Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.
Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ’ τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες — μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζεις την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφίνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω απ' τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Ανάλυση
Το ποίημα αναφέρεται στον αγώνα που πρέπει να δώσει ο άνθρωπος ενάντια στον πόλεμο και στην αδικία. Πιο συγκεκριμένα, το ποιητικό υποκείμενο επισημαίνει ότι αν κάποιος θέλει να λέγεται άνθρωπος («αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος»), έχει χρέος να αγωνίζεται διαρκώς («δεν θα πάψεις ούτε στιγμή») για την ειρήνη και το δίκαιο. Εξάλλου, χρησιμοποιώντας το β’ ενικό πρόσωπο και την υποτακτική («ν’ αγωνίζεσαι») αναδεικνύει με αμεσότητα την προτροπή του για αυτόν τον αγώνα. Ακόμα, υποστηρίζει πως ο άνθρωπος οφείλει να διαδηλώνει («θα βγεις στους δρόμους») εναντίον όσων καπηλεύονται τον πόλεμο («μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων») και όσων είναι άδικοι. Άλλωστε, με την παρομοίωση («κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζει την αδικία») φανερώνει με παραστατικότητα πως χρέος του ανθρώπου είναι με τις πράξεις του να καταπολεμά τις αδικίες. Μάλιστα, το ποιητικό υποκείμενο υπογραμμίζει ότι κανείς δεν πρέπει να ξεχνάει αυτόν τον αγώνα («μη ξεχαστείς») σκεπτόμενος το δικό του συμφέρον («να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια»), γιατί έτσι θα πάθουν κακό πολλοί συνάνθρωποί του («εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη»). Γι’ αυτό καταλήγει στο συμπέρασμα ότι όποιος θέλει να λέγεται άνθρωπος δεν έχει καιρό να σκέφτεται τον εαυτό του («δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου»), ένα συμπέρασμα που το δηλώνει με εμφατικό τρόπο χρησιμοποιώντας το σχήμα κύκλου, αφού όπως αρχίζει το ποίημα έτσι και το τελειώνει, ώστε να αναδείξει το θεματικό του κέντρο («αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος»).
Περισσότερες αναλύσεις λογοτεχνικών κειμένων εδώ.
Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - M.Ed. ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας.
Αναζητήστε το βιβλίο του "Όλη η ύλη των Νέων Ελληνικών Γ' Λυκείου μέσα από 100+ ερωτήσεις και απαντήσεις", Αποστόλης Ζυμβραγάκης, εκδόσεις 24 γράμματα, ISBN: 978-618-201-134-8.
