Ο Πάπυρος του Δερβενίου είναι αρχαίο ελληνικό χειρόγραφο και αποτελεί το αρχαιότερο βιβλίο της Ευρώπης. Χρονολογείται στο δεύτερο ήμισυ του 4ου αιώνα π.Χ.. Βρέθηκε το 1962 στον τάφο ενός ευγενούς στο Δερβένι.
Αρχικά το κείμενο έμεινε αμετάφραστο, ώσπου τον Οκτώβριο του 2006, ο Έλληνας καθηγητής κλασσικής φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ και παπυρολόγος Κυριάκος Τσαντσάνογλου ανακοίνωσε την επιτυχή πλήρη μετάφραση του κειμένου. Περιέχει την φιλοσοφική έκθεση ενός άγνωστου συγγραφέα σχετικά με την γέννηση των θεών. Πιστεύεται ότι ο συγγραφέας ανήκε στο περιβάλλον του Αναξαγόρα.
Ο πάπυρος φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Το 2015 εγγράφηκε από την UNESCO στον κατάλογο "ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ". Την 12 Δεκεμβρίου 2015, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης πραγματοποιήθηκε η επίσημη εκδήλωση για την εγγραφή του Παπύρου του Δερβενίου στον Διεθνή κατάλογο της UNESCO «MNHMH TOY KΟΣΜΟΥ» (UNESCO Memory of the World Register),
Σύμφωνα με την UNESCO "Ο Πάπυρος του Δερβενίου έχει τεράστια σημασία, όχι μόνο για τη μελέτη της ελληνικής θρησκείας και της φιλοσοφίας, οι οποίες είναι η βάση της δυτικής φιλοσοφικής σκέψης, αλλά και επειδή αποδεικνύει την πρώιμη χρονολόγηση των Ορφικών ποιημάτων προσφέροντας μια ξεχωριστή έκδοση του προσωκρατικών φιλοσόφων. Ο Πάπυρος του Δερβενίου, που αποτελεί το πρώτο βιβλίο της δυτικής παράδοσης, έχει παγκόσμια σημασία, δεδομένου ότι αντανακλά τις οικουμενικές αξίες του ανθρώπου: την ανάγκη του να κατανοήσει τον κόσμο , την επιθυμία του να ανήκει σε μια ανθρώπινη κοινωνία με κοινώς παραδεκτούς κανόνες και την αγωνία του να αντιμετωπίσει το τέλος της ζωής."
Περισσότερα θέματα για την αρχαία Ελλάδα εδώ.