ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1. "Η έξοδος του Οδυσσέα και των συντρόφων του από τη σπηλιά" (513-524)
2. "Οι προκλήσεις του Οδυσσέα και οι αντιδράσεις του Κύκλωπα" (527-553)
3. "Ο Οδυσσέας αποκαλύπτει το πραγματικό όνομά του" (558-580)
4. "Η προσβολή του Οδυσσέα προς τον Ποσειδώνα και το αίτημα του Πολύφημου προς τον πατέρα του" (581-630)
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΟΧΗΣ
1. Το σχήμα ύβρις→νέμεσις→τίσις υπάρχει στην ενότητά μας. Ο Οδυσσέας συμπεριφέρεται αλαζονικά μετά την επιτυχία του σχεδίου του, καυχιέται για τις ικανότητές του (560-563) και φθάνει στο σημείο να υποτιμά ακόμα και τον Ποσειδώνα (582-584). Αυτή η υπεροπτική στάση του Οδυσσέα είναι η ΥΒΡΙΣ. Είναι φυσικό οι θεοί και ιδιαίτερα ο Ποσειδώνας να εξοργίστηκαν με τα λόγια του Οδυσσέα (ΝΕΜΕΣΙΣ). Έτσι η τιμωρία του ήρωα (η ΤΙΣΙΣ) θεωρείται αναπόφευκτη (576-597, 615-618). Το ίδιο σχήμα επισημαίνεται και στους στίχους 532-534, όπου ο Οδυσσέας λέει ότι η τύφλωση του Πολύφημου (ΤΙΣΙΣ) ήταν αποτέλεσμα της οργής των θεών (ΝΕΜΕΣΙΣ) εξαιτίας της προσβλητικής συμπεριφοράς του και της άρνησής του να φιλοξενήσει τους ξένους (ΥΒΡΙΣ)
2. Η Μοίρα είχε πολύ μεγάλη σημασία για τον ομηρικό άνθρωπο. Τόση ήταν η σημασία της, που ούτε οι θεοί δεν μπορούσαν να την αποτρέψουν (591-593). Ο Πολύφημος ζητάει από τον πατέρα του να εμποδίσει τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του, αλλά γνωρίζει ότι αν η μοίρα του ήρωα είναι διαφορετική, ούτε ο θεός Ποσειδώνας μπορεί να κάνει κάτι. Γι’ αυτό τον λόγο ο Κύκλωπας ζητά από τον θεό αν δεν μπορέσει να αποτρέψει το νόστο του, τότε να βασανίσει τον Οδυσσέα και να τον καθυστερήσει.
3. Στην ενότητα φαίνεται ότι οι σχέσεις ανθρώπων και θεών στηρίζονται στην αρχή της προσφοράς και της ανταπόδοσης. Οι θνητοί προσφέρουν θυσίες στους θεούς προκειμένου να κερδίσουν την εύνοια των αθανάτων. Έτσι στους στίχους 612-615 ο Οδυσσέας προσφέρει θυσία στον Δία για να τον ευχαριστήσει που σώθηκε από τον Κύκλωπα και για να του ζητήσει βοήθεια για το υπόλοιπο ταξίδι του. Όμως ο θεός είναι θυμωμένος κι έτσι δε δέχεται τη θυσία (στ. 615-618)
Η ΥΒΡΙΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ
Η ύβρις έχει πολύ σημαντική θέση στο ομηρικό έπος. Ο άνθρωπος διαπράττει ύβρη όταν αισθάνεται πολύ δυνατός, υπερβαίνει τα ανθρώπινα όρια και επομένως ασεβεί απέναντι στους θεούς. Οι θεοί με τη σειρά τους οργίζονται (νέμεσις) και τιμωρούν τους αλαζόνες θνητούς (τίσις).
Στη ραψωδία ι ο Οδυσσέας μετά το φοβερό σχέδιό του, που έσωσε τον ίδιο και τους συντρόφους του από τον Κύκλωπα, αισθάνεται πανίσχυρος και επιδίδεται σε καυχησιολογία, που προσβάλλει τόσο τον Πολύφημο, όσο και τον Ποσειδώνα. Ο Δίας αντιδρά άμεσα και επιτρέπει στον Ποσειδώνα να τιμωρήσει τον Οδυσσέα, κάτι που βοηθά την προώθηση του μύθου. Η ύβρη του Οδυσσέα προαναγγέλλει τα βάσανα που θα περάσει στο εξής ο ήρωας.
ΠΑΡΕΚΒΑΣΗ
Στα λόγια του Πολύφημου στους στίχους 565-570 υπάρχει μια παρέκβαση, καθώς ο Κύκλωπας αναφέρεται στην προφητεία κάποιου μάντη, ο οποίος είχε προβλέψει την τύφλωση του Πολύφημου από κάποιον Οδυσσέα.
ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ
α. 582-584 : η ύβρις του Οδυσσέα προοικονομεί τις μετέπειτα συμφορές του.
β. 587-597 : προοικονομούνται τα βάσανα του Οδυσσέα. (η δέηση του Πολύφημου στον πατέρα του, ο οποίος την εισακούει)
γ. 615-618 : επίσης προαναγγέλλονται τα βάσανα του ήρωα. (ο Δίας δείχνει τον θυμό του για τον Οδυσσέα και δεν δέχεται την θυσία του)
ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
λιγνόποδα βοσκήματα (516) : τυπικό επίθετο
καλόμαλλα βοσκήματα (523) : τυπικό επίθετο
αλμυρή θάλασσα (524) : τυπικό επίθετο
δειλό αρχηγό (529) : τυπικό επίθετο
θολωτή σπηλιά (530) : τυπικό επίθετο
ανόσια έργα (532) : τυπικό επίθετο
θνητούς ανθρώπους (560) : τυπικό επίθετο
σπουδαίος και μεγάλος μάντης (566) : τυπικό επίθετο
άντρα μέγα και όμορφο (571) : τυπικό επίθετο
ξακουσμένο Κοσμοσείστη (576) : τυπικό επίθετο
τελειώνοντας αυτός τον λόγο του, εγώ αμέσως του αποκρίθηκα (581) : τυπική έκφραση
Έτσι μου μίλησαν/έτσι του μίλησα (558-585) : τυπική έκφραση
ο Οδυσσέας ο πορθητής, γιος του Λαέρτη (562-563) : τυπική έκφραση
μακάριους θεούς (579) : τυπικό επίθετο
μέγα Ποσειδώνα (586) : τυπικό επίθετο
Ποσειδών, με την κατάμαυρή σου κόμη (587) : τυπική έκφραση
ο πορθητής της Τροίας Οδυσσεύς, γιος του Λαέρτη (589) : τυπική έκφραση
ο θεός με την κατάμαυρή του χαίτη (596-597) : τυπική έκφραση
στον Κρονίδη Δία…κύριο των πάντων (614-615) : τυπική έκφραση
μαύρα νέφη (614) : τυπικό επίθετο
ιερή προσφορά (616) : τυπικό επίθετο
καλοκούβερτα καράβια (617) : τυπικό επίθετο
τιμημένοι σύντροφοι (618) : τυπικό επίθετο
κρέας άφθονο…γλυκό κρασί (620) : τυπική έκφραση
την άλλη μέρα που ξημέρωσε, ροδίζοντας τον ουρανό η Αυγή (623) : τυπική έκφραση
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ ΠΡΟΣΩΠΩΝ
Οδυσσέας : στο συγκεκριμένο απόσπασμα συμπεριφέρεται με τρόπο που δεν αρμόζει στο ήθος του. Είναι γεμάτος θυμό και εκδικητική μανία για τον Πολύφημο, που του στέρησε 6 συντρόφους. Περηφανεύεται για τις ικανότητές του και χλευάζει τον αντίπαλό του (529-534). Ο Οδυσσέας δεν σταματά να προκαλεί τον Κύκλωπα, ούτε όταν τίθεται σε κίνδυνο η ζωή η δική του και των συντρόφων του και παρά το γεγονός ότι εκείνοι προσπαθούν να τον αποτρέψουν. Συμπεριφέρεται αλαζονικά αποκαλύπτοντας την πραγματική του ταυτότητα και υβριστικά προς τον Ποσειδώνα (582-584). Στη συνέχεια συμπεριφέρεται με δικαιοσύνη και αγάπη προς τους συντρόφους του, καθώς μοιράζεται μαζί του τα ζώα που έκλεψε από την χώρα των Κυκλώπων (610-611). Στο τέλος της ενότητας, εκφράζει την ευσέβειά του και την ευγνωμοσύνη του προς τον Δία, προσφέροντάς του θυσία (612-615), την οποία όμως ο θεός δεν δέχεται με αποτέλεσμα ο ήρωας να αρχίσει να ανησυχεί για το μέλλον του (615-618)
Πολύφημος : οργίζεται στο άκουσμα των προκλητικών λόγων του Οδυσσέα. Είναι πρωτόγονος και απολίτιστος αι δρα με βάση το ένστικτο και όχι τη λογική του. Όταν ο Οδυσσέας του αποκαλύπτει την πραγματική του ταυτότητα, ο εγωισμός του Κύκλωπα πληγώνεται και νιώθει ότι ηττήθηκε από έναν κατώτερό του.
Σύντροφοι : παρουσιάζονται συνετοί, αντίθετα με τον αρχηγό τους. Ξεπερνούν τον Οδυσσέα σε φρόνηση, προσπαθώντας μάταια να τον συγκρατήσουν. Δεν τα καταφέρνουν, αλλά υποτάσσονται στη θέληση του Οδυσσέα, αν και γνωρίζουν ότι δεν πράττει ορθά. Δείχνουν σεβασμό και εκτίμηση για τον αρχηγό τους.
Αναζήτησε εύκολα το υλικό που ψάχνεις, πατώντας κλικ εδώ.
