Κείμενο 1
Η μακρά πορεία προς την ελευθερία
Η ελευθερία είναι προσωπική υπόθεση. Ολοι την επιδιώκουμε για τον εαυτό μας, θέλουμε να ζούμε σε κοινωνία που την εξασφαλίζει, έχουμε την ευθύνη να τη διαφυλάττουμε. Βέβαια, ο δρόμος προς την ελευθερία είναι μακρύς και δύσκολος. Η απελευθέρωση είναι το πρώτο σπουδαίο βήμα προς την πραγματική ελευθερία. Σε αυτόν τον αγώνα ενώνονται οι δικές μας προσπάθειες –του καθενός μας– με αυτές των μεγάλων ηγετών και των ανώνυμων αγωνιστών του παρελθόντος.
Φυσικά, βασανιζόμαστε από προβλήματα που παραμένουν άλυτα, απογοητευόμαστε από τις αδυναμίες που παρατηρούμε στους ηγέτες και στους πολίτες της εποχής μας, τείνουμε να ξεχάσουμε ότι, όπως οι πρόγονοί μας πολέμησαν για την ελευθερία και νίκησαν, έτσι και εμείς οφείλουμε να αγωνιζόμαστε γι’ αυτήν, να τη θωρακίσουμε, να την εξασφαλίσουμε για τα παιδιά μας και να επιδιώξουμε τη μετάδοσή της όπου χρειάζεται. Οταν η ελευθερία εξαπλώνεται, όταν αναπτύσσεται, ενισχύεται, ωφελεί αυτούς που τη μεταδίδουν όσο και αυτούς που την κατακτούν. Η δίψα για ελευθερία ενώνει ανθρώπους σε κάθε άκρη της Γης. Γι’ αυτό οι απελεύθεροι της Αϊτής χαιρέτισαν και παρείχαν βοήθεια στους επαναστατημένους Ελληνες.
Στην Ελλάδα, τα 200 χρόνια από την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα έδειξαν ότι ο δρόμος προς την ελευθερία δεν έχει τέλος, ότι νέοι κίνδυνοι εμφανίζονται συνεχώς (στο εσωτερικό και από το εξωτερικό), που θέτουν σε κίνδυνο ό,τι κατακτήθηκε με πολύχρονους αγώνες και θυσίες. Δείχνουν ότι δυσκολίες που υπήρχαν από την αρχή μπορούν να βασανίζουν το έθνος σε όλη του την πορεία. Η διχόνοια, ο τοπικισμός, οι φατρίες, οι ευκαιριακές συμμαχίες (με άλλους Ελληνες και με ξένους), η αμετροέπεια, η εξάρτηση από ξένη βοήθεια και ξένα δάνεια, καθιέρωσαν ένα κλίμα καχυποψίας, ανασφάλειας, εξάρτησης (και της δυσφορίας που αυτή προκαλεί) και μια ανυπομονησία που επιδιώκει γρήγορα κέρδη εις βάρος μακρόχρονης στρατηγικής. Τα 200 χρόνια μάς δείχνουν, όμως, ότι παρά τις αδυναμίες του, ο λαός αυτός άντεξε πολέμους, διχασμούς, κατοχή από ξένους, χρεοκοπίες, εσωτερική μετανάστευση και απανωτές εξόδους νέων. Σήμερα στέκει μεταξύ των πιο προνομιούχων λαών. Δείξαμε επανειλημμένως πως ο μεταξύ μας φθόνος και η καχυποψία πάντα δυσκολεύουν την πορεία, αλλά και ότι η δημοκρατία επιτρέπει στη συνεννόηση και στη συνετή πολιτική να επανέλθουν και να παραγάγουν θαύματα. Δύο αιώνες ελευθερίας είναι σπουδαίο επίτευγμα, μάθημα για εμάς και για άλλους, και καλή αρχή.
Νίκος Κωνσταντάρας, εφημερίδα "Καθημερινή", 21/03/2021 (διασκευασμένο)
Κείμενο 2
Μιλώντας στον γιο μου για την ηθική και την ελευθερία
Η ζωή δεν είναι σαν τα φάρμακα, που όλα κυκλοφορούν με τις οδηγίες χρήσης τους, όπου εξηγούνται οι αντενδείξεις του προϊόντος και αναγράφεται λεπτομερώς η δοσολογία και ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να λαμβάνεται. Τη ζωή μάς τη δίνουν χωρίς συνταγογράφηση και χωρίς οδηγίες χρήσης. Η ηθική δεν μπορεί να αναπληρώσει εντελώς αυτό το έλλειμμα, γιατί δεν είναι τίποτα περισσότερο από το χρονικό των προσπαθειών που κάνουν οι άνθρωποι για να το διορθώσουν. […]
Γι’ αυτό αρνήθηκα να σου δώσω μια σειρά οδηγιών για συγκεκριμένα ζητήματα: για την άμβλωση, για την αντίρρηση συνείδησης, για το ένα και για το άλλο. Ούτε φυσικά είχα την τόλμη να σου κάνω κήρυγμα σε ύφος παραπονεμένου ή ενοχλημένου για τα «κακά» του αιώνα μας: τον καταναλωτισμό, αχ! Την έλλειψη αλληλεγγύης, εχ! Τη μανία του χρήματος, οχ! Τη βία, ουχ! Την κρίση των αξιών, αχ, εχ, οχ, ουχ! Έχω τις απόψεις μου και γι’ αυτά και γι’ άλλα, αλλά εγώ δεν είμαι «η ηθική»· είμαι απλώς μπαμπάς. Μέσω εμού, το μόνο που μπορεί να σου πει η ηθική είναι να ψάχνεις και να σκέφτεσαι μόνος σου, ελεύθερα, υπεύθυνα, χωρίς να πέφτεις σε παγίδες. Προσπάθησα να σου μάθω τρόπους να βαδίζεις, αλλά ούτε εγώ ούτε κανένας άλλος έχει το δικαίωμα να σε κουβαλήσει στους ώμους του.
Ωστόσο, να τελειώσω με μια συμβουλή; Μια και πρόκειται στη ζωή σου να επιλέγεις, φρόντιζε να κάνεις πάντα τις επιλογές εκείνες που θα σου επιτρέπουν κατόπιν μεγαλύτερο αριθμό άλλων πιθανών επιλογών, όχι αυτές που οδηγούν σε αδιέξοδο. Επίλεξε αυτό που σε κάνει να είσαι ανοιχτός στους άλλους, σε νέες εμπειρίες, σε διαφορετικές χαρές. Απόφευγε ό,τι σε κλείνει και ό,τι σε χαντακώνει. Κατά τα άλλα, καλή τύχη και εμπιστοσύνη στον εαυτό σου!
Fernando Savater, 2013, Μιλώντας στον γιο μου για την ηθική και την ελευθερία.
Αθήνα: Εκδ. Πατάκη, σελ.194-195 (Διασκευή)
Κείμενο 3
Μήνυμα - Γιάννης Κουτσοχέρας
Πάντα να πολεμάς και ν’ αντιστέκεσαι
κι ας μένεις μόνος.
Μονάχος- έρημος – γαλήνιος
να πολεμάς για το καλό του Ανθρώπου.
Και στους πολλούς – στους λίγους – ν’ αντιστέκεσαι
κρατώντας την ψυχή σου βάτο φλεγόμενη
για φως- πάντα για φως – για το καλό του Ανθρώπου.
Στους δυνατούς ενάντια
στους σκληρόκαρδους
και στους Δειλούς – στους χωματένιους.
Ενάντια και του αφέντη του ανελεύτερου
και του τρεμόκαρδου του δούλου ενάντια.
Και να πονάς και να γελάς και να ονειρεύεσαι
πάντα για το αγαθό και το καλό του Ανθρώπου.
Να πολεμάς με το γνωστό και το άγνωστο
με την κακή και την καλή τη μοίρα.
Και με τους άπονους θεούς
και τους απάνθρωπους ανθρώπους
πάντα να πολεμάς και ν’ αντιστέκεσαι.
Και όλο για το καλό – το φως του ανθρώπου.
ΘΕΜΑΤΑ
Α. Να αποδώσετε συνοπτικά τις συμβουλές του πατέρα προς τον γιο του, σύμφωνα με το κείμενο 2, σε 50-60 λέξεις.
Μονάδες 15
Β1. Να γράψετε δίπλα από κάθε γράμμα τη λέξη Σωστό ή Λάθος, ανάλογα με το αν νομίζετε ότι η πρόταση αποδίδει ορθά τα νοήματα των κειμένων 1 και 2. Στη συνέχεια να τεκμηριώσετε την απάντησή σας, παραθέτοντας τα αντίστοιχα χωρία από το κείμενο.
α. Ο συντάκτης του κειμένου 1 παρουσιάζεται επιφυλακτικός για τη δυσκολία του εγχειρήματος της ελευθερίας. (κείμενο 1)
β. Το αίτημα για ελευθερία αποτελεί σημείο αναφοράς για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. (κείμενο 1)
γ. Ύστερα από 200 χρόνια ελευθερίας, η Ελλάδα δεν έχει να επιδείξει τίποτα σπουδαίο. (κείμενο 1)
δ. Είναι αυστηρά προδιαγεγραμμένη η πορεία που ακολουθούμε στη ζωή μας. (κείμενο 2)
ε. Η ηθική υπαγορεύει την ακηδεμόνευτη σκέψη. (κείμενο 2)
Μονάδες 10
Β2α. Ο συντάκτης του κειμένου 1 στη δεύτερη παράγραφο συμπεραίνει: " Γι’ αυτό οι απελεύθεροι της Αϊτής χαιρέτισαν και παρείχαν βοήθεια στους επαναστατημένους Ελληνες". Με ποιες διαπιστώσεις καταλήγει σε αυτήν την κατακλείδα; (50-60 λέξεις)
Μονάδες 10
Β2β. Με ποιες γλωσσικές επιλογές ο συντάκτης του κειμένου 1 εκφράζει τη βεβαιότητα των απόψεών του;
Μονάδες 5
Β3α. "Γι’ αυτό αρνήθηκα να σου δώσω μια σειρά οδηγιών για συγκεκριμένα ζητήματα: για την άμβλωση, για την αντίρρηση συνείδησης, για το ένα και για το άλλο". Ο πατέρας στο κείμενο 2 απευθύνεται στο γιο του σε ευθύ λόγο. Να μεταφέρετε το συγκεκριμένο απόσπασμα σε πλάγιο λόγο. Τι αλλαγές παρατηρείτε ως προς το ύφος και την πειστικότητα του λόγου μετά από αυτήν τη μετατροπή;
Μονάδες 10
Β3β. Στο κείμενο 2 ο συγγραφέας θέλει να επικοινωνήσει με τον γιο του και να τον συμβουλεύσει. Να καταγράψεις τρεις γλωσσικές επιλογές με τις οποίες προσπαθεί να επιτύχει τον παραπάνω στόχο.
Μονάδες 5
Γ. Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος (Κείμενο 3); Πώς ανταποκρίνεσαι στο μήνυμα του ποιητικού υποκειμένου; (150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
Δ. Σε μία ημερίδα που διοργανώνει ο δήμος σας για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, καλείσαι ως εκπρόσωπος των μαθητών της περιοχής να εκφωνήσεις μία ομιλία για τον ρόλο της ελευθερίας στην ατομική και στην κοινωνική ανάπτυξη (300-350 λέξεις).
Μονάδες 30
Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ.
Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - M.Ed. ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας.
Αναζητήστε το βιβλίο του: Όλη η ύλη των Νέων Ελληνικών Γ' Λυκείου μέσα από 100+ ερωτήσεις και απαντήσεις, Αποστόλης Ζυμβραγάκης, εκδόσεις 24 γράμματα, ISBN: 978-618-201-134-8.
Στο βιβλίο που κυκλοφορεί παρουσιάζεται με έναν ευρηματικό τρόπο όλη η ύλη των Νέων Ελληνικών Γ' Λυκείου (συνεξέταση γλώσσας και λογοτεχνίας) μέσα από 100+ ερωτήσεις και απαντήσεις.
Πρόκειται για έναν πλήρη οδηγό, στον οποίο θα βρείτε με σαφή και εύστοχο τρόπο απαντήσεις και οδηγίες για όλα τα πιθανά θέματα των πανελλαδικών εξετάσεων στο μάθημα των Νέων Ελληνικών, πρακτικό οδηγό για πετυχημένη περίληψη, πρακτικό οδηγό για πετυχημένο ερμηνευτικό σχόλιο λογοτεχνίας, πρακτικό οδηγό για πετυχημένη παραγωγή λόγου σε κάθε επικοινωνιακή περίσταση, καθώς και όλα τα νέα κριτήρια αξιολόγησης του ΙΕΠ με τις απαντήσεις τους.
Είναι σίγουρο πως αυτός ο πρακτικός οδηγός Νέων Ελληνικών θα γίνει ένα απαραίτητο εργαλείο για εκπαιδευτικούς και υποψήφιους πανελλαδικών εξετάσεων.
Ζητήστε το βιβλίο σε όλα τα βιβλιοπωλεία ή παραγγείλτε το απευθείας από εδώ: https://24grammata.com/product/0567/
ή και τηλεφωνικά στο 210 612 70 74 ,
με δωρεάν ταχυδρομικά έξοδα για όλη την επικράτεια.
Επίσης, μπορείτε να το βρείτε στην "Πολιτεία" με έκπτωση 10%: https://www.politeianet.gr/books/9786182011348-zumbragakis-apostolis-24-grammata-oli-i-uli-ton-neon-ellinikon-g-lukeiou-mesa-apo-100-erotiseis-kai-apantiseis-319288
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα: Ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης είναι ένας από τους πλέον αναγνωρισμένους φιλολόγους της γενιάς του, δημιουργός του δημοφιλούς εκπαιδευτικού ιστολογίου "Ηλεκτρονική Διδασκαλία" (e-didaskalia.blogspot.gr), μέσα από το οποίο παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες της χώρας. Όλη αυτή η γνώση πλέον συμπυκνώνεται σε έναν πλήρη και ταυτόχρονα πρακτικό οδηγό Νέων Ελληνικών -απαραίτητο μετά τις τελευταίες αλλαγές- για εκπαιδευτικούς και υποψήφιους πανελλαδικών εξετάσεων.
