Κείμενο 1
Σεξουαλική αγωγή ανά τον κόσμο, με έμφαση στις ευρωπαϊκές χώρες, για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας: μία συστηματική ανασκόπηση
Η σεξουαλικότητα αποτελεί βασική πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης και περικλείει έννοιες όπως το σεξ, τις σεξουαλικές ταυτότητες και τους ρόλους, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τον ερωτισμό, την ευχαρίστηση, την οικειότητα και την αναπαραγωγή. Η σεξουαλικότητα επηρεάζεται από την αλληλεπίδραση βιολογικών, ψυχολογικών, κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών, δεοντολογικών, νομικών, ιστορικών, θρησκευτικών και πνευματικών παραγόντων.
Ο κύριος στόχος της σεξουαλικής αγωγής είναι να εφοδιαστούν τα παιδιά και οι νέοι με γνώσεις, δεξιότητες και αξίες προκειμένου να κάνουν υπεύθυνες επιλογές ερωτικών και κοινωνικών σχέσεων σε έναν κόσμο που βάλλεται από τον ιό HIV και το AIDS. Τα προγράμματα σεξουαλικής αγωγής περιλαμβάνουν διάφορους ενισχυτικούς σκοπούς όπως την αύξηση της γνώσης και της κατανόησης, την εξήγηση και διευκρίνιση αισθημάτων, αξιών και στάσεων, την ανάπτυξη και ενδυνάμωση δεξιοτήτων και την προώθηση και παγιοποίηση μειωμένης επικινδυνότητας συμπεριφορών. Κύριο έργο της εκπαίδευσης είναι να προετοιμάσει τα παιδιά για τους ρόλους και τις ευθύνες των ενηλίκων. Επιπλέον, το σχολείο αποτελεί μέσο προσέγγισης παιδιών από διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια με τρόπο που μπορεί να αναπαράγεται και να διατηρείται στο χρόνο και οι δάσκαλοι αποτελούν την πιο αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης των παιδιών. Άλλωστε, σε πολλές χώρες του κόσμου τα παιδιά αποκτούν την πρώτη τους σεξουαλική εμπειρία κατά τα χρόνια που παρακολουθούν ακόμη το σχολείο, χρίζοντας έτσι το πλαίσιο ως σημαντική ευκαιρία για να παρέχεται σε αυτό εκπαίδευση για τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία. Ωστόσο, η UNESCO παραδέχεται ότι λίγες μόνο χώρες παρέχουν στους νέους τους πληροφόρηση και προετοιμασία για τη σεξουαλική τους ζωή, αφήνοντάς τους έτσι εκτεθειμένους στον εξαναγκασμό, την κακοποίηση, την εκμετάλλευση, την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Παράγοντες επιτυχίας της σεξουαλικής αγωγής όπως το περιεχόμενο των μαθημάτων και οι ηλικίες κατά τις οποίες εφαρμόζονται τα σχετικά προγράμματα διαφέρουν κατά πολύ σε διαφορετικές χώρες και ηπείρους.
Μπρουσκέλη Βασιλική, Σεξουαλική αγωγή ανά τον κόσμο, με έμφαση στις ευρωπαϊκές χώρες, για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας: μία συστηματική ανασκόπηση, Έρευνα στην Εκπαίδευση.
Κείμενο 2
Συνέντευξη του Θάνου Ασκητή, προέδρου του Ινστιτούτου Σεξουαλικής και Ψυχικής Υγείας
Ποιες είναι οι σωστές πρακτικές για να βιώσει και να απολαύσει ο σημερινός έφηβος τον έρωτα, ώστε να έχει παρακαταθήκη εμπειριών για τη μελλοντική του ερωτική ζωή;
Κατ' αρχάς ξεκινάμε από το άνοιγμα της σεξουαλικής ζωής, την πρώτη φορά, που τόσος λόγος γίνεται. Το κορίτσι θα πρέπει να θυμάται πως το σεξ είναι κάτι που θα βιώσει όταν εκείνη είναι έτοιμη να λειτουργήσει με την ψυχή και το σώμα της. Η έφηβη, η νεαρή γυναίκα θα πρέπει να μπει στην ερωτική διαδικασία για τη δική της συναισθηματική ολοκλήρωση και όχι για να την προσφέρει στο αγόρι, το οποίο την πιέζει και την απειλεί ότι θα πάει με άλλη. Το να πράξει ένα κορίτσι ευκαιριακά και παρορμητικά κάτω από συνθήκες πίεσης και μη επιλογής δικής της, μπορεί να την οδηγήσει στην ενοχή, την απογοήτευση, το θυμό και την μετάνοια. Να θυμάται πως μετά μπορεί ο σύντροφός της να μην της παρέχει ουσιαστική βοήθεια και στήριξη και να πάρει προφυλάξεις καθώς εκτός από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα υπάρχει το ενδεχόμενο εγκυμοσύνης. [...]
Το αγόρι επίσης να θυμάται πως δεν έχει ανάγκη να αποδείξει σε κανέναν τίποτα, οπότε δε χρειάζεται να βιαστεί να κάνει σεξ λόγω εμπειριών φίλων του ή ακόμα και των γονιών του που είναι πιθανό να βιάζονται να «γίνει άντρας». Το να κάνεις σεξ σαν αντίδραση σε κάτι απαγορευτικό δε θα σου επιτρέψει να απολαύσεις τη δική σου μοναδική στιγμή, που θα έχεις ο ίδιος αποφασίσει, την πρώτη σου φορά. Το να επιλέξεις εσύ τον σύντροφό σου είναι σημαντικό για εσένα στο να μπορείς να εκφράσεις τα συναισθήματά σου και την επιθυμία σου στο άτομο που σύμφωνα με τα δικά σου κριτήρια είναι ικανό να μοιραστεί αυτή τη μεγάλη στιγμή μαζί σου. Δεν θα έπρεπε να το δεις σαν στόχο, κάτι το οποίο θα σε οδηγήσει στο να βιαστείς. [...]
Πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζουν οι έφηβοι και το περιβάλλον τους μια ερωτική απογοήτευση;
Μία ερωτική απογοήτευση είναι ενδεχόμενη στη ζωή του εφήβου. Το να μην έχει αίσιο τέλος μία σχέση που θα δημιουργήσει ο έφηβος είναι μία πιθανή εκδοχή που το αγόρι αλλά και το κορίτσι θα πρέπει να λάβει υπόψη του, ώστε να προετοιμαστεί ψυχολογικά και να μη συνδέσει τη δική του αξία με την απόρριψη που μπορεί να βιώσει από κάποια άτομα στη ζωή του. Δεν αρέσουμε όλοι σε όλους, όπως κι σε εμάς δε μας αρέσουν όλοι. Επίσης, το περιβάλλον του θα πρέπει να είναι προετοιμασμένο για αυτό, χωρίς να φορτώσει τον έφηβο αμφιβολίες σχετικά με τον εαυτό του ή και την εικόνα του όσον αφορά την αποδοχή του από το αντίθετο φύλο, που μπορεί να προκύψει από την απόρριψή του από το αντικείμενο του πόθου του. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει τον έφηβο ακόμα και σε κατάθλιψη.
Καλό θα ήταν να εστιάσουμε στα θετικά που μπορεί να αποκομίσουμε από μία σχέση για όσο μπορεί αυτή να διαρκέσει, και όχι στο τέλος αυτής. Δεν έχει σημασία το ποιος λήγει μία σχέση αλλά ο χρόνος που πέρασαν μαζί. Με κάποιους ανθρώπους ανακαλύπτουμε πως ταιριάζουμε και πως τους ταιριάζουμε και εμείς και με άλλους όχι. Ωριμάζοντας θα δούμε πως ωριμάζει και ο τρόπος που σχετιζόμαστε με τους γύρω μας καθώς και με τα άτομα που μας ενδιαφέρουν ερωτικά.
Αν παρ' όλα αυτά ο έφηβος αντιμετωπίσει δυσκολία στην κατανόηση των παραπάνω και υπερισχύσει το αρνητικό συναίσθημα για τον εαυτό του, μπορεί να εκδηλώσει μεγάλη θλίψη ή και θυμό, κάποιες διαταραχές στην πρόσληψη τροφής, και χαμηλή απόδοση στα μαθήματά του. Εκεί παίρνει μέρος και ο εκπαιδευτικός που επίσης θα μπορέσει να συζητήσει με τον έφηβο για τα αίτια αυτής της συμπεριφοράς και να τον καθοδηγήσει συναισθηματικά σαν ένας έμπειρος ενήλικος. Ο γονέας με τον δάσκαλο σε συνεργασία θα εστιάσουν στο να τονώσουν την αυτοπεποίθηση του νέου και μαζί μπορούν να παροτρύνουν το νέο άτομο να επισκεφτεί έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ώστε αυτή η αλλαγή στο συναισθηματικό του κόσμο να είναι τελικά προς όφελός του και όχι να σταθεί εμπόδιο στην πορεία του.
Κείμενο 3
Παρεξηγήσεις του καιρού μας - Αποστόλης Ζυμβραγάκης
Βιάζονται
να ερωτευτούν
λες και ο
έρωτας είναι
φθηνό προτηγανισμένο
φαγητό.
Μόνο που
ο έρωτας είναι
η πιο
εκλεπτυσμένη γεύση της ζωής.
Ανταλλάζουν
τα κορμιά τους
νομίζοντας
πως αυτό είναι έρωτας
και τις
καρδιές τους έχουν σφραγισμένες
σε
απρόσιτες θυρίδες ανασφάλειας.
Μόνο που
ο έρωτας είναι
αμοιβαία
ληψοδοσία της καρδιάς.
Με τόσες
παρεξηγήσεις
ίσως θα
έπρεπε -επιτέλους-
να δοθούν
οι εξηγήσεις.
Αποστόλης Ζυμβραγάκης
ΘΕΜΑΤΑ
Α. Να αποδώσετε συνοπτικά τη σημασία της σεξουαλικής αγωγής, σύμφωνα με το Κείμενο 1 (60-70 λέξεις).
Μονάδες 15
Β1. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) και να τεκμηριώσετε την επιλογή σας με συγκεκριμένες αναφορές στα κείμενα.
α. Η σεξουαλικότητα είναι μία μονοδιάστατη έννοια ( ). Κείμενο 1
β. Η πλειονότητα των χωρών προετοιμάζει τη νεολαία για τη σεξουαλική της ζωή ( ). Κείμενο 1
γ. Το κορίτσι πρέπει να αρχίσει την ερωτική του ζωή όταν αισθάνεται πως θέλει να νιώσει συναισθηματική πληρότητα ( ). Κείμενο 2
δ. Είναι βέβαιο ότι μια εφηβική σχέση δε θα έχει αίσιο τέλος ( ). Κείμενο 2
ε. Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν στις διαταραχές ενός νέου εξαιτίας ερωτικής απογοήτευσης. ( ). Κείμενο 2
Μονάδες 10
Β2α. Το Κείμενο 2 είναι μία συνέντευξη. Βρείτε τρία χαρακτηριστικά του λόγου που επιβεβαιώνουν αυτό το κειμενικό είδος. Ποια είναι η πρόθεση του συντάκτη του κειμένου;
Μονάδες 10
Β2β. Ποια σύνδεση προτάσεων κυριαρχεί στο παρακάτω απόσπασμα και ποιο το επικοινωνιακό αποτέλεσμα αυτής της επιλογής; "Το αγόρι επίσης να θυμάται πως δεν έχει ανάγκη να αποδείξει σε κανέναν τίποτα, οπότε δε χρειάζεται να βιαστεί να κάνει σεξ λόγω εμπειριών φίλων του".
Μονάδες 10
Β3. Να επαναδιατυπώσετε το παρακάτω απόσπασμα, κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές, ώστε να μετατοπιστεί η έμφαση από το υποκείμενο στην ενέργεια: "Τα προγράμματα σεξουαλικής αγωγής περιλαμβάνουν διάφορους ενισχυτικούς σκοπούς όπως την αύξηση της γνώσης και της κατανόησης, την εξήγηση και διευκρίνιση αισθημάτων, αξιών και στάσεων, την ανάπτυξη και ενδυνάμωση δεξιοτήτων και την προώθηση και παγιοποίηση μειωμένης επικινδυνότητας συμπεριφορών". Τι διαφορές παρατηρείτε ως προς το ύφος;
Μονάδες 10
Γ. Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το κύριο θέμα του Κειμένου 3; Να γράψετε ένα ερμηνευτικό σχόλιο 150-200 λέξεων.
Μονάδες 15
Δ. Με αφόρμηση τα κείμενα που διαβάσατε να γράψετε ένα άρθρο στο σχολικό σας ιστολόγιο, με το οποίο να αναδεικνύετε την αναγκαιότητα να ενταχθεί το μάθημα του σεξουαλικού προσανατολισμού στο σχολείο (300-350 λέξεις).
Μονάδες 30
Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ.
Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - M.Ed. ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας.
