Κείμενο 1
Έλα μωρέ. Πώς κάνετε έτσι για έναν παλιό… Πικάσο;
Θα μπορούσε να είναι σκηνή σε ταινία του Μίστερ Μπιν, αλλά ήταν μια σημαντική στιγμή της νεοελληνικής πραγματικότητας. Ενας πίνακας του Πικάσο, ένα έργο που πέραν της καλλιτεχνικής του αξίας, έχει ιστορική και συναισθηματική αξία για την Ελλάδα, βρίσκεται μετά από σχεδόν 10 χρόνια. Είχε κλαπεί, όλοι πίστευαν ότι τον χαίρεται κάποιος συλλέκτης στο υπόγειο του σπιτιού του, αλλά βρέθηκε σε μια ρεματιά στην Κερατέα. Τον βρίσκει επιτέλους η Αστυνομία και κάνουν συνέντευξη τύπου δύο υπουργοί, για να κερδίσουν προφανώς λίγη από τη δημοσιότητα ενός σπουδαίου γεγονότος. Και τι κάνουν οι αστυνομικοί που είχαν επιφορτιστεί την οργάνωση της συνέντευξης τύπου; Στήνουν τον πίνακα του Πικάσο, μαζί με αυτόν του Μοντριάν, λες και είναι παρουσίαση… ναρκωτικών. Λες και βρέθηκαν όπλα, χασίς ή τίποτε πλαστές τσάντες και τις εκθέτουν στους δημοσιογράφους.
Κι αίφνης, ο… Πικάσο από τον τάφο του εκδικείται μια χώρα που δεν σέβεται τον πολιτισμό της, αν και απόγονοι του σπουδαίου αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Ο πίνακας γλιστράει και πέφτει στο πάτωμα, από τύχη δεν παθαίνει ζημιά. Αλλά το… ρεζιλίκι συνεχίζεται. Αστυνομικός τρέχει να σηκώσει τον πίνακα με γυμνά χέρια, χωρίς γάντια, χωρίς κανένα μέτρο για να προστατέψει αυτό το σπουδαίο έργο. Το οποίο κοστολογείται πάνω από 20 εκατ. δολ. ενώ κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει την «άυλη» αξία του. Ο μίστερ Μπιν είναι εδώ, στη χώρα του υπαρκτού γελοίου, στη χώρα που διεκδικεί την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα.
Ναι, είναι ατύχημα, όμως τέτοια ατυχήματα δεν πρέπει να συμβαίνουν, είναι αδιανόητα. Και είναι μια ακόμη απόδειξη ότι στην Ελλάδα ο σεβασμός στην πολιτιστική κληρονομιά είναι ανύπαρκτος. Όχι από όλους, αλλά σίγουρα από πολλούς. Όταν μπαίνει σε ολόκληρο μουσείο ένας… ελαιοχρωματιστής, και μόνος, χωρίς συνεργούς κλέβει τρεις πίνακες, τότε υπάρχει πρόβλημα. Όταν επί 10 χρόνια οι πίνακες είναι άφαντοι και τελικά βρίσκονται σε μια ρεματιά πεταμένοι, τότε αυτό είναι πρόβλημα. Όταν ο κλέφτης, που τρομάρα του είναι και φιλότεχνος όπως δηλώνει, σκουπίζει τα αίματα με ένα έργο τέχνης που έκλεψε, τότε υπάρχει πρόβλημα.
Και δεν είναι η μοναδική περίπτωση που κάποιοι αναρωτιούνται: «Ελα μωρέ, πώς κάνετε έτσι για έναν παλιοπικάσο, σιγά την αηδία». Πριν μερικές ημέρες άγνωστοι βανδάλισαν προτομή του Καβάφη, μάλλον γιατί ήταν… ομοφυλόφιλος. Δεκάδες προτομές ηρώων έχουν καταστραφεί από βανδάλους, με γκράφιτι ή ακόμη και με ακρωτηριασμό τους. Σπουδαίοι αρχαιολογικοί θησαυροί έχουν κακοποιηθεί γιατί, λέει, είναι απλά… πέτρες. Στο Ναό του Ποσειδώνα, ακόμη και στην Ακρόπολη ή μέσα σε μοναδικά σπήλαια σε όλη την Ελλάδα, έχουμε γίνει μάρτυρες βανδαλισμού. «Κούλα σ’ αγαπάω», «Love for ever» και πλήθος οπαδικών συνθημάτων πάνω σε αρχαία μάρμαρα. Μη μου πείτε ότι δεν τα έχετε δει;
Όχι, οι περισσότεροι Ελληνες δεν έχουν πολιτιστική κουλτούρα. Δεν έχουν γνώσεις και σεβασμό στο κλέος του παρελθόντος αλλά και σε μοναδικά έργα τέχνης του παρόντος. Δεν σέβονται την προσφορά μεγάλων ποιητών και συγγραφέων, δεν έχουν πάει ούτε μια φορά σε μουσείο, ούτε να δουν από κοντά την Ακρόπολη.
Κι όμως, η Ελλάδα έχει σπουδαία μουσεία, ανοικτά και κλειστά. Εχει τεράστιους αρχαιολογικούς θησαυρούς. Εχει πίνακες ζωγραφικής που μπορεί να μην καταλαβαίνουν κάποιοι αλλά είναι μοναδικοί. Αν, λοιπόν, μπορέσουμε να περάσουμε στις νέες γενιές, σ’ αυτές που ακολουθούν, ότι σεβασμός στον Πολιτισμό, σημαίνει σεβασμός στον άνθρωπο ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα, αλλά και σεβασμός στην σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας, τότε μπορούμε να πάμε μπροστά.
Κανέλλης Βασίλης Σ. , "Το Βήμα", 30/06/2021 (διασκευασμένο)
Κείμενο 2
Η σχέση των νεοελλήνων με τον πολιτισμό τους
Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες της σύγχρονης εποχής, επαίρονται πως έδωσαν τα φώτα του πολιτισμού στην δυτική κοινωνία, αυτό κανείς σώφρον άνθρωπος του καιρού μας δεν θα μπορούσε να το αμφισβητήσει, ακόμη και οι πιο φανατικοί πολέμιοι της Ελλάδας. Ο κάθε δυτικός, συνειδητοποιημένος πολίτης, και είναι και ευγνώμων για αυτό προς την χώρα μας, ξέρει, πως ο τρόπος σκέψεις του έχει τις ρίζες του, από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
Μάλιστα αυτό γίνεται κατανοητό σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, από την φιλοσοφία, την ζωγραφική, την γλυπτική, την αρχιτεκτονική τους δημοκρατικούς θεσμούς, την επιστημονική μεθοδολογία, το θέατρο, τα αθλητικά ιδεώδη και την τεχνολογία. Άξιο αναφοράς και αφετηρία της τεχνολογικής εξέλιξης αποτελεί ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής, που ανακαλύφθηκε στο ναυάγιο των Αντικυθήρων και άλλαξε άρδην την ιστορία που γνωρίζαμε για την πορεία της τεχνολογίας ανά τους αιώνες, σε παγκόσμιο επίπεδο. Προκαλώντας τον επιστημονικό θαυμασμό με την ακρίβεια των υπολογισμών του και το πλήθος των επιστημονικών δεδομένων που μπορούσε να παράγει, πάντα σε σχέση με τα δεδομένα της εποχής του.
Τι συμβαίνει όμως σήμερα στην Ελλάδα και γενικότερα στον απανταχού ελληνισμό; Στην εποχή που διανύουμε ο λαός μας μιλάει συνεχώς για το αρχαίο κάλος, αλλά στην ουσία γνωρίζει ελάχιστα για αυτό. Μπορεί ο καθένας να το διαπιστώσει εύκολα με μία επίσκεψη σε ένα από τα βιβλιοπωλεία μας, ανά την επικράτεια της χώρας. Τα βιβλία των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, αν και καλύπτουν μεγάλο φάσμα της αρχαιοελληνικής γραμματείας και με εξαιρετική βιβλιοδεσία και με καλές φιλολογικές μελέτες να τα συνοδεύουν, είναι σκονισμένα, και σε κακή κατάσταση, και σαπίζουν με το πέρασμα του χρόνου στα ράφια των βιβλιοπωλείων, μένοντας για χρόνια στα αζήτητα. Επίσης παράδοξο μπορεί να θεωρηθεί πως πολλοί νεοέλληνες, ενώ καμαρώνουν για το ότι η πατρίδα τους είναι η κοιτίδα της δημοκρατίας, δεν έχουν επισκεφτεί τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, ούτε μία φορά στην ζωή τους και δεν γνωρίζουν τα ιδανικά που πρέσβευε η Αθηναϊκή Δημοκρατία. Μάλιστα πολλοί εξ αυτών είναι κάτοικοι της Αθήνας.
Πώς μπορούν λοιπόν οι νεοέλληνες να είναι υπερήφανοι για έναν κατά τα άλλα σπουδαίο πολιτισμό, που όμως ουσιαστικά δεν γνωρίζουν και δεν κατέχουν ως τμήμα της παιδείας τους και της κουλτούρας τους; Αντίθετα σε σχέση με εμάς, οι άλλοι Ευρωπαίοι, που έχουν και αυτοί εξίσου σπουδαίους πολιτισμούς, με αφετηρία τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, καθώς και τον ρωμαϊκό πολιτισμό, που επηρεάστηκε βαθύτατα από τον αρχαιοελληνικό και αυτό γίνεται αντιληπτό από την συγγένεια που έχουν τα λατινικά με τα αρχαία ελληνικά, είναι βαθύτεροι γνώστες και θερμότεροι θαυμαστές των κληροδοτημάτων των προγόνων μας.
Επίσης ενδιαφέρονται να γνωρίσουν και να μελετήσουν τους βυζαντινούς συγγραφείς, καλλιτέχνες και επιστήμονες, καθώς και τους σύγχρονους νεοέλληνες που εμείς δυστυχώς σνομπάρουμε όπως και οποιαδήποτε νεοελληνική επιτυχία. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα: Υπάρχει σήμερα βιβλιογραφία στην ελληνική εκδοτική σκηνή για την παλαιολόγια αναγέννηση, που άνθησε τους δύο τελευταίους αιώνες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας; Υπάρχουν άραγε νέοι που να θέλουν να μπουν στον κόπο να διαβάσουν αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και ιδιαίτερα Έλληνες συγγραφείς του 19ου αιώνα που έγραψαν στην καθαρεύουσα, στο πρωτότυπο κείμενο; Υπάρχουν άραγε πολίτες που να μην γκρινιάζουν και να μην θεωρούν, πως οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004, επιτυχία μίας δυναμικής μειοψηφίας που δυστυχώς δεν μεταλλάσσεται σε ρεύμα πολιτισμικού ανόδου, που ανέδειξε το σύνολο των οργανωτικών στοιχείων της άλλης Ελλάδας, της λεγόμενης Μεγάλης Ελλάδας, ήταν υπαίτια της χρεοκοπίας μας;
Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ.
Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - M.Ed. ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας.
