Κείμενο 1
Γιατί τόση βία;
Τις τελευταίες ημέρες γίναμε μάρτυρες αλλεπάλληλων κρουσμάτων βίας σε όλες τις διαβαθμίσεις της. Από την αποτρόπαιη δολοφονία στα Γλυκά Νερά και τους βιασμούς σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας έως τους άγριους ξυλοδαρμούς ενός ανθρώπου από ομάδες νεαρών. Ακόμα και στον χώρο της Εκκλησίας είχαμε το πρωτοφανές περιστατικό με το βιτριόλι. Πολλή βία. Είναι συμπτωματική; Ή μήπως υπάρχει κάτι βαθύτερο που αναφέρεται στις πρωτόγνωρες αλλά απολύτως αναγκαίες συνθήκες εγκλεισμού; Φαίνεται ότι στη διάρκεια της καραντίνας είχε συσσωρευθεί ένα υψηλό απόθεμα βίας που έπρεπε να βρει την έξοδό του. Μετά βεβαιότητος, ο πολύμηνος εγκλεισμός στέρησε από τους πολίτες όχι μόνον τις καθημερινές επαφές τους, αλλά και ένα σημαντικό κομμάτι των επαγγελματικών δραστηριοτήτων τους. Μέσα από τις πολύμορφες κοινωνικές δράσεις έβρισκαν διέξοδο και οι εντάσεις, οι αντιθέσεις, οι διαφωνίες. Μέσα από την καθημερινή επικοινωνία η ενέργεια που έχει κρυμμένη μέσα του ο κάθε άνθρωπος διοχετευόταν σε πράξεις και συμπεριφορές που ελάχιστη σχέση είχαν με τη βία. Αν υπήρχε θυμός και οργή, υπήρχαν κανάλια μέσω των οποίων εκτονώνονταν και ο θυμός και η οργή, χωρίς προσφυγή σε πράξεις βίας. Συγχρόνως, κάτω από τις φυσιολογικές συνθήκες που λειτουργούν οι κοινωνίες, το μυαλό του ανθρώπου είναι συνεχώς απασχολημένο στη λύση των καθημερινών προβλημάτων του. Ακόμα και αν η σκέψη του βασανίζεται από ένα μόνον πρόβλημα, υπάρχουν οι καθημερινές μορφές επαφής των ανθρώπων, η αλλαγή προσλαμβανουσών παραστάσεων, η φυγή, που βοηθούν όλα αυτά στην αποσυμφόρηση της ψυχολογικής πίεσης.
Στις συνθήκες της καραντίνας το μυαλό πολλών ανθρώπων φόρτωνε χωρίς τη δυνατότητα να ξεφορτώσει το επαχθές φορτίο του, το οποίο βεβαίως με το στροβίλισμά του μεγεθυνόταν. Σε αυτές τις περιπτώσεις λέμε πως «θολώνει το μυαλό του ανθρώπου», ο οποίος αντιδρά πλέον ακραία. Και μερικές φορές και εναντίον του εαυτού του. Ισως κάτω από αυτό το πρίσμα θα πρέπει να εξετάσουμε και τη σχετική αύξηση των αυτοκτονιών. Το καλό σενάριο είναι με τη σταδιακή ομαλοποίηση της κατάστασης να μειωθούν και τα κρούσματα βίας που έχουν παρατηρηθεί τις τελευταίες ημέρες.
Σάκης Μουμτζής, εφημερίδα "Καθημερινή", 27/06/2021.
Κείμενο 2
Πόση βία καταναλώσατε σήμερα;
Το περιστατικό είναι φρικτό. Η αγωνία των ανθρώπων, απερίγραπτη. Ομως η σκηνή, μέσα στην οδύνη της, είναι γέννημα τέχνης. Ενας ρασοφόρος που βγάζει από την τσάντα του φιάλες με καυστικό υγρό. Σηκώνει το χέρι και είναι σαν να αγιάζει με βασιλικό. Τα ράσα των μητροπολιτών γίνονται κόκκινα, ενώ η μυρωδιά της καμένης σάρκας σκεπάζει τις φωνές τρόμου. Ενας σεναριογράφος μπορεί και να δίσταζε μπροστά στην ακρότητα της σκηνής. Μήπως είναι πολύ βαθιά στη χώρα της μυθοπλασίας; Και ο σκηνοθέτης θα ζητούσε από τη Μούσα να του χαρίσει μεγαλύτερη έμπνευση. Ράσα, συνοδικό δικαστήριο και οι εικόνες των αγίων να παρακολουθούν ανέκφραστες το δράμα. Καλλιτεχνικά, είναι μεγαλειώδες.
Ο δράστης, αν και ιερέας, είναι παραδομένος στους δαίμονες του μυαλού του. Μεταφέρθηκε στο ψυχιατρείο και ας ελπίσουμε ότι θα βρει την ιατρική υποστήριξη που χρειάζεται. «Αλλο πράγμα η συγχώρεση και άλλο η Δικαιοσύνη» είπε ο Αρχιεπίσκοπος, βάζοντας τα πράγματα στη σωστή σειρά.
Η Ιωάννα Παλιοσπύρου, το τραγικό θύμα της επίθεσης με βιτριόλι, έκανε μια ανάρτηση με την οποία επισημαίνει πόσο εύκολο είναι να προμηθευτείς καυστικές ουσίες. Σωστή παρατήρηση. Ομως θα είχε ενδιαφέρον να μάθουμε και κατά πόσο η δική της περιπέτεια ενδέχεται να ενέπνευσε τον ιερέα. Διόλου απίθανο. Καταναλώσαμε τόσο βιτριόλι, που ουσιαστικά μας συστήθηκε ως φονικό όπλο ή, πιο σωστά, ως μέσο εκδίκησης. Δεν θα ήταν έκπληξη αν μάθουμε ότι ο ιερέας βρήκε την ιδέα έτοιμη μέσα στο μυαλό του, φυτεμένη εδώ και μερικούς μήνες.
Πριν από λίγες ημέρες, έγινε ο κακός χαμός όταν ο Μπαλάσκας, της Αστυνομίας, είπε ότι ο Μπάμπης Αναγνωστόπουλος θα έπεφτε στα μαλακά αν αποκάλυπτε αμέσως την αλήθεια, ισχυριζόμενος ότι βρισκόταν εν βρασμώ ψυχής. Η δήλωση αυτή παρουσιάστηκε ως συμβουλή προς εν δυνάμει δολοφόνους. Εντάξει. Ομως, με συγχωρείτε, τι νομίζετε ότι αποτελεί η ενδελεχής παρουσίαση στοιχείων από την εξιχνίαση της υπόθεσης; Κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι πρόκειται για συμβουλές προς φονιάδες, προκειμένου να προσέξουν τι θα κάνουν με τα κινητά, τις κάμερες και τα βιομετρικά ρολόγια.
Αυτό που προσπαθώ να πω (και δεν ξέρω αν τα καταφέρνω) είναι ότι ζούμε σε ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο μεταβολίζουμε συνεχώς τη βία. Από το αστυνομικό δελτίο και τα ρεπορτάζ, μέχρι τη μυθοπλασία, ο βαθμός της βίας που καταναλώνουμε δεν έχει προηγούμενο. Ναι, βέβαια, δεν μπορείς να κρύβεις την αλήθεια. Ισως, όμως, μπορούμε να τη μεταχειριστούμε αλλιώς. Πλέον διαβάζεις ρεπορτάζ που σου θυμίζουν σκανδιναβική αστυνομική μυθιστοριογραφία. Με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες και, συχνά, με έναν τρόπο που προσδίδει ως και αίγλη στον δράστη. Και ενώ, ας πούμε, μας ενοχλεί ο σεξισμός, δεν έχουμε πρόβλημα να ρουφήξουμε λαίμαργα το αίμα από λέξεις και σκοτάδι από μυαλά. Ισως να συμβαίνει επειδή όλα πλέον είναι θέαμα ή έτσι αντιμετωπίζονται.
Κώστας Γιαννακίδης, Protagon.gr, 24/06/2021
Κείμενο 3
Η βία
Προσπαθώ να πω τα πράγματα
με τ’ όνομά τους
και κάθε τόσο συναντώ
καινούργιες δυσκολίες.
Λόγου χάρη να πω τη βία, βία,
όχι ειρηνευτική επέμβαση
τη βία των πλουσίων και ισχυρών,
ούτε αναπόφευκτες ακρότητες
τη βία των φτωχών και καταπιεσμένων.
Με δυσκολεύουνε οι μεταλλάξεις
αυτού που λέμε αναγκαιότητα της Ιστορίας
οι αντιστροφές στις κινήσεις των πολιτικών
οι αναρίθμητες αναλύσεις των δημοσιολόγων
όμως κυρίως με περιπλέκουν
οι δικές μου ερμηνείες κι ενοχές.
Θα ’θελα πλέον να πω ανοιχτά
ότι έφτασα να απεχθάνομαι
την κάθε, όποιου και να ’ναι, βία.
Τίτος Πατρίκιος
Θέματα
Α. Να αποδώσετε συνοπτικά τα αίτια της βίας, σύμφωνα με τον συντάκτη του κειμένου 1 (60-70 λέξεις).
Μονάδες 15
Β1. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες και να τεκμηριώσετε την επιλογή σας με αναφορές στα κείμενα 1 και 2.
α. Η αυξημένη βία στις μέρες μας είναι συμπτωματική (κειμενο 1).
β. Πιθανόν, την περίοδο της καραντίνας, οι άνθρωποι στερήθηκαν καθημερινές επαφές και επαγγελματικές δραστηριότητες (κείμενο 1).
γ. Είναι βέβαιο ότι τα κρούσματα βίας θα μειωθούν (κείμενο 1).
δ. Ένας σεναριογράφος μπορεί να δίσταζε να γράψει τόσο βίαιες σκηνές όσο εξελίσσονται στις μέρες μας (κείμενο 2).
ε. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης υπερπροβάλλουν τη βία σε τέτοιο βαθμό που ετοιμάζουν επίδοξους εγκληματίες (κείμενο 2).
Μονάδες 10
Β2α. Να αλλάξετε τον τίτλο του κειμένου 1, ώστε το ύφος να γίνει πιο έμμεσο, τυπικό, ουδέτερο και να εξηγήσετε τις αλλαγές που πραγματοποιήσατε.
Μονάδες 10
Β2β. Ο συντάκτης του κειμένου 2 παραθέτει μια σειρά από γεγονότα. Ποια είναι η πρόθεσή του;
Μονάδες 10
Β3. Στην τελευταία παράγραφο του κειμένου 2 ("Αυτό...αντιμετωπίζονται"), ο συντάκτης εναλλάσσει τα ρηματικά πρόσωπα. Τι επιδιώκει με αυτήν την εναλλαγή;
Μονάδες 10
Γ. Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το θέμα του κειμένου 3; Να γράψετε ένα ερμηνευτικό σχόλιο 150-200 λέξεων.
Μονάδες 15
Δ. Διαβάσατε τα κείμενα 1 και 2 στον τύπο και προβληματιστήκατε για την όξυνση της βίας. Αποφασίσατε να γράψετε ένα άρθρο στο ιστολόγιο του σχολείου σας με το οποίο να αναφέρετε τα αίτια της βίας και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να αμβλυνθεί (350-400 λέξεις).
Μονάδες 30
Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ.
Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - M.Ed. ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας.
