Μπορεί τα διαβόητα πειράματα των Ναζί γιατρών και των Ιαπώνων συμμάχων τους να προκαλούν ανατριχίλα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η επιστημονική κοινότητα σε δημοκρατικές χώρες είναι άσπιλη. Κάθε άλλο μάλιστα, καθώς σήμερα γνωρίζουμε για απάνθρωπα πειράματα, που έχουν κατά καιρούς πραγματοποιηθεί, και προκαλούν με την ηθική που οι ερευνητές επέδειξαν.
Πάμε λοιπόν να δούμε ορισμένα απάνθρωπα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν στο όνομα της επιστήμης, αλλά ξέχασαν πίσω τους τον Άνθρωπο, τον οποίο θα έπρεπε κανονικά η επιστήμη να υπηρετεί…
Ας σημειωθεί, ότι εκτός της παρακάτω λίστας μένουν πειράματα που πραγματοποίησαν απολυταρχικά καθεστώτα, μυστικές δυνάμεις και κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας.
«Πότισαν» μωρά με… ραδιενέργεια
Ερευνητές από το Vanderbilt University αποφάσισαν το 1945 να πραγματοποιήσουν μια έρευνα ώστε να υπολογίσουν το ρυθμό απορρόφησης του σιδήρου από έγκυες. Η μέθοδος που επέλεξαν ήταν με… ραδιενεργό σίδηρο!
Έτσι, έδωσαν χάπια σε 829 άτυχες γυναίκες που έπασχαν από αναιμία, χωρίς φυσικά να τις ενημερώσουν ότι έπαιρναν κάτι ραδιενεργό. Οι γυναίκες δέχτηκαν ακτινοβολία 30 φορές μεγαλύτερη από τη φυσιολογική έκθεση.
Ακόμη χειρότερα, το πείραμα είχε σαν δευτερεύοντα στόχο να παρατηρήσει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της ακτινοβολίας σε παιδιά και όπως θα περίμενε κανείς, ήταν τραγικές: Πιθανότατα εξαιτίας του πειράματος, τρία παιδιά έχασαν τη ζωή τους: ένα 11χρονο κορίτσι, ένα συνομήλικο αγόρι και ένα ακόμη 5χρονο αγόρι. Η υπόθεση οδηγήθηκε στα δικαστήρια με το πανεπιστήμιο να καταβάλει πάνω από 10 εκατ. δολάρια αποζημίωση στις μητέρες που έχασαν τα παιδιά τους.
Μετρώντας το φόβο ενός ανθρώπου που πεθαίνει
Ο John Deering είχε καταδικαστεί σε θάνατο δια τυφεκισμού, για τη δολοφονία ενός ανθρώπου κατά τη διάρκεια ληστείας. Το 1938, λίγο πριν πεθάνει, γιατροί προσέγγισαν τον Deering και τον έπεισαν να λάβει μέρος σε ένα πείραμα: Ηλεκτρόδια θα προσαρμόζονταν στο σώμα του προκειμένου οι ερευνητές να μάθουν πότε θα σταματούσε η καρδιά του (για την ιστορία 15,6 δευτ. αφότου πυροβολήθηκε).
Το πείραμα, όμως, έδειξε και τους παλμούς της καρδιάς του μελλοθάνατου σε ολόκληρη τη διαδικασία και οι γιατροί χρησιμοποίησαν τα δεδομένα αυτά προκειμένου να διαπιστώσουν πόσο φοβισμένος ήταν ο Deering όταν πέθαινε. Πριν την εκτέλεση οι παλμοί του έφταναν τους 120 ανά λεπτό, ενώ τη στιγμή που δόθηκε η εντολή να πέσουν οι σφαίρες, οι παλμοί του άντρα έφτασαν τους 180 ανά λεπτό.
Αν και η εξωτερική του εμφάνιση δεν πρόδιδε το φόβο που ένιωθε, οι εφημερίδες κυκλοφόρησαν με τη φράση «Δεν μπορείς να είσαι γενναίος όταν αντιμετωπίζεις το θάνατο».
Δέχτηκαν θανατηφόρα ένεση χωρίς να το γνωρίζουν
Το 1953, ο δρ. William Sweet σε συνεργασία με το διεθνές εργαστήριο Oak Ridge, έκαναν ενέσεις με ουράνιο σε ασθενείς με καρκίνο που βρίσκονταν σε τελευταίο στάδιο. Στόχος του ερευνητή ήταν να μελετήσει τις επιπτώσεις του ουρανίου στο ανθρώπινο σώμα, αλλά και να δει εάν το ραδιενεργό υλικό θα είχε κάποια επίδραση στους όγκους των ασθενών. Μάλιστα, ο Sweet είχε έρθει σε συμφωνία με την κυβέρνηση να παραδώσει τα πτώματα για περαιτέρω μελέτη!
Κανείς από τους ασθενείς δεν έδειξε σημάδια βελτίωσης. Αντίθετα, πολλοί πέθαναν γρήγορα. Το χειρότερο όμως ήταν πως κανείς από αυτούς δεν είχε συναινέσει να συμμετάσχει στο πείραμα.
Βασανίζοντας κουτάβια
Στο περίφημο πείραμα του Milgram, στόχος ήταν να διερευνηθεί η υπακοή στην εξουσία και πόσο εύκολα οι άνθρωποι θα προχωρούσαν σε αποτρόπαιες πράξεις εάν κάποιος από θέση αρχής τους διέταζε να το κάνουν.
Έτσι, οι συμμετέχοντες καλούνταν να κάνουν ηλεκτροσόκ σε ηθοποιούς, όταν οι τελευταίοι έδιναν λανθασμένη απάντηση. Κάθε φορά οι ανυποψίαστοι φοιτητές διατάζονταν από τον ερευνητή να αυξήσουν την ένταση του ρεύματος, αγνοώντας τις κραυγές των ηθοποιών. Και αν από μόνο του τόσο το πείραμα, όσο και το αποτέλεσμα ήταν φρικτό (για την ιστορία το 65% έφτασε να στείλει στο θύμα πιθανότατα θανατηφόρα δόση ρεύματος), δύο άλλοι ερευνητές έκριναν ότι ίσως οι ηθοποιοί έγιναν αντιληπτοί από τους συμμετέχοντες, με αποτέλεσμα να είναι τόσο μεγάλο το ποσοστό των ανθρώπων που έφτασαν στο τελευταίο στάδιο…
Προκειμένου να ελέγξουν την παραπάνω πιθανότητα, οι Charles Sheridan και Richard King πρόσθεσαν ένα έξτρα στοιχείο: το θύμα δεν θα υποκρινόταν ότι πονούσε, θα το ένιωθε πραγματικά! Οι ερευνητές δεν θα μπορούσαν φυσικά να χρησιμοποιήσουν άνθρωπο. Αντίθετα, στη θέση τους έβαλαν… κουτάβια τα οποία πραγματικά θα δέχονταν ηλεκτροσόκ!
Οι ερευνητές είπαν στους συμμετέχοντες πως τα κουτάβια είχαν εκπαιδευτεί να στέκονται με συγκεκριμένο τρόπο ανάλογα με το αν μια λάμπα ήταν αναμμένη ή όχι. Εάν δεν στέκονταν σωστά, οι συμμετέχοντες έπρεπε να ανάψουν τους διακόπτες προκαλώντας ηλεκτροσόκ, αυξάνοντας σταδιακά την ένταση.
Πάνω από τους μισούς αρένες συμμετέχοντες, παρά την ταραχή τους, έφτασαν μέχρι το τελικό στάδιο, ενώ όλες οι γυναίκες υπάκουσαν πλήρως, ακόμη και αν μερικές έκλαιγαν σε ολόκληρη τη διαδικασία…
Έρευνα για τη «θεραπεία» της ομοφυλοφιλίας
Ένα ακόμη αμφιβόλου ηθικής πείραμα διεξήχθη το 1970 από τον δρ Robert Heath του Πανεπιστημίου Tulane, με τον ερευνητή να επιθυμεί να διαπιστώσει εάν η εγκεφαλική διέγερση μπορεί να «γιατρέψει» την ομοφυλοφιλία, κάτι που ο ίδιος έβλεπε σαν πρόβλημα.
Ένας 24χρονος ομοφυλόφιλος άντρας που έπασχε από παράνοια και κατάθλιψη, επιλέχτηκε να παίξει το ρόλο του «πειραματόζωου», πάνω στον οποίο, ο δρ Heath θα εφάρμοζε τις τεχνικές του. Και αυτές δεν ήταν άλλες από τη διέγερση του τμήματος του εγκεφάλου που σχετίζεται με το αίσθημα της απόλαυσης. Έτσι, ο επιστήμονας εισήγαγε ηλεκτρόδια κάτω από το κρανίο του 24χρονου και διέγειρε το συγκεκριμένο τμήμα του εγκεφάλου. Πράγματι, ο άντρας ανέφερε ότι ένιωθε απόλαυση. Κατόπιν του δόθηκε η δυνατότητα να προκαλεί διέγερση στον εαυτό, όσο επιθυμούσε, κάτι που έκανε αρκετές φορές, με τη συνεδρία να κρατάει ώρες.
Κατόπιν, ο Heath παρατήρησε την εγκεφαλική δραστηριότητα του άντρα, ενώ ο 24χρονος αυνανίζονταν με ετεροφυλική πορνογραφία, φτάνοντας σε οργασμό.
Το τελευταίο μέρος του πειράματος περιελάμβανε τη σεξουαλική συνεύρεση του άντρα με μια ιερόδουλη που ο δόκτορας είχε προσλάβει. Ο Heath συνέχισε να διεγείρει τον εγκέφαλο του 24χρονου, αλλά ο άντρας δεν έδειξε ενδιαφέρον για τη γυναίκα, μέχρι αυτή να τον πλησιάσει και να ξεκινήσει τη συνουσία.
Ο 24χρονος, δήλωσε σε συνέντευξη, ένα χρόνο αργότερα, ότι έκανε συχνά σεξ τόσο με άντρες, όσο και με γυναίκες. Έτσι, ο δρ Robert Heath, θεωρώντας ότι το πείραμα στέφθηκε με μερική επιτυχία, ασχολήθηκε με άλλους τομείς και δεν επιχείρησε ξανά να «γιατρέψει» την ομοφυλοφιλία.
Φυλακισμένοι στα «νύχια» των ερευνητών
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου, υπήρξε η ανάγκη για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων εναντίον της ελονοσίας που μάστιζε τους στρατιώτες στις επιχειρήσεις στον Ειρηνικό ωκεανό εναντίον των Ιαπώνων. Μόνο που τα φάρμακα θα έπρεπε να δοκιμαστούν άμεσα σε ανθρώπους.
Έτσι λοιπόν, η κυβέρνηση στράφηκε στις φυλακές και συμφώνησε με εκατοντάδες κρατούμενους να υποβληθούν σε δοκιμές. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο, εξέθρεψαν κουνούπια που μόλυναν με το πλασμώδιο της μαλάριας.
Κατόπιν, κρατούμενοι της φυλακής Stateville Penitentiary έδωσαν τη συγκατάθεσή τους και ο καθένας δέχτηκε 10 τσιμπήματα από μολυσμένα κουνούπια και 411 -σχεδόν όλοι- ασθένησαν. Ένας φυλακισμένος πέθανε από ανακοπή, αφού είχε υποφέρει από συνεχείς εξάρσεις πυρετού, ωστόσο οι επιστήμονες επέμειναν ότι ο θάνατός του δεν είχε σχέση με την έρευνα.
Παρόλο που όσοι συμμετείχαν στην έρευνα, έλαβαν γενναιόδωρη αποζημίωση, ενώ αρκετοί είδαν την ποινή τους να μειώνεται για τις υπηρεσίες τους προς την πατρίδα, παραμένει υπό συζήτηση κατά πόσον οι φυλακισμένοι είναι πραγματικά ελεύθεροι να πάρουν μια τέτοια απόφαση…
Αξιοσημείωτο είναι μάλιστα ότι στις δίκες της Νυρεμβέργης για τα ιατρικά πειράματα των Ναζί, δικηγόροι υπεράσπισης υποστήριξαν πως ηθικά δεν υπάρχει καμιά διαφορά μεταξύ των πειραμάτων που διεξήχθησαν σε Στρατόπεδα Συγκέντρωσης και σε αυτά που έλαβαν χώρα σε αμερικανικές φυλακές, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στο συγκεκριμένο για την ελονοσία.
Αντί για θεραπεία της χολέρας, τους «φιλοδώρησαν» με… πανούκλα!
Αναζητώντας το αποτελεσματικότερο εμβόλιο για τη χολέρα, ο γιατρός Richard Strong πραγματοποίησε αρκετές ενέσεις σε κρατούμενους σε φυλακή της Μανίλα, στις Φιλιππίνες, στις αρχές του 1900.
Ωστόσο, κάποια στιγμή κάτι πήγε στραβά και αντί για εμβόλιο για τη χολέρα, οι κρατούμενοι «εμβολιάστηκαν» με… βουβωνική πανώλη, με αποτέλεσμα 13 να πεθάνουν,. Η επίσημη έρευνα για το περιστατικό, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ένα μπουκάλι με ορρό της χολέρας είχε αντικατασταθεί από ορρό της πανούκλας!
Ωστόσο, ο συγκεκριμένος γιατρός έδειξε τα «φιλάνθρωπα» αισθήματά του και αργότερα, όποτε και προχώρησε σε μια νέα σειρά εμβολιασμών κρατουμένων. Αυτή τη φορά σε συνδυασμό με ανάλογη διατροφή, οδήγησε 5 ανθρώπους να παρουσιάσουν την ασθένεια «μπέρι-μπέρι», με αποτέλεσμα 4 να πεθάνουν.
Οι κρατούμενοι που γλύτωσαν από τα χέρια του Richard Strong ανταμείφθηκαν για τη συμμετοχή τους με λίγα πακέτα τσιγάρων, ενώ ο ίδιος έγινε το 1913 καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ! Τα συγκεκριμένα πειράματα επίσης έτυχαν αναφοράς από τους δικηγόρους των γιατρών στις δίκες της Νυρεμβέργης για τα πειράματα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Για να βρουν τη θεραπεία της σύφιλης, άφησαν ασθενείς… να πεθάνουν
Ένα ακόμη αποτρόπαιο πείραμα ήταν αυτό που διενεργήθηκε από το 1932-1972 στο Tuskegee της Αλαμπάμα, από το υπ. Υγείας των ΗΠΑ. Στόχος ήταν να μελετηθεί η επίδραση των φαρμάκων σε πάσχοντες με σύφιλη, που εκείνη την εποχή ήταν τοξικά και επικίνδυνα, σε σχέση με το αν αφήσουν τους πάσχοντες χωρίς θεραπεία. Έτσι, αρκετοί ασθενείς δεν έλαβαν θεραπεία, τους είπαν ψέματα και τους έδωσαν placebo, προκειμένου οι ερευνητές να παρατηρήσουν την εξέλιξη της ασθένειας! Το πειράματα διεξήχθη πάνω σε φτωχούς Αφροαμαερικάνους αγρότες. Όσοι θα δέχονταν τη θεραπεία, ενημερώθηκαν πως είχαν «κακό αίμα» και πως θα λάμβαναν δωρεάν φροντίδα.
Στο τέλος του πειράματος, μόλις 74 από τους 399 συμμετέχοντες είχαν επιζήσει. Αντίθετα, 28 άντρες έχασαν σύντομα τη ζωή τους από σύφιλη, 100 πέθαναν από επιπλοκές, 40 σύζυγοι μολύνθηκαν, ενώ 19 παιδιά γεννήθηκαν με την ασθένεια.
Η αποτρόπαια αυτή έρευνα, οδήγησε στη λήψη μέτρων και νόμων για την προστασία των ανθρώπων που συμμετέχουν σε πειράματα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μια ακόμη ανήθικη έρευνα για τη σύφιλη πραγματοποιήθηκε από το αμερικανικό κράτος και το 1946. Αυτή τη φορά, θύματα των επιστημόνων έπεσαν κάτοικοι της Γουατεμάλα, καθώς 1.300 αφέθηκαν να μολυνθούν προκειμένου να διαπιστωθεί εάν η πενικιλίνη θα μπορούσε θεραπεύσει κάποιον που είχε ήδη νοσήσει. Οι ερευνητές πλήρωσαν πόρνες για να διασπείρουν το βακτήριο σε άλλους ανθρώπους και τελικά 83 άνθρωποι κατέληξαν.
Η έρευνα που χρηματοδοτήθηκε από την αμερικανική κυβέρνηση αποκαλύφθηκε το 2010 από μια καθηγήτρια που μελετούσε το πείραμα στο Tuskegee, αναγκάζοντας τον πρόεδρο Ομπάμα να ζητήσει συγγνώμη από τον ομόλογό του στη Γουατεμάλα, Αλβάρο Κολόν.
Το πείραμα φυλάκισης του Στάνφορντ
Στο περίφημο πείραμα φυλάκισης του Στάνφορν που διενεργήθηκε το 1971 με επικεφαλής τον ψυχολόγο Philip Zimbardo, μπορεί να μην είδαμε επίδειξη σκληρότητας από τους επιστήμονες, ωστόσο η κατάσταση έφτασε εκτός ελέγχου και οι συμμετέχοντες εμφάνισαν συμπεριφορές που κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει.
Προπτυχιακοί φοιτητές κλήθηκαν να υποδυθούν τους ρόλους των φυλακισμένων και των δεσμοφυλάκων, ζώντας σε μια ψεύτικη φυλακή που στήθηκε στο υπόγειο του πανεπιστημίου.
Γρήγορα, τόσο οι φυλακισμένοι, όσο και οι φύλακες προσαρμόστηκαν στους ρόλους τους, ξεπερνώντας τα όρια που οι ερευνητές ανέμεναν. Το 1/3 των «δεσμοφυλάκων» κρίθηκε πως ανέπτυξαν γνήσια σημάδια σαδισμού, ενώ πολλοί φυλακισμένοι τραυματίστηκαν ψυχολογικά, δύο εγκατέλειψαν και τελικά το πείραμα τερματίστηκε πρόωρα, αφού τα πράγματα είχαν βγει εκτός ελέγχου. Για να συμβούν όλα αυτά, χρειάστηκαν μόλις 6 ημέρες!