Η Ελπίδα πεθαίνει τελευταία... αρκεί να μην πεθάνουμε εμέις πριν από αυτήν. Για την ώρα, η κακοκαιρία Ελπίς αργοσβήνει αφήνοντας πίσω της χιόνι και οργή για τον απόντα (για μια ακόμη φορά) κρατικό μηχανισμό! Και δεν είναι η πρώτη φορά. Οι χιονιάδες κι οι ανελέητες κακοκαιρίες που ανάλγητα και περιπαικτικά φωνάζουν: «Ο Βασιλιάς (κρατικός μηχανισμός) είναι γυμνός», δεν είναι φαινόμενο ούτε της φετινής Ελπίδας, ούτε της περυσινής Μήδειας. Με το που πέφτει ένα χιόνι στην Αττική - γιατί η Ελληνική Περιφέρεια έχει συνηθίσει και δεν… φοβάται ο Παρνασσός τα χιόνια - διαλύεται το σύμπαν, όπως έλεγε ο Χάρρυ Κλυνν…
Και τα χρόνια φεύγουν, ο Χάρρυ Κλυν «έφυγε» κι αυτός, όμως τα τραγικά κι ευτράπελα, τα απότοκα των χιονιάδων που εκθέτουν «πανέτοιμους» κρατικούς φορείς και μηχανισμούς με «θηρία εκχιονιστικά» που εμφανίζονται μόνο στις φωτογραφίσεις, έρχονται και ξανάρχονται… σαν τα χιόνια και εκθέτουν κυβερνήσεις και «ειδικούς». Ας θυμηθούμε χιονιάδες που έπληξαν την Αττική - κυρίως – από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας.
1929: «Το ξεροβόρι ηυρίζει αγρίως»
«Χιόνια, χιόνια, εις τα αττικά όρη. Κατήλθον έως τας υπωρείας των. Δυστυχώς η παρατεταμένη βαρυχειμωνιά δεν επιτρέπει την εκδρομήν προς την λευκήν χαράν. Το ξεροβόρι ηυρίζει αγρίως. Ουδέ οι τολμηρότεροι κυνηγοί απεφάσισαν προς το παρόν ορεινάς εξόδους» διαβάζουμε εις το «Ελεύθερον Βήμα». Και συνεχίζουμε την ανάγνωση: «Αλλά και ασφαλείς πληροφορίας περί των συμβαινόντων εις τα όρη δεν έχομεν, διότι οι χωρικοί με το τρομερόν ψύχος εκλείσθησαν εις τα σπιτάκια των, μη τολμώντες να εξέλθουν. Πάντως είνε ευτυχέστεροι ημών των Αθηναίων με το καίον και φεγγοβολούν τζάκι των».
Η βαρυχειμωνιά που είχε ενσκήψει ανήμερα τ’ Αι Γιαννιού, στις 7 του Γενάρη του 1929 ήταν ένα σπάνιο φαινόμενο: Οι εφημερίδες της εποχής έγραφαν για χιόνι και δριμύ ψύχος στην πρωτεύουσα, όπως και σε ολόκληρη την Ανατολική Ελλάδα, όπου τα χιόνια κυριάρχησαν και ο παγετός ακολούθησε ισχυρός. Λίγες ημέρες μετά το «σπάνιο φαινόμενο» επανλήφθηκε: Στις 23 Φεβρουαρίου το χιόνι στο κέντρο της Αθήνας έφτασε τα 30 εκατοστά!
Γράφει η «Ακρόπολις» της εποχής: Ο κόσμος, ο φτωχόκοσμος προπαντός, αποφασισμένος να περάσει και τον φετινό χειμώνα χωρίς εφόδια βρήκε κυριολεκτικώς τον μπελά του. Κάθε λίγο και λιγάκι το «καρβουνοσάκι», το καλαθάκι και στην καρβουναποθήκη. Τώρα ιδίως με τις τελευταίες καλοσύνες, όλοι ξενοιάστηκαν ότι δεν θα ξαναβλέπαμε χειμώνα και ησύχασαν αφού τελείωσαν και το τελευταίο τους κάρβουνο. Για αυτό με το χθεσινό χιόνι νέος συναγερμός για τα κάρβουνα σε όλη την πόλη. Φωνές παρακάλιες, σπρωξίματα, τσαλαπατήματα, διαμαρτυρίες, διαπληκτισμοί και οι καρβουνιαρηδες στο στοιχείο τους. Έτριβαν τα χέρια τους από τη χαρά και το κρύο και πουλούσαν ακόμη και τη λάσπη για κάρβουνο, αλλά ποιος τολμούσε να διαμαρτυρηθεί;
1934: Το θερμόμετρο δείχνει -10 στην Αθήνα!
Ήταν ένας από τους ισχυρότερους χιονιάδες που έχουν καταγραφεί στη μετεωρολογική ιστορία της Ελλάδας. Σημειώθηκε, μάλιστα, η ελάχιστη θερμοκρασία που είχε καταγραφεί μέχρι τότε: Στις 16 Φεβρουαρίου του 1934, στη Γεωπονική Σχολή, το θερμόμετρο έδειξε -10,4 βαθμούς Κελσίου!
«Το πάχος της χιόνος μετρηθέν υπό της μετεωρολογικής υπηρεσίας ήτο 40 εκατοστά εντός των Αθηνών, πολύ δε περισσότερον εις τα προάστεια και τα χωριά της Αττικής. Λόγω του πάχους της χιόνος αι πλείσται των τροχιοδρομικών γραμμών της πόλεως δεν ελειτούργησαν την πρωίαν. Μεγάλη ανωμαλία παρετηρήθη επίσης εις τας δημοσίας υπηρεσίας αι οποίαι ελειτούργησαν ατελέστατα.»
Τα εμπορικά καταστήματα των οδών Ερμού, Ευαγγελιστρίας και Μητροπόλεως παρέμειναν κλειστά μέχρι της μεσημβρίας. Τα μαθήματα των σχολείων διεκόπησαν χθες και σήμερον κατόπιν διαταγής του υπουργείου της Παιδείας εκ λόγων προνοίας, το δε πανεπιστήμιον παρέμεινε κλειστόν. Η έλλειψις πάσης δημοτικής προνοίας εν Αθήναις κατέστησε την κυκλοφορίαν των πεζών επικίνδυνον λόγω της ολισθηρότητος των οδών και πεζοδρομίων. Ούτω πολλοί ετραυματίσθησαν εκ πτώσεων άλλοι δε εμωλωπίσθησαν. Λόγω της χθεσινής χιονοθυέλλης αι σιδηροδρομικαί, τηλεγραφικαί και τηλεφωνικαί γραμμαί διεκόπησαν ή ελειτούργησαν πλημμελώς εις την Στεραιάν Ελλάδα ιδίως», γράφει το «Ελέυθερον Βήμα» και είναι σαν να διαβάζουμε στην καθαρέυουσα τις ειδήσεις για τα απομεινάρια της κακοκαιρίας που μας έπληξε το πρωί της Δευτέρας. Μετά 88 χρόνια τίποτα δεν είναι όπως παλιά… κι όλα τα ίδια μένουν.
1941-42: Ο σκληρός χειμώνας της κατοχής
Από τη μελέτη των διαθέσιμων μετεωρολογικών χαρτών προκύπτει ότι το χειμώνα του 1941-42 στην Ευρώπη κυριάρχησε ένα σχεδόν στάσιμο ατμοσφαιρικό κύμα που τροφοδοτούσε το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου μας με πολικές αέριες μάζες. Το χειμώνα του 1941-42 δεν επλήγη μόνο η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Ολόκληρη η χώρα βρέθηκε στο έλεος σφοδρής κακοκαιρίας που είχε μεγάλη ένταση και μεγάλη διάρκεια.
Διαβάζουμε στον «Μικρό Ρωμηό»: Οι θερμοκρασίες που σημειώθηκαν ήταν πρωτοφανείς για τα ιστορικά δεδομένα της χώρας. Το χιόνι που επισκέφτηκε την πρωτεύουσα από τις αρχές Ιανουαρίου έφτανε στα 20-30 εκατοστά, ενώ στα προάστια, όπως η Αγία Παρασκευή, το Χαλάνδρι, η Κηφισιά, η Εκάλη και το Μαρούσι, ξεπερνούσε τα 50 εκατοστά. Η θερμοκρασία τις νυκτερινές ώρες έπεφτε στους μείον 4-5 βαθμούς. Για να ζεσταθούν οι κάτοικοι της Αττικής άρχισαν να ξυλεύουν τα γύρω δάση (Κοκκιναρά, Πεντέλης, Καστριού, Στροφυλίου, Μαγκουφάνας κ.ά.) και συνέχιζαν παρά τις αντιδράσεις των Γερμανικών Αρχών. Όταν δε η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο, ο εξαθλιωμένος πληθυσμός ξεπάστρευε τα δένδρα και τις δενδροστοιχίες μέσα στην πόλη των Αθηνών!».
Ιανουάριος 1963: Βόρειος Πόλος…
Ο χειμώνας του 1962-1963 έμεινε στην ιστορία ως ο Χειμώνας των Πάγων, αφού σε ολόκληρη την Ευρώπη οι καιρικές συνθήκες θύμιζαν Βόρειο Πόλο. Στην Γαλλία τα λιμάνια της χώρας κατακλύστηκαν από τους πάγους ενώ στην Ιταλία πολυάριθμα ήταν τα θύματα λόγω του πρωτόγνωρου ψύχους. Στην Αυστρία σημειώθηκαν θερμοκρασίες ακόμα και 30 βαθμών κάτω του μηδενός ενώ η τότε Γιουκοσλαβία και η Βουλγαρία θάφτηκαν κάτω από ένα παχύ στρώμα χιονιού.
Στην χώρα μας ο χειμώνας χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως ο χειρότερος χειμώνας των τελευταίων 100 ετών. Πολλοί άνθρωποι έχασαν την ζωή τους λόγω του ψύχους ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που τα μεγάλα αστικά κέντρα ντύθηκαν στα λευκά. 25/1: Το θερμόμετρο στην Αθήνα κατέβηκε στους -1,4 βαθμούς Κελσίου. Στα λευκά η πρωτεύουσα απ’ άκρη σ’ άκρη. 26/1: Η θερμοκρασία στο κέντρο είναι -3 βαθμοί Κελσίου και την επομένη χιονίζει ξανά στα βόρεια προάστια.
1964: Κλήσεις για χιονοπόλεμο…
Το χιόνι σάρωσε ολόκληρη τη χώρα οι μετεωρολόγοι είχα συμφωνήσει ότι επρόκειτο για ισχυρό πολικό αντικυκλώνα που κατέβηκε από τη Σιβηρία κι απλώθηκε μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες. Χιονίζει ξανά στην Αθήνα – ακόμα και η πλατεία Συντάγματος σκεπάζεται με ένα λεπτό στρώμα χιονιού.
«Θαύμα είναι όταν χιονίζη στην Αθήνα κι αρχίζει να τ’ ασπρίζη όλα, ντύνοντας πέρα για πέρα την πόλη στα ολόλευκα και δίνοντάς της βορεινή μορφή. Σπάνια, βλέπετε, ο αττικός μας ουρανός προσφέρει αυτή την έκπληξη κι’ όταν αποφασίση να μας στείλη την ακριβοθώρητη “λευκή νύμφη του βορρά”, την υποδεχομαστε με χαρές σαν ευλογία Θεού, χαρά της ψυχής και των ματιών», έγραφε τότε ο Δημήτρης Ψαθάς, από την ασφαλή και ζεστή οικία του...
1987: Μάρτης γδάρτης…
Οι ιστορικοί των καιρικών φαινομένων τον έχουν καταγράψει ως «Ο Χειμώνας του 1987», αλλά η μεγαλύτερη χιονόπτωση συνέβη άνοιξη, τον Μάρτιο, που χιόνιζε για ένα δεκαπενθήμερο συνεχόμενα, με μικρά διαλείμματα. Η κακοκαιρία άρχισε λίγο μετά την Καθαρά Δευτέρα και από τις 4 του μήνα ξεκίνησε πρωτοφανής σε διάρκεια χιονόπτωση, που επαναλήφθηκε στις 5, 6, 8, 9, 11, 12 και 13 Μαρτίου, με εντονότερα φαινόμενα στις 9 του μήνα. Ήταν ο ψυχρότερος Μάρτιος που έχει καταγραφεί τα τελευταία εξήντα χρόνια στην Ελλάδα. Για την Αθήνα ήταν ο ψυχρότερος των τελευταίων 150 χρόνων! Στο κέντρο της πρωτεύουσας το ύψος του χιονιού είχε ξεπεράσει τους 15 πόντους.
2002: Θεοφάνεια με χιονοθύελλα
Τη δεκαετία του ’90 χιόνισε μόνο μία φορά στο κέντρο και στα νότια της πόλης, τον Φεβρουάριο του 1992. Μέχρι τον Ιανουάριο του 2002 δεν το είχε «στρώσει» ούτε μία φορά στο κέντρο. Τον Γενάρη του 2002 έπεσε το πρώτο χιόνι της νέας χιλιετίας, με χαμηλές θερμοκρασίες αλλά και έντονη χιονόπτωση μόνο για μισή ώρα, με αποτέλεσμα να ντυθεί στα λευκά το κέντρο για λίγες ώρες. Ήταν 3/1/2002 όταν πολύ ψυχρές αέριες μάζες μέσω των Βαλκανίων κινήθηκαν σταδιακά προς την Ελλάδα με προορισμό το Αιγαίο. Η κακοκαιρία ξεκίνησε με βροχή, η οποία σταδιακά μετατρεπόταν σε χιόνι μέσα στο λεκανοπέδιο στις 4/1/2002. Στις 4 Ιανουαρίου ο χιονιάς έδωσε το παρών και μάλιστα με δραματικό τρόπο. Παρά την προειδοποίηση της ΕΜΥ, εκατοντάδες οδηγοί εγκλωβίστηκαν στην Εθνική Οδό Αθηνών – Λαμίας και πολλοί Αθηναίοι οδηγοί δεινοπάθησαν στους δρόμους της πόλης (παλιά ιστορία…).
2004: Η Τσικνοπέμπτη μύριζε χιόνι!
Ήταν ο πρώτος ισχυρός χιονιάς για την Αθήνα του 21ου αιώνα· ήρθε μετά τα μεσάνυχτα της 12ης Φεβρουαρίου (Τσικνοπέμπτη), έτσι το πρωί της 13ης βρήκε την Αθήνα ντυμένη στα λευκά μέχρι και τα Νότια Προάστια. Στον Άλιμο και στο Παλαιό Φάληρο είχαν να δουν χιόνι από το 1987. Χιόνι έπεσε μέχρι και στη Γαύδο, το νοτιότερο άκρο της Ευρώπης.
2008: Ο θυμωμένος Φλεβάρης
Το απόγευμα της Παρασκευής 16 Φεβρουαρίου άρχισε σε να χιονίζει και να το στρώνει στα βόρεια προάστια και στη συνέχεια άσπρισε όλη η Αττική. Ήταν το εντονότερο φαινόμενο χιονόπτωσης στην Αθήνα – στα κεντρικά και νότια προάστια– για όλη τη δεκαετία 2000-2010. Η θερμοκρασία έπεσε στους -5 βαθμούς Κελσίου. Τα πρώτα δείγματα τα είχαμε από το απόγευμα της Παρασκευής 16 Φεβρουαρίου όταν και άρχισε να χιονίζει και να το στρώνει στην Πολιτεία και στην Εκάλη. Την επόμενη μέρα, Σάββατο 17 Φεβρουαρίου 2008, στα κεντρικά και τα νότια χιόνιζε αλλά όχι τόσο για να το στρώσει. Όλα αυτά άλλαξαν από το βράδυ του Σαββάτου όταν και η κακοκαιρία συνεχίστηκε με ακόμα πιο έντονα φαινόμενα. Στα Βόρεια Προάστια ο δυνατός αέρας κόπασε αλλά η χιονόπτωση συνεχίστηκε με ένταση. Το χιόνι, σε αρκετά σημεία, έφτασε τους 40 πόντους. Οι μετακινήσεις γίνονταν μόνο με αντιολισθητικές αλυσίδες ακόμα και πολύ κοντά στο κέντρο της πόλης.
2021: Η άπονη Μήδεια
Ένα σπάνιο ισχυρό καιρικό φαινόμενο βούλιαξε την Ελλάδα στο χιόνι. Η Μήδεια, όπως ονομάστηκε, μέσα σε 24 ώρες, παρέλυσε την Αττική, με χιλιάδες ανθρώπους να μένουν χωρίς ρεύμα, θέρμανση και νερό. Δρόμοι παρέμειναν για ώρες κλειστοί με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα της Εθνικής Οδού Αθηνών- Λαμίας που έκλεισε (προληπτικά) αιφνιδιαστικά με την κυβέρνηση να σημειώνει πως αυτό κρίθηκε απαραίτητο για να αποφευχθούν μεγαλύτερα προβλήματα. Μέσα Μεταφοράς ακινητοποιήθηκαν, ενώ σημειώθηκαν προβλήματα ηλεκτροδότησης σε αρκετές περιοχές. Σε περιοχές των Βορείων Προαστείων, οι βλάβες αποκαταστάθηκαν έπειτα από πέντε και έξι μέρες! Η Μήδεια ήταν και φονική, καθώς τρεις άνθρωποί έχασαν τη ζωή τους.
Και για την κακοκαιρία Ελπίδα περιττό να γράψουμε. Οι μέρες περνούν, το χιόνι μένει… Μένει να θυμίζει πως έχουν να σηκώσουν πολύ χιόνι ακόμα οι πλάτες μας μέχρι οι άρχοντες του κράτους, των δήμων, της Πολιτικής Προστασίας να δείξουν ευαισθησία για όλους εμάς που κρυώνουμε από την απουσία τους… Κι ο χειμώνας συνεχίζεται!