Τι είναι το revenge porn;
Artur Widak/NurPhoto via Getty ImagesΣύμφωνα με τo Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Δύο Φύλων, ως εκδικητική πορνογραφία (revenge porn) ορίζεται η μη συναινετική πορνογραφία, η οποία περιλαμβάνει την online διανομή και κοινοποίηση φωτογραφικού υλικού ή βίντεο σεξουαλικού περιεχομένου, χωρίς τη συναίνεση του ατόμου που απεικονίζεται στο υλικό αυτό.
Ο φυσικός αυτουργός, είναι συνήθως πρώην σύντροφος, ο οποίος αποκτά το υλικό κατά τη διάρκεια της σχέσης του με το θύμα. Στοχεύει στη δημόσια διαπόμπευση και τον εξευτελισμό του, σε αντίποινα για τη λήξη της σχέσης τους. Ωστόσο, αυτουργοί δεν είναι απαραιτήτως πάντοτε πρώην σύντροφοι και το κίνητρό τους δεν είναι πάντα η εκδίκηση.
Το οπτικό υλικό, μπορεί να αποκτηθεί μέσω ηλεκτρονικής παραβίασης (hacking) του υπολογιστή, των λογαριασμών social media, ή του τηλεφώνου του θύματος.
Παρά το γεγονός ότι το κίνητρο του εκάστοτε φυσικού αυτουργού του revenge porn δεν είναι πάντοτε ίδιο, ο στόχος παραμένει κοινός: Η δημοσίευση περιεχομένου αυτού του είδους, γίνεται με σκοπό την πρόκληση πραγματικής ζημίας στον κόσμο του θύματος.
Μεταξύ των συνεπειών του revenge porn, αναφέρονται η απόλυση του θύματος από την εργασία του. Είτε – στη χειρότερη των περιπτώσεων – να οδηγηθεί ακόμη και στην αυτοκτονία.
H ιστορία πίσω από το revenge porn
Στη δεκαετία του 1980, το περιοδικό Hustler, με ιδρυτή τον Larry Flynt, ξεκίνησε μια μηνιαία παρουσίαση φωτογραφιών γυμνών γυναικών που υποβαλλόντουσαν από τους αναγνώστες, με το όνομα Beaver Hunt.
Οι φωτογραφίες του Beaver Hunt συχνά συνοδεύονταν από λεπτομέρειες για τη γυναίκα. Τα χόμπι της, τις σεξουαλικές της φαντασιώσεις και μερικές φορές το όνομά της. Βέβαια πολλές γυναίκες που εμφανίζονταν στο Beaver Hunt δεν είχαν ιδέα για τη δημοσίευση των γυμνών τους φωτογραφιών. Αρκετές μάλιστα μήνυσαν το περιοδικό, επειδή δημοσίευσε φωτογραφίες τους χωρίς την άδειά τους ή για πλαστά έντυπα συγκατάθεσης.
Δύο δεκαετίες αργότερα, ο Ιταλός ερευνητής Sergio Messina αναγνώρισε την «πραγματική πορνογραφία». Ένα νέο είδος που αποτελείται από εικόνες και βίντεο πρώην συντρόφων που διανέμονται μέσω ομάδων Usenet. Το 2008, η ερασιτεχνική εταιρεία πορνό, XTube άρχισε να λαμβάνει καταγγελίες ότι πορνογραφικό περιεχόμενο είχε αναρτηθεί χωρίς τη συγκατάθεση των υποκειμένων. Ταυτόχρονα, αρκετοί ιστότοποι άρχισαν να παρουσιάζουν συναινετική πορνογραφία ώστε να θυμίζει revenge por), φιλοξενώντας «αυθεντικό» περιεχόμενο.
Ο πιο μισητός άνθρωπος του internet και η Erin Brockovich του revenge porn
Το πορνό εκδίκησης άρχισε να συγκεντρώνει την προσοχή των διεθνών μέσων ενημέρωσης όταν ο Hunter Moore, γνωστός και ως ο πιο μισητός άνθρωπος του Internet, δημιούργησε τον ιστότοπο IsAnyoneUp το 2010.
Ο ιστότοπος παρουσίαζε πορνογραφία που υποβλήθηκε από χρήστες και ήταν ένας από τους πρώτους ιστότοπους που υιοθέτησαν το μοντέλο που ξεκίνησε από το Beaver Hunt.Το IsAnyoneUp συχνά περιλάμβανε πληροφορίες όπως ονόματα, εργοδότες, διευθύνσεις και συνδέσμους σε προφίλ κοινωνικής δικτύωσης.
Η ακτιβίστρια Charlotte Laws ήταν το πρώτο άτομο που μίλησε ανοιχτά εναντίον του Moore και ένα από τα πρώτα άτομα που υποστήριξε δημόσια τα θύματα revenge porn. Αυτό προκάλεσε αντιδράσεις υποστηρικτών του Moore, οι οποίοι έφτασαν στο σημείο να την απειλήσουν για τη ζωή της.
Η Laws έμεινε γνωστή ως η «Erin Brockovich του revenge porn» και ήταν μία από τις πρώτες ακτιβίστριες που συναντήθηκαν με τους νομοθέτες, σε μια προσπάθεια να ψηφίσουν νόμους ενάντια στο πορνό εκδίκησης.
Κολοσσοί του internet απέναντι στο revenge porn
Τον Φεβρουάριο του 2015, το Reddit ανακοίνωσε μια αλλαγή στην πολιτική απορρήτου του για την απαγόρευση της δημοσίευσης άσεμνου σεξουαλικού περιεχομένου χωρίς τη συγκατάθεση όσων απεικονίζονται. Η ανακοίνωση έγινε μετά από μια συνεδρίαση της εταιρείας στην οποία το θέμα της «παράνομης πορνογραφίας —εικόνες και βίντεο— ήταν φλέγον».
Τον Μάρτιο του 2015, το Twitter ακολούθησε το παράδειγμά του Reddit, με νέους κανόνες για να αντιμετωπίσει τη δημοσίευση μη εξουσιοδοτημένου περιεχομένου και συγκεκριμένα revenge porn. Tο Twitter δήλωσε ότι θα αφαιρούσε αμέσως: «Oποιονδήποτε σύνδεσμο σε φωτογραφία, βίντεο ή ψηφιακή εικόνα, σε κατάσταση γυμνού ή εμπλεκόμενου σε οποιαδήποτε πράξη σεξουαλικής συμπεριφοράς, που έχει αναρτηθεί χωρίς συγκατάθεση». Σύμφωνα με σχετικό άρθρο της Washington Post, οι αλλαγές αυτές ήρθαν ως απάντηση στις αυξανόμενες ανησυχίες, ότι το Twitter δεν έχει κάνει αρκετά για να αποτρέψει την κακή συμπεριφορά των χρηστών του.
Τον Ιούνιο του 2015, η Google ανακοίνωσε ότι θα αφαιρούσε συνδέσμους revenge porn κατόπιν αιτήματος. Η Microsoft ακολούθησε το παράδειγμά της τον Ιούλιο. Και οι δύο έχουν τοποθετήσει on-line φόρμες, που τα θύματα revenge porn. Google και Microsoft, αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 90% της αγοράς αναζήτησης στο Διαδίκτυο στις Η.Π.Α.
Το νομοθετικό κενό απέναντι στο revenge porn
PA Images via Getty ImagesΟ όρος revenge porn παραμένει μέχρι σήμερα αμφιλεγόμενος, καθώς όσοι μοιράζονται εικόνες γυμνού χωρίς άδεια, μπορεί να έχουν κίνητρο το κέρδος, τη φήμη, την ψυχαγωγία ή άλλους στόχους, εκτός από την εκδίκηση. Επίσης πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν πως όλες οι οπτικές απεικονίσεις γυμνού ή σεξουαλικής δραστηριότητας δεν είναι απαραίτητα και πορνογραφικές.
Οι νόμοι που απαγορεύουν το πορνό εκδίκησης, ανά τον κόσμο άργησαν να εμφανιστούν. Παράγοντες που συνέβαλλαν σε αυτό, είναι μεταξύ άλλων, η έλλειψη κατανόησης για τη σοβαρότητα του προβλήματος. Ανησυχίες για την ελευθερία του λόγου. Η πεποίθηση ότι οι ισχύουσες νομοθεσίες, παρέχουν επαρκή προστασία. Και φυσικά η ιστορικά αποδεδειγμένη έλλειψη φροντίδας, για τα γυναικεία ζητήματα.
Μια ξεκάθαρη μορφή έμφυλης βίας στα «ψιλά γράμματα»
Η εκδικητική πορνογραφία, μία ξεκάθαρη μορφή έμφυλης βίας, είναι ένα φαινόμενο που λαμβάνει όλο και πιο ανησυχητικές διαστάσεις, την ώρα που στην Ελλάδα δεν υπάρχει το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο. Αυτή τη στιγμή ο νόμος καλύπτει μόνο την παιδική πορνογραφία κάτι που αποτελεί ένα τεράστιο νομικό κενό.
Η εκδικητική πορνογραφία αποτελεί μια μορφή σεξουαλικής κακοποίησης μέσω εικόνας. Ορισμός που περιλαμβάνει όλες τις μορφές αυτού του είδους κακοποίησης που έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό τη χρήση Διαδικτύου ή ψηφιακών μέσων χωρίς τη συναίνεση των θυμάτων.
Παρά την έκταση που λαμβάνει, η καταγραφή του φαινομένου παραμένει σχεδόν μηδενική στην Ελλάδα και ελλιπής στην ΕΕ. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, 73% των γυναικών ανέφεραν ότι βίωσαν διαδικτυακή κακοποίηση. Ταυτόχρονα περίπου 9 εκατ. γυναίκες (18% όσων κακοποιήθηκαν διαδικτυακά) έχουν βιώσει πολύ σοβαρές μορφές διαδικτυακής κακοποίησης.
Αντίστοιχα στοιχεί του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, αναφέρουν πως 1 στις 10 γυναίκες έχει δεχτεί ανάρμοστες προτάσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ή ανεπιθύμητα ηλεκτρονικά μηνύματα ή SMS σεξουαλικού περιεχομένου. Την ίδια στιγμή το 23% των θυμάτων παρενοχλητικής παρακολούθησης, αναγκάστηκαν να αλλάξουν ηλεκτρονική διεύθυνση ή αριθμό τηλεφώνου εξαιτίας της σοβαρότητας του περιστατικού.
Αντί επιλόγου
Και επειδή πολλοί είναι εκείνοι που θα αρχίσουν τα παίζουν σε σπασμένο δίσκο τις «μεγάλες επιτυχίες» του victim blaiming, μια μικρή υπενθύμιση:
Η αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος είναι το αναφαίρετο δικαίωμα όλων των γυναικών να διαθέτουν το σώμα τους όπως θέλουν, σε όποιον θέλουν. Είτε πρόκειται για έκφραση σεξουαλικότητας, είτε για δικαίωμα στην άμβλωση, κάθε γυναίκα ορίζει το σώμα, σύμφωνα με τις επιθυμίες και τις ανάγκες της.