Κείμενο 1
Η σεξουαλική παρενόχληση
στην εργασία
Η παρενόχληση στην
εργασία αποτελεί
ένα αντικειμενικό και υποκειμενικό πρόβλημα: Αντικειμενικό,
γιατί πλέον αναγνωρίζεται παντού στην Ευρώπη ως μορφή διάκρισης λόγω
φύλου, άνισης μεταχείρισης, προσβολής της αξιοπρέπειας του ανθρώπου και
καταχρηστικής συμπεριφοράς σε βάρος των θυμάτων· υποκειμενικό, γιατί τα θύματα
αυτής της συμπεριφοράς αξιολογούν και βιώνουν τις συνέπειές της στο
επαγγελματικό, οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον.
Η σύγχρονη τάση αναγνώρισης αυτού του φαινομένου είναι διττή: Ως προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ως διάκριση λόγω φύλου. Η παρενόχληση στους χώρους εργασίας, ως αντικοινωνική συμπεριφορά, παραβιάζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την αρχή της ίσης μεταχείρισης αλλά και θεμελιώδη δικαιώματα του ατόμου στον τομέα της εργασίας. Ειδικότερα το ισχύον θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) αναγνωρίζει την παρενόχληση - ψυχολογική και σεξουαλική - ως μορφή διάκρισης λόγω φύλου, που παραβιάζει την αρχή της ίσης μεταχείρισης των ατόμων, τόσο στο πεδίο της απασχόλησης, όσο και σ’ αυτό της πρόσβασης στα αγαθά και στις υπηρεσίες. Επίσης ορίζει την παρενόχληση ως προσβολή της αξιοπρέπειας του ατόμου, απαγορεύει κάθε έμμεση και άμεση διάκριση λόγω φύλου στην απασχόληση και υποχρεώνει τα κράτη-μέλη να εντάξουν στις νομοθεσίες τους διατάξεις που να απαγορεύουν τέτοιες συμπεριφορές και να διασφαλίζουν την έννομη προστασία των θυμάτων.
Εξάλλου, η αντιμετώπιση του φαινομένου της παρενόχλησης στην εργασία εντάσσεται για την Ε.Ε. ως προτεραιότητα στη δέσμη εκείνων των πολιτικών που αποσκοπούν στην προώθηση της ισότητας και στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν τον ελάχιστο κοινό παρανομαστή και την κοινή βάση, στην οποία οφείλουν να στηριχτούν οι εθνικές νομοθεσίες για την ποινική τυποποίηση του εν λόγω φαινομένου, συνδυάζοντας την αναγκαία προστασία της αξιοπρέπειας του προσώπου από προσβολές οιουδήποτε χαρακτήρα με τον σεβασμό της ίσης μεταχείρισης και της απαγόρευσης διακρίσεων λόγω φύλου. Τέλος, επιβεβαιώνεται σταθερά πλέον ότι η παρενόχληση τόσο στο πεδίο της εργασίας όσο και σε αυτό της πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες συνιστά μια εκφοβιστική, εχθρική, ταπεινωτική, εξευτελιστική και επιθετική συμπεριφορά, ανεξάρτητα από την ύπαρξη σχέσεων εξάρτησης, ιεραρχίας ή εξουσίας μεταξύ δράστη και θύματος.
Β. Αρτινοπούλου & Θ. Παπαθεοδώρου. (2006). Η
Σεξουαλική Παρενόχληση στην Εργασία. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, 38 (διασκευή).
Κείμενο 2
Σεξουαλική παρενόχληση στην Ελλάδα: τα προφίλ, οι αριθμοί, οι τρόποι αντίδρασης
Εισαγωγικό σημείωμα: H Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων, Φωτεινή Κούβελα, μιλά στη LIFO για τη σεξουαλική παρενόχληση στον εργασιακό χώρο και δίνει χρήσιμες συμβουλές για την αντιμετώπιση μιας εξαιρετικά δύσκολης κατάστασης για κάθε γυναίκα.
— Από την εμπειρία σας, ποιες είναι οι πιο διαδεδομένες μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης στην Ελλάδα;
Η σεξουαλική παρενόχληση στον εργασιακό χώρο. Πρόκειται για την αθέμιτη και προσβλητική συμπεριφορά, η οποία παραβιάζει την αξιοπρέπεια στον χώρο εργασίας και δημιουργεί ένα ανασφαλές, αβέβαιο και επικίνδυνο ψυχοκοινωνικά εργασιακό περιβάλλον.
— Έχετε σκιαγραφήσει κάποιου είδους μεθοδολογία ή συμπεριφορά εκ μέρους των θυτών;
Οι άνδρες που παρενοχλούν είναι εντελώς συνηθισμένοι άνθρωποι και επιτυχημένοι. Αναζητούν επίμονα την εξουσία, έχουν ανάγκη από επιβεβαίωση και δεν αντέχουν την απόρριψη. Αρχικά, είναι φιλικοί και προσιτοί, δείχνουν ενδιαφέρον και εκφράζουν την εκτίμησή τους προς το θύμα. Σταδιακά, όμως, αλλάζει ο τρόπος συμπεριφοράς τους, ξεπερνούν σιγά-σιγά κάποια όρια και αρχίζει η σεξουαλική παρενόχληση.
— Τι συμβαίνει στο θύμα; Γιατί είναι τόσο δύσκολο να αποκαλυφθούν τέτοιες περιπτώσεις;
Πράγματι, είναι δύσκολο να αποκαλυφθεί. Ο φόβος για την απώλεια της θέσης εργασίας και η έλλειψη αποδείξεων και μαρτύρων κρατούν τις υποθέσεις αυτές στην αφάνεια. Η τηλεφωνική γραμμή SOS 15900, από την έναρξη της λειτουργίας της (τον Μάρτιο του 2011) έως τώρα, έχει δεχθεί 30.635 κλήσεις. Από αυτές, μόνο οι 248 (1%) αφορούσαν σεξουαλική παρενόχληση. Στα συμβουλευτικά κέντρα, από την έναρξη της λειτουργίας τους, έχουν απευθυνθεί περίπου 18.000 γυναίκες. Μόνο 225 από αυτές ανέφεραν περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης. Η γυναίκα που έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά αισθάνεται προσβολή, ντροπή και φόβο. Φοβάται ότι αν μιλήσει θα κινδυνεύσει η θέση εργασίας της, κανείς δεν θα την πιστέψει και πως στο τέλος ούτε θα τιμωρηθεί ο δράστης ούτε θα δικαιωθεί ηθικά η ίδια. Συχνά, μάλιστα, οι γυναίκες αναρωτιούνται «Τι ήταν αυτό τώρα; Κομπλιμέντο ή σεξουαλική παρενόχληση;». Τις περισσότερες φορές πρόκειται για σεξουαλική παρενόχληση. Απλώς, οι γυναίκες διστάζουν να το ομολογήσουν τόσο στον εαυτό τους όσο και στον περίγυρό τους, διότι κυριαρχεί ο φόβος μήπως κατηγορηθούν για εμπάθεια ή υπερβολική αντίδραση. Συνεπώς, σιωπούν και ανέχονται συμπεριφορές που έχουν κάθε δικαίωμα να αρνηθούν. Για να αντιμετωπίσει το ευρέως διαδεδομένο ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης, η γραμμή SOS 15900 ετοιμάζει τέσσερα ενημερωτικά spot για το τι είναι σεξουαλική παρενόχληση. Στόχος αυτών των spots είναι η ευαισθητοποίηση των γυναικών και των αντρών σχετικά με το θέμα, ώστε να αντιλαμβάνονται πότε μια συμπεριφορά παύει να θεωρείται κομπλιμέντο και μετατρέπεται σε σεξουαλική παρενόχληση. Επίσης, προτείνουμε σε επιχειρήσεις να υπάρχει τμήμα με ψυχολόγο ή κοινωνικό λειτουργό στον χώρο εργασίας, όπου θα μπορεί να απευθύνεται μια εργαζόμενη, προκειμένου να καταγγείλει το συμβάν.
— Τι είδους αντιμετώπιση θα προτείνατε στο θύμα;
Στο θύμα προτείνουμε να μιλήσει ανοιχτά και να δράσει αποφασιστικά απέναντι στον παρενοχλούντα στον χώρο εργασίας και σε εξωτερική δημόσια Αρχή. Οπωσδήποτε πρέπει να υπάρχει γραπτή λεπτομερής καταγγελία για να μην καταλήξει η υπόθεση στο αρχείο. Προηγουμένως, θα πρέπει να έχει συμβουλευτεί είτε τις δομές της ΓΓΙΦ είτε κάποιον ιδιώτη δικηγόρο, προκειμένου να είναι προετοιμασμένη, καθώς είναι πολύ πιθανή η αντεπίθεση από τον θύτη και τους υποστηρικτές του.
[…]
Δημήτρης Κυριαζής, lifo.gr
Κείμενο 3
Σεξουαλική παρενόχληση - Θωμάς Κοροβίνης
Το χίλια εννιακόσια εβδομήντα τρία, είχα πιάσει στην Θεσσαλονίκη μια ψωραλέα φοιτητική γκαρσονιέρα. Χαριλάου, φωταγωγός, σκυλοτράγουδα στο φουλ, ποδοσφαιρικές διενέξεις, οικογενειακά μελοδράματα. Ασ' τα να πάνε. Δε μου πάει η συνοικία, ρε παιδάκι μου. Μέσα σε καταθλιπτικά σαρδελόκουτα! Ή παραδομένος στη φύση, όσο υφίστανται ακόμη αυθεντικοί παράδεισοι, ή ζωή στο καρακέντρο των πόλεων, όπου η προσωπική ταυτότητα κατέχει το προνόμιο να δρομολογείται κατά τα γούστα της.
Δίπλα μου έμενε μια ακριβοθώρητη καλλονή. Θυγατέρα του ιδιοκτήτη, συνταξιούχου εφοριακού. Πρέπει να είχε προ πολλού καβατζάρει τα τριάντα. Ήταν από κείνες τις απαράμιλλης λάμψης καϊνάρες που, σε παλιότερες εποχές, αν ζούσε σε χωριό, θα την χαρακτήριζαν σίγουρα στριφνή γεροντοκόρη και θα χρέωναν στην δυστροπία του χαρακτήρα της ή –και- στην ξιπασιά της το ότι οσονούπω θα περνούσε στα αζήτητα. Αγέρωχη, απλησίαστη, απαζάρευτη, δραπέτευε απ' το τριάρι δις ημερησίως, μία κατά τις δέκα το πρωί για ψώνια, και μία το σούρουπο να πάρει λιγάκι τον αέρα της.
Στο διάβα της έτριζαν τα πεζοδρόμια. Τσιράκια στα γιαπιά, αθλητές, κουρείς, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, και σύμπασα η αντρική πελατεία του καφενείου σηκωνόταν στο πόδι. Να την δουν να περνάει, πώς λικνίζεται η ψιλόλιγνη κορμοστασιά της, πώς παίζει το τσακίρικο μάτι της, πώς έχει τον τρόπο να τους ξεσηκώνει και να μην έχει δώσει τόσα χρόνια το παραμικρό δικαίωμα. Όλοι την ορέγονταν, την ονειρεύονταν, κανείς δεν αποτολμούσε να της τα ρίξει.
Τον κιαλάριζα που την ζαχάρωνε. Περνούσε στα δέκα μέτρα και γινόταν μούσκεμα απ' τον ιδρώτα. Ποιος να ξέρει αν τον έπιανε ύπνος όλη νύχτα! Ο μανάβης της γειτονιάς. Πενηντάρης και βάλε, θεοφάλακρος, κοιλαράς, μια σιχαμερή μισοριξιά.
— Δε μπορώ, θα πεθάνω, μου λέει μια μέρα. Έτσι μου 'ρχεται να την ζυγώσω και να την ταράξω στο τσίμπημα.
— «Με τα μάτια άρα-μάρα, με τα χέρια κουλαμάρα», τον ορμήνεψα. Θα φας καμιά ξεγυρισμένη σφαλιάρα και θα ψάχνεσαι.
— Και πώς θα τη βγάλω, ρε φίλε; Δεν αντέχω, μ' έχει στοιχειώσει η γκόμενα. Θα την παραμονέψω καμιά νύχτα, μπας και βγει απ' το σπίτι, και θα τη βιάσω.
— Ήρεμα, θα βρεις κάνα μπελά! Άκου εδώ πώς θα δράσεις...
Πριν περάσει βδομάδα τον βλέπω να βγαίνει απ' το διαμέρισμα στα μουλωχτά σε ώρα απουσίας των γονέων, και η δουλειά πήγαινε ρολόι.
Ώσπου ήπιαμε κάποτε έναν καφέ και μου εξήγησε τα καθέκαστα.
— Αποβραδίς έβαλα μια κασέτα με τη Νίνου. Όλη νύχτα έπαιζε! Ασταμάτητα! Ένα τραγούδι που μιλάει για το κολλητήρι; «Ντίρι ντίρι, ντίρι, ντίρι, με το έξυπνο ψηστήρι, μες στα δίχτυα μου θα πέσεις, είσαι η γυναίκα που μ' αρέσεις». Το ξέρεις;
— Ε, πώς! Τη λατρεύω τη Μαρίκα! Κι άρχισα να του τραγουδάω ένα κουπλέ : «Άδικα μου κάνεις τη ζόρικη και πετάς ματιές όλο κακία, όλα αυτά να ξέρεις δυναμώνουνε την ερωτική πολιορκία». Έπειτα;
— Ε, φτιάχτηκα καλά καλά και την παραμόνεψα. Την πλησίασα, σε ήσυχο μέρος. «Τι συριανή λουκουμόσκονη είσαι εσύ, τι αφρός από καϊμάκι!»
–«Σας παρακαλώ!»
–«Σβήνω για πάρτι σου. Πώς θα γίνει να ξεμοναχιαστούμε σε καμιά καβάντζα;»
-«Καβάντζα; Θα φωνάξω τον χωροφύλακα!»
–«Φώναξε όποιον θες, εγώ, και να με σκοτώσεις, δε
φεύγω. Θα γίνεις το αμόρε μου. Θα σου κάνω κάτι κόλπα, θα λιώσεις!»[...]
Το διήγημα περιλαμβάνεται στο τομίδιο
"ΜΙΚΡΟΚΥΜΑΤΑ - 99 + 1 μικρο-διηγήματα μελών της Εταιρείας Συγγραφέων"
ΘΕΜΑΤΑ
Α. Να αποδώσετε
συνοπτικά τις δύο πλευρές του φαινομένου της σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο
της εργασίας, σύμφωνα με το κείμενο 1 (60-70 λέξεις).
Μονάδες 15
Β1. Ποια είναι η πρόθεση των συγγραφέων του κειμένου 1 στην πρώτη παράγραφο («Η παρενόχληση … περιβάλλον»); Πώς οι τρόποι με τους οποίους επιλέγουν να αναπτύξουν την παράγραφο προωθούν τον στόχο τους;
Μονάδες 10
Β2α. Στο παρακάτω απόσπασμα να αναγνωρίσετε τη δευτερεύουσα αναφορική πρόταση και να τη χαρακτηρίσετε με βάση εάν αποτελεί αναγκαίο ή μη συμπλήρωμα του λόγου: «Εξάλλου, η αντιμετώπιση του φαινομένου της παρενόχλησης στην εργασία εντάσσεται για την Ε.Ε. ως προτεραιότητα στη δέσμη εκείνων των πολιτικών που αποσκοπούν στην προώθηση της ισότητας».
Μονάδες 5
Β2β. Να γράψετε δύο προτάσεις με τη λέξη πεδίο, στις οποίες η λειτουργία της γλώσσας να χρησιμοποιείται με διαφορετικό τρόπο. Στη συνέχεια να επισημάνετε τις υφολογικές διαφορές των λειτουργιών αυτών.
Μονάδες 5
Β3α. « — Τι είδους αντιμετώπιση θα προτείνατε στο θύμα;
Στο θύμα προτείνουμε να μιλήσει ανοιχτά και να δράσει αποφασιστικά απέναντι στον παρενοχλούντα στον χώρο εργασίας και σε εξωτερική δημόσια Αρχή». Να μεταφέρετε την παραπάνω συζήτηση των δύο προσώπων σε πλάγιο λόγο. Τι αλλαγές παρατηρείτε στο επικοινωνιακό αποτέλεσμα;
Μονάδες 10
Β3β. Σύμφωνα με την κυρία Κούβελα: «Η γυναίκα που έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά αισθάνεται προσβολή, ντροπή και φόβο». Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της συνέντευξής της να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων τους λόγους για τους οποίους βιώνει αυτά τα συναισθήματα μία παρενοχλημένη γυναίκα.
Μονάδες 10
Γ. Ποιο πιστεύετε πως είναι το βασικό θέμα του κειμένου 3; Να καταγράψετε τις προσωπικές σας σκέψεις σε ένα κείμενο 150-200 λέξεων.
Μονάδες 15
Δ. Πρόκειται να συμμετάσχετε με ομιλία 300-350 λέξεων σε συζήτηση που γίνεται στο πνευματικό κέντρο του Δήμου σας για σεξουαλική παρενόχληση. Έχοντας διαβάσει τα Κείμενα 1 και 2 και ως εκπρόσωπος των μαθητών της περιοχής, αποφασίζετε στην ομιλία σας να εκθέσετε τις απόψεις σας σχετικά με την αναγκαιότητα και τις προϋποθέσεις άμβλυνσης του φαινομένου της σεξουαλικής παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο.
Μονάδες
30
Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ.
Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - M.Ed. ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας.
