ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Θέμα Α
Α1. Περίληψη
Σύμφωνα με την επιστημονικά υπεύθυνη του ΔΙΟΤΙΜΑ, κ. Λιάπη, οι δολοφονίες γυναικών εντάσσονται στα εγκλήματα έμφυλης βίας, με στόχο τον κοινωνικό έλεγχο της συμπεριφοράς των γυναικών. Αν και παλαιότερα η γυναικοκτονία συγκαλυπτόταν ως έγκλημα “τιμής” ή “πάθους”, σήμερα η αναγνώρισή του αποκαλύπτει τις σεξιστικές προκαταλήψεις και τη συνενοχή των σύγχρονων κοινωνιών. Για αυτό το λόγο, καταλήγει η κ. Λιάπη, το κέντρο ΔΙΟΤΙΜΑ επιδιώκει να προβάλλει το θέμα και να θεωρηθεί η δολοφονία γυναικών ως διακριτή κατηγορία εγκλημάτων στο ποινικό μας σύστημα.
Θέμα Β
Β1. Ερώτηση Σωστού – Λάθους
α. Σωστό.
β. Λάθος.
γ. Σωστό.
δ. Λάθος.
ε. Λάθος
στ. Σωστό.
ζ. Σωστό
Β2.α. Μέρη του ορισμού και προσθήκη κατακλείδας
Η αρθρογράφος επιδιώκει να
Φωτίσει το περιεχόμενο του νέου όρου « γυναικοκτονία » που αποτελεί αντικείμενο αντιπαραθέσεων,
Περιγράψει τον όρο με ακρίβεια, ώστε να αποτρέψει τη σύγχυσή με την απλή δολοφονία γυναικών (η οποία είναι κάτι διαφορετικό)
Για αυτο τον λόγο αναπτύσσει την παράγραφο με ορισμό:
Οριστέα έννοια: γυναικοκτονία.
Γένος: ανθρωποκτονία γυναικών από πρόθεση
Ειδοποιός διαφορά: επειδή είναι γυναίκες
Έτσι προσδιορίζει τον όρο (στη θεματική περίοδο) και τον διασαφηνίζει στα σχόλια αναδεικνύοντας την ειδοποιό διαφορά του από την απλή δολοφονία γυναικών.
β. Λειτουργία εισαγωγικών
α) χρήση ειδικού όρου: Ο όρος «γυναικοκτονία»…
β) τίτλος βιβλίου: …χάρη στο βιβλίο με τίτλο «Femicide: the politics of woman killing», μια συλλογή δοκιμίων…
γ) μεταφορική χρήση λέξης: …ανέλαβε πρωτοβουλία για να «σηκώσουμε» το θέμα αυτό…
δ) Αυτούσια μεταφορά των λόγων κάποιου σε ευθύ λόγο: «Δεν μπορώ να επέμβω. Είναι οικογενειακή τους υπόθεση».
Β3. Μετατροπή αποσπάσματος από ευθύ σε πλάγιο λόγο
Η επιστημονική υπεύθυνη του Κέντρου, Μ. Λιάπη, επεσήμανε ότι το Κέντρο Διοτίμα ήδη ανέλαβε πρωτοβουλία για να ‘’σηκώσει’’ το θέμα αυτό και στο επίπεδο του δικαιακού μας συστήματος, ώστε να καταγράφονται επισήμως τέτοια περιστατικά ως γυναικοκτονίες αλλά και να αντιμετωπίζονται αρμοδίως από τις δικαστικές αρχές.
Με τη μεταφορά σε πλάγιο λόγο, ο αναγνώστης -πρέπει να γνωρίζει ότι- δεν έχει πρόσβαση αυτούσια στα λόγια της κ. Λιάπη, όπως στον ευθύ λόγο σε εισαγωγικά, αλλά τα λόγια της μεταφέρονται από τον αρθρογράφο, ενδεχομένως λίγο ή πολύ διαφορετικά από την αυτούσια διατύπωση.
Επομένως, η αξιοπιστία (εδώ η πιστή απόδοση των λόγων της κ. Λιάπη) στην πληροφόρηση εξασφαλίζεται περισσότερο, όταν τα λόγια κ. Λιάπη μεταφέρονται αυτούσια σε εισαγωγικά σε ευθύ λόγο, όπως συμβαίνει στο απόσπασμα του άρθρου.
Θέμα Γ . Ερμηνευτικό σχόλιο και προσωπική τοποθέτηση
Ο Κούρκουπος σκοτώνει τελικά τη γυναίκα του, προβαίνοντας σε ένα έγκλημα «τιμής», αν και παρουσιάζεται από τον αφηγητή σαν ήπιος άνθρωπος, που μπορούσε να ελέγχει την οργή και να τιθασεύει το θυμό του. Αυτή η ηπιότητα του χαρακτήρα του επιβεβαιώνεται και από τη δυσπιστία του στην αρχή να πιστέψει τον Θοδόση αλλά και από την απροθυμία του να πυροβολήσει. Γίνεται όμως δολοφόνος, όχι μόνο επειδή αισθάνεται προδομένος από τη γυναίκα του, αλλά κυρίως επειδή ενδίδει στις κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής του περί «τιμής» τις οποίες φροντίζει να του υπενθυμίζει με συνεχείς πιέσεις ο Θοδόσης, ώστε να μην του αφήνει περιθώρια διαδορετικής αντίδρασης. Έτσι, ένας ήπιος άνθρωπος μεταβάλλεται την κρίσιμη στιγμή σε δολοφόνο.
Πιστεύω ότι συμπεριφορές έμφυλης βίας δεν μπορούν με κανέναν τρόπο να αντιμετωπίζονται στην εποχή μας με το ελαφρυντικό της υπεράσπισης της «τιμής». Η έννοια της τελευταίας άλλωστε δεν έχει το χαρακτήρα που είχε στο παρελθόν. Οι κοινωνίες μας διακρίνονται από την ανεκτικότητα και την ελευθερία των προσωπικών επιλογών, ενώ τα παραδοσιακά κοινωνικά στερεότυπα για τον ρόλο των δυο φύλων έχουν υποχωρήσει. Επιπλέον, η άσκηση βίας αναγνωρίζεται γενικά ως μη αποδεκτή συμπεριφορά για την επίλυση των διαφορών ή ως αντίδραση σε «τραυματικά» συναισθήματα. Τέλος, συχνά η επίκληση της «τιμής» συνιστά πρόφαση πίσω από την οποία υποκρύπτεται η προσπάθεια πολλών αντρών να ελέγχουν τη συμπεριφορά και τις επιλογές των γυναικών, επιβάλλοντας το δίκαιο του ισχυρού και αντιμετωπίζοντας τη γυναίκα ως πεδίο άσκησης της εξουσίας τους.
Δ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Τίτλος: «Η στάση μας απέναντι σε φαινόμενα σεξισμού»
Πρόλογος
Τέσσερις δεκαετίες μετά τη νομική κατοχύρωση της ισοτιμίας των δυο φύλων στη χώρας μας κανείς δεν μπορεί να αισθάνεται ικανοποιημένος για την αντιμετώπιση της γυναίκας στη νεοελληνική κοινωνία. Όχι ότι δεν έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την προώθηση της ισοτιμίας και του σεβασμού των δικαιωμάτων των γυναικών στην καθημερινότητα. Αλλά δεν αρκούν. Μάρτυρας τα περιστατικά έμφυλης βίας που είδαν το φως δημοσιότητας προσφατα και αποκαλύπτουν βαθιά εδραιωμένες σεξιστικές αντιλήψεις και συμπεριφορές από τις οποίες η κοινωνίας μας δεν έχει απαλλαγεί.
Κύριο μέρος
α. Εκδηλώσεις σεξιστικής συμπεριφοράς:
Αυτό που πρέπει να μας ανησυχεί είναι ότι το πρόβλημα δεν εξαντλείται στα συγκεκριμένα περιστατικά. Οι σεξιστικές συμπεριφορές είναι συχνές και καθημερινές στην κοινωνία μας. Ίσως δεν χαρακτηρίζονται από την ίδια βιαιότητα που αποκαλύπτει η ειδησεογραφία των ημερών μας, αλλά σίγουρα συνιστούν μορφές προκατάληψης και προσβολής της αξιοπρέπειας των γυναικών:
Η κακοποίηση, η άσκηση σωματικής βίας, η βιαιοπραγία σε βάρος γυναικών -η οποία συνήθως αποσιωπάται ή συγκαλύπτεται με ευθύνη του περίγυρου αλλά και των ίδιων των γυναικών – δε συνιστά ιδιαίτερα σπάνιο φαινόμενο στο πλαίσιο της ελληνικής οικογένειας και κοινωνίας.
Πιο έκδηλα είναι τα φαινόμενα λεκτικής βίας, ειρωνικών σχολίων ή και λεκτικών επιθέσεων με τη μορφή υποτιμητικών χαρακτηρισμών σε σχέση με τις ικανότητες των γυναικών. Τέτοια περιστατικά παρατηρούνται συχνά στην εργασία, το σχολείο, την κοινωνική ζωή κ.λπ. και συχνά παραβλέπεται η βιαιότητά τους ή κάποτε θεωρούνται απόδειξη αντρικής συμπεριφοράς.
Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν οι επιθέσεις που συνδέονται με τη σεξουαλικότητα, οι οποίες μπορεί να ξεκινούν από σεξουαλικούς υπαινιγμούς, σχόλια ή και πιέσεις, και κάποτε καταλήγουν σε σεξουαλική κακοποίηση και βιασμούς. Είναι πια γενικά αποδεκτό ότι η πλειονότητα τέτοιων περιστατικών δεν αποκαλύπτεται λόγω των ποικίλων πιέσεων που δέχεται η γυναίκα (αίσθημα ντροπής, απειλές, αίσθημα ενοχής, προκαταλήψεις του περίγυρου, φόβος για τις επαγγελματικές, κοινωνικές ή οικογενειακές επιπτώσεις κ.λπ.) με αποτέλεσμα η τελευταία να μεταφέρει την εμπειρία ως ανοιχτή πληγή σε όλη της τη ζωή.
β. Τρόποι με τους οποίους ο καθένας μας πρέπει να αντιμετωπίζει εκδηλώσεις σεξιστικής συμπεριφοράς
Η αντιμετώπιση τέτοιων εκδηλώσεων είναι βέβαια ευθύνη της πολιτείας και των επίσημων θεσμών της, που οφείλουν να μεριμνούν για την προστασία των πολιτών από διακρίσεις και ρατσιστικές συμπεριφορές. Αυτό, όμως, δεν αποσείει τις ευθύνες που έχει ο καθένας από εμάς, όταν βρίσκεται μπροστά σε αντίστοιχα φαινόμενα. Ο καθένας μας οφείλει να:
Σέβεται τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των ατόμων του άλλου φύλου με την καθημερινή του στάση ζωής, να ελέγχει τις απόψεις πουεκφράζει και τη συμπεριφορά του και να αποδεσμεύεται από προκαταλήψεις.
Να μη σιωπά όταν υφίσταται τις συνέπειες τέτοιων διακρίσεων ή όταν παρίσταται ως θεατής σε τέτοια περιστατικά. Να αντιδρά, να καταδικάζει, να αποκαλύπτει τις προσβολές, να υποδεικνύει τον θύτη κ.λπ.
Επιδεικνύει αλληλεγγύη στα θύματα έμφυλης βίας, να συμμετέχει σε δράσεις ή ομάδες παρέμβασης για την προστασία των δικαιωμάτων των θυμάτων.
Επίλογος
Η προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων ξεκινά από τη στάση μας απέναντι στον άλλο, οποιουδήποτε φύλου, εθνικότητας ή θρησκεύματος. Όταν τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκουν κάποια θέση στην καθημερινή μας στάση και ζωή, τότε υπάρχει ελπίδα ότι θα είναι σεβαστά παντού.
…………………………
ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
1. Η πορεία του ήρωα προς τον φόνο
Παρά τις διαβεβαιώσεις του Θοδόση, ο Κούρκουπος στην αρχή δεν μπορεί να πιστέψει ότι η ντυμένη ανδρικά μορφή που είδε είναι η γυναίκα του. Για αυτό και δεν είναι πρόθυμος να την πυροβολήσει, όπως τον πιέζει διαρκώς ο Θεοδόσης («ακόμα;»). Αφού την κυνηγά και την πιάνει, την βάζει μέσα στο σπίτι. Περιμένει από τη γυναίκα του μία πειστική εξήγηση για τη νυχτερινή της έξοδο στους Έρμονες. Όσο όμως αυτή σωπαίνει, εξαγριώνεται και παίρνει την απόφαση να τη σκοτώσει. Κλονίζεται, όμως, στιγμιαία, όταν ακούει από τη γυναίκα του ότι είναι έγκυος και ότι το παιδί είναι δικό του. Τη στιγμή της αμηχανίας διαλύει η αγωνιώδης παρέμβαση του Θοδόση («ακόμα;») που επιταχύνει την εξέλιξη και ωθεί τον Κούρκουπο στην τελική πράξη της δολοφονίας.
2. Σχολιασμός τίτλου του διηγήματος – πλοκή
Ο τίτλος του διηγήματος (“Ακόμα;”) είναι η φράση που χρησιμοποιεί διαρκώς ο Θοδόσης. Εκφράζει την ευρύτατα εμπεδωμένη στην κοινωνία της εποχής αντίληψη ότι η παρέκκλιση της γυναίκας από τους καθορισμένους κώδικες “τιμής” πρέπει να τιμωρείται, χωρίς καμία καθυστέρηση, με αφαίρεση της ζωής της, ώστε “να ξεπλυθεί η ντροπή” και να αποκατασταθεί η τιμή του άνδρα και της ευρύτερης οικογένειας. «Μας εντροπιάσατε» είπε ο Θοδόσης στον Κούρκουπο, δηλώνοντας ότι η τιμωρία της γυναίκας δεν είναι απλώς υπόθεση του συζύγου, αλλά της ευρύτερης οικογένειας. Για αυτό και επιχειρεί να τη σκοτώσει και ο ίδιος (ο Θοδόσης).
Η ερώτηση (“Ακόμα;”) που διατυπώνει ο Θεοδόσης εκφράζει τη δυσφορία του για την αργοπορία της τιμωρίας της γυναίκας. Λειτουργεί έτσι ως μέσο που προωθεί την πλοκή-εξέλιξη της ιστορίας, ως μία βασική μορφή πίεσης προς τον ήρωα, που ως τότε κατάφερνε να ελέγχει την οργή και τη θλίψη του. Αυτή η φράση είναι και ο καταλύτης των γεγονότων στο τέλος, καθώς διαλύει την αμηχανία του Κούρκουπου και τον ωθεί στην τελική λύση.
3. Παντογνώστης αφηγητής
Χωρία που επιβεβαιώνουν τον τύπο του παντογνώστη αφηγητή:
«Εκείνη λόγο. Τότες επήρε τη μεγάλην απόφαση. Ανατρίχιασε»·
«Κι όσο εκείνη από τρομάρα κ’ έλεγχος δεν αποκρενότουν, τόσο η χολή του επέρσευε, τόσο την ετυραγνούσε· κ’ έκατάλαβε η άτυχη πως είταν τώρα το τέλος της».
Στα αποσπάσματα ο αφηγητής είναι παντογνώστης. Γνωρίζει τις σκέψεις και τα βαθύτερα κίνητρα της συμπεριφοράς των ηρώων. Ειδικότερα, στο πρώτο απόσπασμα, ο αφηγητής γνωρίζει τη στιγμή (τότες), τα συναισθήματα (Ανατρίχιασε) και τον λόγο (Εκείνη λόγο: η σιωπή της γυναίκας) για τον οποίον ο ήρωας παίρνει την απόφαση να σκοτώσει τη γυναίκα του. Στο δεύτερο απόσπασμα, ο αφηγητής γνωρίζει την κλιμάκωση των συναισθημάτων του ήρωα (όσο εκείνη… τόσο η χολή του επέρσευε) αλλά και τις σκέψεις της γυναίκας (έκατάλαβε η άτυχη πως είταν τώρα το τέλος της).
4. Γλώσσα του κειμένου και αληθοφάνεια της ιστορίας
Ο Θεοτόκης χρησιμοποιεί ρεαλιστική γραφή και απλή γλώσσα με λέξεις - φράσεις του κερκυραϊκού ιδιώματος της εποχής όχι μόνο στους διαλόγους αλλά και στην αφήγηση.
Χωρία: «Τι προσμένεις; Μας έφυγε. Αυτή είναι»… «Μας εντροπιάσατε».
“…εγίνη κίτρινος· ο λόγος της τον εξαρμάτωνε. Η στια είχε πέσει…”.
Με την αξιοποίηση των κερκυραϊκού τοπωνυμίου (Έρμονες) και λέξεων του ιδιώματος του νησιού ο συγγραφέας ενισχύει την αληθοφάνεια της ιστορίας και την πειστικότητα/φυσικότητα των χαρακτήρων, οι οποίοι είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι της κερκυραϊκής κοινωνίας της εποχής. Ο αναγνώστης έτσι θεωρεί ότι η ιστορία και οι χαρακτήρες ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, είναι ρεαλιστικοί, αληθινοί.
Επιμέλεια: https://palaiapoli.wordpress.com
