Θα στείλω εγώ το παιδί μου σε ΙΕΚ;”. Να μια φράση που δεν θα μπορούσες ούτε να εκστομίσεις αν ήσουν κάτοικος Κένυας, ψάχνοντας για καταφύγια κατάρτισης και γνώσης μέσα από σκληρές συνθήκες βιοπορισμού, βρίσκοντας ευκαιρίες μόρφωσης και δια βίου μάθησης μέσα από την ανάγκη αυτοαπασχόλησης.
Περίπου 25 χιλιόμετρα από το Ναϊρόμπι, στο Κάρεν των υποβαθμισμένων γειτονιών, της φτώχειας, των νεκρών από ελονοσία, του κυκλοφοριακού χάους, των δρόμων με παράγκες και ζώα, με τα σημάδια Κλιματικής Αλλαγής αισθητά στην καθημερινότητα, απόφοιτοι σχολείων, ηλικίας 20-21 ετών, ονειρεύονται την άνθιση ενός καλύτερου αύριο καλλιεργώντας τους σπόρους της γνώσης.
Σε μία περιοχή όπου ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων επιβιώνουν χάρη στον πρωτογενή τομέα, οι νέοι ακολουθούν τον μονόδρομο της αυτοαπασχόλησης. Δεν είναι λίγοι, ωστόσο, εκείνοι που το πράττουν συνεχίζοντας τον παράλληλο δρόμο της μάθησης μέσα από ένα εκπαιδευτικό σύστημα που ψάχνει τρόπους να αναπτυχθεί κάνοντας έκκληση για βοήθεια.
Ο Γιώργος Κρικρής, Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Αθηνών με εξειδίκευση στις Μαθησιακές Δυσκολίες-Αυτισμό και Αντιδήμαρχος της Νέας Σμύρνης βρέθηκε στο προάστιο της πρωτεύουσας, επισκέφτηκε σχολείο επαγγελματικής εκπαίδευσης, είδε τις συνθήκες εκπαίδευσης και τις ανάγκες των μαθητών.
Η παρουσία του στην περιοχή σηματοδοτεί ένα ακόμα βήμα της Ευρώπης πιο κοντά στην Αφρική, μέσα από το πρόγραμμα SAAM ( Supporting Alliance for African Mobility) το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και περιλαμβάνει μετακινήσεις προσωπικού και μαθητών σε εκπαιδευτικούς φορείς με στόχο φυσικά μία χείρα βοηθείας σε χώρες της ηπείρου.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; “Το πρόγραμμα αυτό αφορά στην επαγγελματική εκπαίδευση. Πώς αυτή δηλαδή θα βελτιωθεί στις χώρες της Αφρικής, αλλά και της Ευρώπης. Γίνεται μια ανταλλαγή καλών πρακτικών σε αυτά τα ταξίδια, βλέπουμε πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε ψηφιακά εργαλεία, σύγχρονες μεθόδους, αλλά και πώς μπορούμε να συνδέσουμε την εκπαίδευση με την αγορά εργασίας. Τον Φεβρουάριο θα έρθουν καθηγητές από την Αφρική στην Ελλάδα, ενώ τον Μάιο θα έρθουν και κάποιοι μαθητές, ορισμένοι εξ αυτών από το Κάρεν. Θα δουν τις εγκαταστάσεις, τα μαθήματα και τους εποπτευόμενους φορείς της επαγγελματικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα”, εξηγεί ο ίδιος στο Magazine πριν αρχίσει να ξεδιπλώνει τις εμπειρίες τα συμπεράσματα από την παραμονή του στην Κένυα:
“ Υπάρχει τεράστια απορρόφηση σε επίπεδο αυτοαπασχόλησης. Δηλαδή, οι άνθρωποι, όταν τελειώσουν το ΙΕΚ, δεν ψάχνουν δουλειά, αλλά δημιουργούν τις δικές τους δουλειές. Έχουν ένα κατάστημα με έπιπλα, ανοίγουν ένα συνεργείο αυτοκινήτων, κάνουν επισκευές σε σπίτια και παράλληλα πουλάνε διάφορα μικροαντικείμενα. Άρα, όλα αυτά που βλέπουμε με τις παράγκες στον δρόμο και αρκετοί άνθρωποι ζουν με αυτόν τον τρόπο, είναι και μία μέθοδος αυτοαπασχόλησης. Όλα αυτά τα μαγαζάκια τους συντηρούν και βιοπορίζονται μέσα από αυτό.
Μέσα από αυτό το πρόγραμμα, λοιπόν, εξετάζουμε πώς μπορούν τα προγράμματα σπουδών να γίνουν πιο στοχευμένα με βάση τις ανάγκες που έχουν στην Αφρική, τόσο τις εκπαιδευτικές όσο και αυτές της αγοράς εργασίας, αλλά και πώς θα προσφέρουμε ευρύτερη βοήεθεια. Πώς για παράδειγμα μπορούν λογισμικά που έχουμε εδώ στους μηχανικούς αυτοκινήτου να τα παρέχουμε δωρεάν στο σχολείο εκεί. Για εντοπισμό βλαβών για παράδειγμα. Ή πώς μπορούμε να βρούμε μηχανές κομμωτικής ώστε να αναβαθμίσουμε τον εξοπλισμό εκεί. Την ίδια ώρα, όμως, να δούμε πώς γίνεται η αξιολόγηση των καθηγητών εκεί και πώς στην Ελλάδα”.
ΔΙΨΑ ΓΙΑ ΓΝΩΣΗ ΠΑΡΑ ΤΟΝ… ΕΝΑΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΑΞΗ
Σε μερικά τετραγωνικά μέτρα ενός σχολείου, σε μία αίθουσα με έναν υπολογιστή και έναν προτζέκτορα για όλους, αντανακλάται η πενιχρή κατάσταση και το επίπεδο των υποδομών στο Κάρεν.“ Μόλις 4 μαθητές από τους 280 έχουν υπολογιστή στο σπίτι. Η λέξη τηλεκπαίδευση εκεί δεν υπάρχει. Στο σχολείο υπήρχε μόνο μία αίθουσα που είχε υπολογιστή και προτζέκτορα. Φρόντιζαν τα τμήματα να εναλλάσσονται ώστε να βλέπουν βίντεο στο youtube και διάφορες παρουσιάσεις. Υπήρχε και άλλη μία αίθουσα με 10 υπολογιστές όπου εκεί γινόταν μάθημα πληροφορικής για τις πρώτες βασικές δεξιότητες (word, excel)”.
Στην ίδια εκείνη αίθουσα, ωστόσο, περικλείεται και όλη η δίψα για μόρφωση από νέους με υψηλό αίσθημα ευγνωμοσύνης για τη γνώση, αλλά και μεγάλο σεβασμό για την κατάρτιση, αφού έχουν αντιληφθεί πως η δια μάθηση δεν είναι προνόμιο, αλλά ανάγκη για μια καλύτερη ζωή:
“Είδα πειθαρχεία και σεβασμό στο σχολείο που ήμουν καθημερινά ανάμεσα στους καθηγητές και τους μαθητές. Είδα ένα πρόγραμμα να εξελίσσεται από τις 8 το πρωί μέχρι τις 4 το μεσημέρι, γεγονός που δεν το βλέπουμε να συμβαίνει συχνά στα ΙΕΚ της Ελλάδας. Εκεί υπήρχαν παράλληλα σεμινάρια, πρακτική άσκηση, εξωσχολικές δραστηριότητες αλλά και μέσα στο σχολείο, όπου αθλούνταν, έπαιζαν, χόρευαν, καλλιεργούσαν λαχανόκηπους.
Είδα μαθητές με διάθεση, με χαμόγελο από το πρωί μέχρι το μεσημέρι. Τους έβλεπες να εκτιμάνε το αγαθό της γνώσης πολύ παραπάνω απ’ ό,τι το εκτιμάμε εμείς. Νιώθουν ότι είναι σε ένα πλαίσιο που είναι ασφαλές και το οποίο τους δίνει ερεθίσματα για να μπορέσουν να έχουν μια καλύτερη ζωή. Είχαν τεράστια διάθεση να μιλήσουν μαζί μου. Και με ρωτούσαν από αυτά που σε εμάς φαίνονται απλά, όπως πόση ώρα ήταν το ταξίδι μου από την Ελλάδα ή πώς ήταν η εμπειρία μου στο αεροπλάνο. Την ευγένειά τους προς το πρόσωπό μου, αλλά και προς τους καθηγητές τους θα τη θυμάμαι. Κι όταν μιλάμε για παιδιά του δρόμου στο σχολείο, καταλαβαίνουμε πως η φιγούρα του καθηγητή συμβολίζει και αντιπροσωπεύει και άλλα πράγματα. Ήταν μία σχέση που την έβλεπα στο διάλειμμα και ήταν για μένα μία σχέση αισιοδοξίας για την κατάσταση εκεί. Βλέπουμε, λοιπόν, πόσο ψηλά έχουν εκεί το σχολείο, ως ασπίδα”.
ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ (ΠΟΛΛΑ) ΣΕ ΕΝΑ ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ…
Η επιβεβαίωση της σημαντικής προσπάθειας που κάνει το Κάρεν προκειμένου να συνδέσει την εκπαίδευση με την αποκατάσταση και την αγορά εργασίας και μάλιστα με τρόπο ομαλό, αξιοπρεπή, “αυτονόητο” για τον δυτικό κόσμο, έρχεται λίγα χιλιόμετρα μακριά από το σχολείο που επισκέφτηκε ο κ. Κρικρής, σε ένα συνεργείο αυτοκινήτων. Εκεί όπου, πριν φτιαχτεί ένα αυτοκίνητο θα γκρεμιστούν στερεότυπα και πριν κανείς μάθει τη δουλειά θα πρέπει πρώτα να περάσει από την τάξη:
“Το ταξίδι αυτό με βοήθησε πρωτίστως να καταργήσω κάθε στερεότυπο που είχα στο μυαλό μου. Για τη σχέση της Ευρώπης με την Αφρική, αλλά και στερεότυπα που θεωρούσα ότι είναι βαριά ριζωμένα στον κόσμο και τους πολίτες της Αφρικής. Γι’ αυτό και θέλω να μοιραστώ κάτι που έζησα από την επίσκεψή μου σε δύο συνεργεία αυτοκινήτων. Εκεί, υπήρχαν πολύ ωραία διαμορφωμένα κοντέινερ που λειτουργούσαν και ως αίθουσες για να γίνονται μαθήματα. Δεν τους απασχολούσε να χάσουν χώρο, αφού αυτός ο χώρος του συνεργείου εκεί θα μπορούσε να χωρέσει δύο αυτοκίνητα ακόμα. Δεν έχω δει κάποιο συνεργείο αυτοκινήτων στην Ελλάδα να έχει αίθουσα με παλιά ανταλλακτικά όπου και να γίνεται και μάθημα στα παιδιά για να εξελίσσονται. Δεν υπάρχει αυτή η αίσθηση της δια βίου μάθησης που είδα εκεί”.
“Έχουμε πολλά να μάθουμε από την Κένυα”
Η επιστροφή από έναν ταξιδιωτικό προορισμό είθισται να ακολουθείται από την περιγραφή όμορφων εντυπώσεων και εμπειριών. Αντίθετα με όσα θα περίμενε κανείς να περιλαμβάνει ο απολογισμός από ένα ταξίδι σε μία χώρα της Αφρικής, οι αποσκευές του κ. Κρικρή ήταν γεμάτες από ευχάριστες εντυπώσεις: “Μόνο ευχάριστα συναισθήματα μου δημιούργησε η εμπειρία που έζησα εκεί. Σίγουρα γύρισα με καλύτερη εικόνα και σίγουρα θα προσπαθήσω να βοηθήσω στον βαθμό που μπορώ στην αλλαγή κουλτούρας. Ήδη, μιλώντας με γονείς στο σχολείο της Νέας Σμύρνης, τους ενημέρωσα για τη νοοτροπία των μαθητών και των καθηγητών εκεί πέρα. Αυτός είναι ο πλούτος μας. Όταν επιστρέφουμε με διαφορετικές εμπειρίες, να τις μοιραζόμαστε και να υπάρχει μια διαφορετική αντίληψη των πραγμάτων” μας λέει, αφού πρώτα παραδέχτηκε και το… αναπόφευκτο της σύγκρισης, μαζί και τις όποιες ανορθογραφίες που έχει να διαχειριστεί η δική μας χώρα:
“Είδα παιδιά να σπουδάζουν χτίστες. Να βάζουν τσιμέντο, να φτιάχνουν λάσπη, τούβλα δικά τους και λέω γιατί να μην το έχουμε κι εμείς στην Ελλάδα. Και να λέμε ότι οι κακοί μαθητές, οι προβληματικοί πάνε στην οικοδομή; Είδα πάρα πολύ καλά εργαστήρια με χρηματοδότηση από οργανώσεις της Ολλανδίας ή της Πολωνίας, τα οποία είχαν 3D printer, φοβερές μηχανές ραπτικής και τα οποία τολμώ να πω ότι ζήλεψα. Έχουμε να μάθουμε πράγματα από τους πολίτες, τους καθηγητές και τους μαθητές της Κένυας.
Στην Ελλάδα, υπάρχει μία διάθεση αναβάθμισης των σπουδών σε επίπεδο επαγγελματικής εκπαίδευσης, αλλά θα πρέπει να επιμείνουμε και να γίνει η δουλειά σε επίπεδο κοινωνίας, γιατί δεν μπορούμε να θέλουμε μόνο δικηγόρους, μηχανικούς και γιατρούς, πρέπει να δούμε και άλλες ειδικότητες. Θα ήθελα εδώ στην Ελλάδα να μπορέσουμε να κάνουμε ορθότερο σχολικό επαγγελματικό προσανατολισμό. Να μπει σε μία άλλη βάση. Στα σχολεία θα πρέπει να καθιερωθούν οι ημέρες καριέρας. Να βρεθούν εκπρόσωποι εταιρειών διαφόρων ειδικοτήτων και κλάδων και να μιλήσουν στους μαθητές. Πλέον, είδαμε στην περίοδο του κορονοϊού αλλά και της Κλιματικής Κρίσης ότι δημιουργούνται νέα επαγγέλματα, άρα εκεί πρέπει να δούμε τις δεξιότητες. Κι αυτό ήταν και το μάθημα που έκανα στο Κάρεν. Μίλησα στα παιδιά για τα soft skills. Τις δεξιότητες δηλαδή που μπορούν να έχουν για να βγουν στην αγορά εργασίας. Και είδα ανοιχτά αυτιά, είδα ενδιαφέρον, ερωτήσεις, επαναλήψεις, όμορφες συζητήσεις. Τα στοιχεία της κουλτούρας που είδα στην Κένυα είναι στοιχεία τα οποία μπορούμε να υιοθετήσουμε εδώ ή να τα βελτιώσουμε”.