ΚΕΙΜΕΝΟ 1
H σιωπή είναι συνενοχή στην κακοποίηση των ζώων
«Κανενός δεν αρέσει να πληγώνει τον άλλο· γι’ αυτό νιώθει κανείς καλύτερα, όταν ο άλλος δε δείχνει πως πληγώθηκε. Κανενός δεν αρέσει η θέα ενός πληγωμένου σκύλου. Έχε το αυτό καλά στο νου σου».
Λούντβιχ Βιτγκενστάϊν, Πολιτισμός και Αξίες
Αρκετές και δραστήριες είναι οι φιλοζωικές οργανώσεις στη χώρα μας, και είναι αλήθεια πως με την πάροδο των ετών καλλιεργήθηκε η φιλοζωική κουλτούρα. Κι όμως – περιστατικά κακοποίησης ζώων κάνουν τακτικά την εμφάνισή τους. Σοκ προκάλεσε στην κοινή γνώμη, τις τελευταίες μέρες, ο άγριος βασανισμός σκύλου στην Κρήτη. Ο φερόμενος ως δράστης της κτηνωδίας είχε κρεμάσει σε ένα δέντρο το άτυχο σκυλί και επιχειρούσε να το ευνουχίσει, όταν τα ουρλιαχτά του ζώου ακούστηκαν από έναν περαστικό. Το απάνθρωπο θέαμα ξεπερνούσε κάθε όριο κτηνώδους συμπεριφοράς. Χάρη στην καίρια παρέμβαση του περαστικού, που βρέθηκε τυχαία στην περιοχή, το ζώο μεταφέρθηκε σε κτηνίατρο, χειρουργήθηκε και επέζησε.
Το ερώτημα που γεννάται σε αρκετούς είναι πώς είναι δυνατόν σε μια φερόμενη ως πολιτισμένη χώρα της Ευρώπης να παρατηρούνται εν έτει 2020 τέτοια φαινόμενα και μάλιστα πολλά από αυτά στον δημόσιο χώρο ή σε κοινή θέα, τα οποία, εντούτοις, τις περισσότερες φορές, δυστυχώς δεν λαμβάνουν την αναγκαία δημοσιότητα προκειμένου να πάρουν αμέσως τον δρόμο της δικαιοσύνης. Χαρακτηριστική είναι εν προκειμένω η πολύ περιορισμένη νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων. Είναι προφανές ότι η άσκηση βίας εις βάρος των ζώων συνιστά συχνά κλινικό σύμπτωμα ψυχικών διαταραχών · εντούτοις η ανοχή στη βία κατά των ζώων όχι μόνο διαιωνίζει τις βαναυσότητες αλλά συμβάλλει στην επέκτασή τους, καθώς η βία συνήθως δεν περιορίζεται σε βάρος μιας μόνο κατηγορίας έμβιων όντων αλλά γεννά και άλλη βία . Αυτός που κακοποιεί τους σκύλους ή τις γάτες είναι πιθανό να βιαιοπραγεί ταυτόχρονα εις βάρος των παιδιών του, της συζύγου του κ.λπ.
Όπως παρατηρείται δε, τα φαινόμενα είναι εντονότερα σε πιο κλειστές κοινότητες. Ο λόγος είναι ότι σε μικροκοινωνίες όπου κυριαρχούν κοινοτικοί θεσμοί πυκνά συνυφασμένοι με δίκτυα συγγένειας καταγράφεται μια απομείωση του δημόσιου χώρου. Οι διαπροσωπικές σχέσεις αναπτύσσονται μέσα στο στενό κέλυφος των οικογενειακών συστημάτων γύρω από τα οποία συρρικνώνεται η κοινωνικότητα με συνέπεια το άτομο να καθίσταται διαρκώς ορατό και αναγνωρίσιμο στο δημόσιο χώρο . Με το φόβο συνεπώς πιθανών αντίποινων σε περίπτωση καταγγελίας περιστατικού βίας, ο καθένας σκέφτεται: «πού να μπλέκω τώρα», κι οι πολίτες συχνά σιωπούν. Την κατάσταση επιδεινώνει η γραφειοκρατία κι η έλλειψη εμπιστοσύνης του διοικουμένου προς το κράτος, οι οποίες χαρακτηρίζουν τη χώρα . Η εμπιστοσύνη, όμως, στο κράτος δικαίου είναι αυτή που μπορεί να απαλείψει σταδιακά την κτηνωδία και την καταπάτηση θεμελιωδών δικαιωμάτων σε όποιο πεδίο της κοινωνικής ζωής αυτή τυχόν εμφανίζεται.
Εναπόκειται στον πολίτη να τολμήσει να εναντιωθεί στην όποια στρεβλή «παράδοση» εξαντικειμένισης του ζώου και κακοποίησής του , σπάζοντας τη συλλογική σιωπή που συνιστά αφεαυτής συνέργεια («Η σιωπή απέναντι στο κακό είναι η ίδια κακή: […] Να μη μιλάει κάποιος είναι σαν να μιλάει. Να μην ενεργεί είναι σαν να ενεργεί». Dietrich Bonhoeffer) και να καταγγείλει τις πράξεις βίας. Αυτός είναι ο τρόπος που το άτομο μπορεί να απομονώσει τέτοιες βαθιά αντικοινωνικές συμπεριφορές συμπολιτών του. Εξάλλου ‹‹πραγματικό έγκλημα είναι κάθε εκδήλωση ανθρώπινης πράξης η οποία είναι επικίνδυνα αντικοινωνική››. Η νομοθεσία δίνει τα όπλα στον αγώνα κατά των αποτρόπαιων εγκλημάτων εις βάρος των ανυπεράσπιστων ζώων · απομένει σε όλους εμάς να τα χρησιμοποιήσουμε.
Κατ’ ακολουθία προκύπτει ότι υφίσταται ήδη, ακόμη και αν επιδέχεται βελτιώσεων μέσω λ.χ. αυστηροποίησης των ποινών, ένα επαρκές πλέγμα νομοθετικών διατάξεων για την προστασία των ζώων. Πρόκριμα, όμως, για την ενεργοποίησή τους αποτελεί, πέραν της αυτονόητης συμβολής των φιλοζωικών οργανώσεων, η ατομική δράση. Εξάλλου «μόνο ο αυτοκαθοριζόμενος πολίτης μπορεί με την (ελεύθερη) συμβολή του να συγκαθορίσει τη βούληση του συνόλου στο οποίο μετέχει . Ο ηθικός δε και νομικός πολιτισμός μιας κοινωνίας δεν κρίνεται μόνο από τις φιλοζωϊκές τάσεις του ατόμου κατ’ ιδίαν αλλά και από τα έγκαιρα αντανακλαστικά που επιδεικνύει ως πολίτης και την ενεργό συμμετοχή αυτού στον δημόσιο χώρο έτσι ώστε να καθίσταται εφικτή αφενός μεν η αποδοκιμασία των δραστών κακοποίησης ζώων αφετέρου δε η ευχερής και έγκαιρη απονομή δικαιοσύνης.
Απόσπασμα άρθρου της δικηγόρου Σταυρούλας Γεωργίου στο https://www.syntagmawatch.gr/trending-issues/i-siopi-einai-synenoxi-stin-kakopoiisi-ton-zoon/
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Συνέντευξη του Ευάγγελου Δρίβα
Εισαγωγικό σημείωμα: Ο Ευάγγελος Δρίβας είναι αστυνομικός, κλινικός ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής αλλά και δημιουργός της σελίδας Report Animal Abuse Greece και μιλά για τη σημερινή κατάσταση στη χώρα σχετικά με την κακοποίηση των ζώων.
Με βάση την εμπειρία σας ο κόσμος στις μέρες μας καταγγέλλει πιο εύκολα κάποιο περιστατικό κακοποίησης ζώου;
Αυτό που βλέπω είναι ότι τα τελευταία χρόνια ο κόσμος όλο και περισσότερο καταγγέλλει περιστατικά κακοποίησης ζώων. Αυτό θεωρώ ότι πηγαίνει παράλληλα με την αύξηση της ενημέρωσης γύρω από το τι υφίστανται τα ζώα αλλά και λόγω διαφόρων εκδηλώσεων που συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση γύρω από αυτό το θέμα.
Ωστόσο κυριαρχεί ένας αδικαιολόγητος φόβος για αντίποινα ακόμα και χωρίς να υπάρχει κάποια εμφανής συμπεριφορά από την πλευρά που καταγγέλλεται.
Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει κανείς όταν αποφασίσει να καταγγείλει ένα περιστατικό κακοποίησης;
Τα βήματα μπορεί να είναι αρκετά και οι διαδικασίες διάφορες και αυτό έχει να κάνει με το τι ακριβώς υφίσταται το ζώο. Μπορούν να ξεκινούν από ήπιες διαδικασίες όπως συστάσεις αλλά και αυστηρές έως την υποβολή μήνυσης. Είναι σημαντικό να τονίσω εδώ ότι για την υποβολή μήνυσης σχετικά με κακοποίηση ενός ζώου δεν καταβάλλεται παράβολο δημοσίου των 50 πλέον ευρώ διότι τα αδικήματα αυτά διώκονται αυτεπάγγελτα. Η διαδικασία των συστάσεων μπορεί να γίνει είτε με εισαγγελική παραγγελία για συστάσεις αλλά και με έγγραφη επιστολή προς το τοπικό αστυνομικό τμήμα. Επίσης για τις περιπτώσεις που η συμπεριφορά ενός ατόμου προς ένα ζώο δεν είναι η πρέπουσα αλλά δεν βάζει το ζώο σε άμεσο κίνδυνο, μπορεί να επιλέξει κάποιος και τη διαδικασία επιστολής σε αστυνομικές υπηρεσίες μέσω email σύμφωνα με την οποία ζητάται να γίνει έλεγχος για τις συνθήκες διαβίωσης του ζώου. Για όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις ενδείκνυται η υποβολή μήνυσης.
Στις μέρες μας κακοποιούνται μονάχα σκύλοι και γάτες; Πόσο συχνή είναι η κακοποίηση, ενεργητική ή παθητική σε άλλα ζώα;
Αναμφισβήτητα, η απάντησή μου δεν μπορεί να είναι παρά “όχι”, δηλαδή ότι δεν κακοποιούνται μόνο σκύλοι και γάτες. Όλα τα ζώα, βοοειδή, ιπποειδή, πτηνά και άλλα, κακοποιούνται στην Ελλάδα. Κακοποιούνται είτε ενεργητικά είτε παθητικά. Με τον όρο ενεργητική κακοποίηση εννοείται η δηλητηρίαση ή θανάτωση και οποιαδήποτε άλλη βλάβη προκαλείται σε ένα ζώο με την ενέργεια ενός ανθρώπου δηλαδή με τα άκρα του ή κάποιο άλλο μέσο. Ενώ με τον όρο παθητική κακοποίηση εννοείται συνοπτικά η παραμέληση ενός ζώου δηλαδή το μη κατάλληλο κατάλυμα, η έκθεσή του στις καιρικές συνθήκες, η μη παροχή τροφής και νερού και άλλα πολλά που ονομάζονται όροι ευζωίας και κατονομάζονται από τον Νόμο.
Είναι επικίνδυνοι άνθρωποι όσοι κακοποιούν ζώα;
Θα έλεγα ότι είναι εν δυνάμει επικίνδυνοι και προς άλλα ζώα πέρα από αυτό/ά που κακοποίησαν αλλά και προς τους ανθρώπους και κυρίως τους κοντινούς τους άλλους, όπως π.χ. την οικογένειά τους. Αυτοί οι άνθρωποι δεν κακοποιούν ένα ζώο για μία και μοναδική φορά. Θα κακοποιήσουν το ίδιο ζώο ξανά και ξανά αλλά και άλλα ζώα. Αυτό θα πρέπει να μας παρακινήσει να σκεφτούμε ότι αυτοί οι άνθρωποι φέρουν στο χαρακτήρα τους κάποια βίαια χαρακτηριστικά. Και όταν μιλάω για βίαια χαρακτηριστικά και βίαιο χαρακτήρα, εννοώ ότι αυτοί συμπεριφέρονται έτσι, γιατί πιο πριν έχουν σκεφτεί έτσι.
Ο ψυχικός τους κόσμος χαρακτηρίζεται από πεποιθήσεις εξόντωσης και τιμωρίας σε ό, τι και όποιον δεν τους αρέσει είτε έμμεσα είτε άμεσα.
Με απλά λόγια, διαθέτουν έναν βίαιο τρόπο σκέψης που τους κάνει να συμπεριφέρονται βίαια.
Πώς δημιουργείται αυτός ο βίαιος τρόπος σκέψης;
Δεν μπορώ να απαντήσω κάτι συγκεκριμένο, γιατί αυτό είναι διαφορετικό σε κάθε άνθρωπο. Πρέπει να προσεγγίζεται εξατομικευμένα. Μπορώ να πω όμως πως πιθανόν οι πρώιμες παιδικές και εφηβικές εμπειρίες μας να παίζουν καθοριστικό ρόλο στο ποιες πεποιθήσεις θα δημιουργήσουμε για τον κόσμο γύρω μας, άλλους ανθρώπους, ζώα, σχέσεις, κλπ. Δεν μπορώ να παραλείψω όμως την ιδιοσυγκρασία, δηλαδή εκείνα τα ατομικά χαρακτηριστικά που είναι μοναδικά στο κάθε άτομο και μπορούν να παίξουν διαφορετικό ρόλο.
Αυτά που μας κάνουν να είμαστε διαφορετικοί ακόμη κι όταν βιώνουμε τα ίδια ακριβώς γεγονότα. Για παράδειγμα, υποθετικά, εάν μεγάλωσα σε μία οικογένεια, με γονείς που συνήθιζαν να εξοντώνουν κάθε αδέσποτο ζώο, πολύ πιθανό να διαμορφώσω έναν χαρακτήρα ως ενήλικας με την ίδια πεποίθηση, αλλά και όχι. Μπορεί να γίνω αδιάφορος προς αυτά αλλά και ακριβώς το αντίθετο, να τα σέβομαι και να τα φροντίζω.
Απόσπασμα από τη συνέντευξη στο https://www.katoikidiaendrasi.gr/2019/07/24/euaggelos-dribas/
ΚΕΙΜΕΝΟ 3
Καημένο ανόητο ζωάκι
Προσπαθήσαμε να το κρύψουμε στο σπίτι για να μην
το δουν οι γείτονες.
Ήταν δύσκολο, καμιά φορά χρειαζόταν να λείψουμε
Κι οι δυο μαζί κι όταν επιστρέφαμε
Βρίσκαμε περιττώματα και κάτουρα
παντού.
Αρνιόταν να μάθει να πηγαίνει εκεί όπου πρέπει
Αλλά είχε τα πιο γαλανά μάτια που έχεις δει
ποτέ
Έτρωγε ό,τι τρώγαμε κι εμείς
και καμιά φορά βλέπαμε μαζί τηλεόραση.
Ένα βράδυ γυρίσαμε σπίτι και δεν το βρήκαμε
εκεί.
Αίμα στο πάτωμα,
Μια γραμμή από αίμα.
Την ακολούθησα ως έξω στον κήπο
Και το βρήκα στους θάμνους,
Σακατεμένο.
Κρεμόταν μια πινακίδα απ΄τον κομμένο του
λαιμό:
«δεν θέλουμε τέτοια πράγματα στη γειτονιά μας».
Πήγα στο γκαράζ να πάρω το φτυάρι.
Είπα στη γυναίκα μου, «μην βγεις έξω».
Έπιασα το φτυάρι και
βάλθηκα να σκάβω.
Ένιωθα πρόσωπα να με κατασκοπεύουν πίσω
από κατεβασμένα στόρια.
Είχαν και πάλι την γειτονιά τους,
Την ωραία ήσυχη γειτονιά με το καταπράσινο γρασίδι,
Τα φοινικόδεντρα, τα κυκλικά ιδιωτικά δρομάκια, τα παιδιά,
Τις εκκλησίες, τα σούπερ μάρκετ κ.λ.π
Έσκαψα στο χώμα.
Τσαρλς Μπουκόφσκι
ΘΕΜΑΤΑ:
Θέμα Α
Να γράψετε την περίληψη της τρίτης, τέταρτης και πέμπτης παραγράφου του κειμένου 1 σε 60-70 λέξεις.
(Μονάδες 15)
Θέμα Β
Β1. Ποιος είναι, κατά τη γνώμη σας, ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το κείμενο 1; (μον.6) Να αναφερθείτε σε στοιχεία που αντλείτε από το κείμενο, λαμβάνοντας υπόψη το είδος του κειμένου (μον.2) και την επικοινωνιακή περίσταση (μον.2).
(Μονάδες 10)
Β2α. Να αιτιολογήσετε την εκφραστική επιλογή της αρθρογράφου να χρησιμοποιήσει παράδειγμα στην πρώτη παράγραφο του κειμένου 1.
(Μονάδες 10)
Β2β. Να συγκρίνεις την τρίτη και την πέμπτη απάντηση του ομιλητή του κειμένου 2 ως προς τον βαθμό βεβαιότητας, επισημαίνοντας τρεις γλωσσικές επιλογές του.
(Μονάδες 10)
Β3. "Θα έλεγα ότι είναι εν δυνάμει επικίνδυνοι και προς άλλα ζώα πέρα από αυτό/ά που κακοποίησαν αλλά και προς τους ανθρώπους και κυρίως τους κοντινούς τους άλλους, όπως π.χ. την οικογένειά τους. Αυτοί οι άνθρωποι δεν κακοποιούν ένα ζώο για μία και μοναδική φορά. Θα κακοποιήσουν το ίδιο ζώο ξανά και ξανά αλλά και άλλα ζώα. Αυτό θα πρέπει να μας παρακινήσει να σκεφτούμε ότι αυτοί οι άνθρωποι φέρουν στο χαρακτήρα τους κάποια βίαια χαρακτηριστικά. Και όταν μιλάω για βίαια χαρακτηριστικά και βίαιο χαρακτήρα, εννοώ ότι αυτοί συμπεριφέρονται έτσι, γιατί πιο πριν έχουν σκεφτεί έτσι".
α) Αν ο στόχος του συνεντευξιαζόμενου είναι να αποδείξει την ορθότητα του ισχυρισμού του, με ποιον τρόπο επιδιώκει να επιτύχει τον σκοπό του; (μον.6)
β) Θεωρείτε ότι πετυχαίνει τον σκοπό του; (μον.4)
(Μονάδες 10)
ΘΕΜΑ Γ
Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το θέμα του κειμένου 3; Να γράψετε το ερμηνευτικό σας σχόλιο, τεκμηριώνοντάς την απάντησή σας με τουλάχιστον τρεις (3) κειμενικούς δείκτες . Ποια είναι η δική σας θέση; (150-200 λέξεις).
(Μονάδες 15)
ΘΕΜΑ Δ
Με αφορμή το πρόσφατο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο για τα κατοικίδια και αδέσποτα ζώα, να συντάξετε ένα άρθρο σε σχολικό περιοδικό, στο οποίο να αναφέρετε την αναγκαιότητα καλλιέργειας φιλοζωικής στάσης των νέων και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί αυτή να επιτευχθεί (350-400 λέξεις).
(Μονάδες 30)
Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ.
Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - M.Ed. ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας.
