουχίες εξυψώνονται σε σύμβολο ηρωισμού.
Ελεύθεροι πολιορκημένοι (Διονύσιος Σολωμός)
(απόσπασμα από το Β’ σχεδίασμα)
Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·
λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.
Τα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει·
στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα καί κλαίει:
«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’ έχω γω στο χέρι;
οπού συ μού ΄γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει».
Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε
κι οσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε.
Και μες τη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,
κι’ ολόλευκο εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη.
Και μες της λίμνης τα νερά, οπ’ έφθασε μ’ ασπούδα
έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα.
Που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο
το σκουληκάκι βρίσκεται σ’ ώρα γλυκιά κ’ εκείνο.
Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,
η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι
Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει:
όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.
Α. Να αποδώσετε συνοπτικά τους λόγους που μελετούμε το 1821 σήμερα, σύμφωνα με τον συντάκτη του κειμένου 1 (70-80 λέξεις).
Μονάδες 15
Β1α. Να αξιολογήσετε τη σχέση του τίτλου του κειμένου 1 με το θέμα του κειμένου.
Μονάδες 10
Β1β. «Γιατί μελετούμε σήμερα την Τουρκοκρατία και το 1821; Τι σημαίνει για τους νέους μας σήμερα η Ελληνική Επανάσταση;». Να σχολιάσετε τη λειτουργία των ερωτημάτων του κειμένου 1 τόσο ως προς τη δομή του κειμένου όσο και ως προς το επικοινωνιακό τους αποτέλεσμα.
Μονάδες 10
Β2. Στην τελευταία παράγραφο του κειμένου 2, η συντάκτρια καταλήγει: «Και τούτο είναι βαρύ γιατί, μελετώντας το, πολλά θα είχαμε να μάθουμε ως πολίτες σήμερα». Με ποιες διαπιστώσεις καταλήγει στην κατακλείδα της;
Μονάδες 10
Β3. Η συντάκτρια του κειμένου 2 υποστηρίζει πως «οι γνώσεις μας για την Επανάσταση περιορίζονται στα όσα λίγα μαθαίνουμε στο σχολείο και όσα ακούμε από τους επετειακούς λόγους σε σχέση με το γεγονός αυτό». Να ανασκευάσετε την άποψη αυτή (80-100 λέξεις).
Μονάδες 10
Γ. Ο Διονύσιος Σολωμός χρησιμοποιεί τον εικονοπλαστικό λόγο για να αισθητοποιήσει μέσα από τις εικόνες τη δραματική κατάσταση των πολιορκημένων. Να εντοπίσετε τις εικόνες αυτές και να σχολιάσετε πώς σχετίζονται με τα συναισθήματα των Μεσολογγιτών (150-200 λέξεις).
Μονάδες 15
Δ. Σε ημερίδα που διοργανώνει ο Δήμος σου με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, καλείσαι ως εκπρόσωπος των μαθητών της περιοχής να εκφωνήσεις μια ομιλία στην οποία να αναφέρεις για ποιους λόγους πρέπει οι νέοι να γνωρίζουν το παρελθόν τους (350-400 λέξεις).
Μονάδες 30
Θα μπορούσατε παρακαλω να ανεβασετε τις λυσεις του κριτηριου;
ΑπάντησηΔιαγραφή