Ο κορονοϊός ήρθε και μας άλλαξε τη ζωή και την καθημερινότητα. Οι άνθρωποι του σήμερα, πιστεύουμε ότι η Ελλάδα ήρθε για πρώτη φορά στην ζωή της σε επαφή με μία πανδημία τόσο φονική.
Όμως η ιστορία μας έχει δείξει ότι ο κορονοϊός δεν είναι η πρώτη πανδημία που απείλησε τον πληθυσμό της Ελλάδας και την ομαλότητα στην καθημερινότητα των πολιτών. Ο κορονοϊός είναι ακόμη μία πανδημία. Όχι η πρώτη πανδημία.
Στο παρακάτω άρθρο θα γυρίσουμε πίσω τα ημερολόγια και θα μάθουμε για το πως τελείωσε η πιο φονική πανδημία στην Ελλάδα. Τι είναι οι σωτήριοι ψεκασμοί και ποια ασθένεια προκάλεσε την πιο φονική πανδημία στην Ελλάδα;
Ποια είναι η πιο φονική πανδημία στην Ελλάδα;
Μέχρι τώρα η ιστορία των επιδημιών στην Ελλάδα ταυτίζεται με τρεις ασθένειες. Την ελονοσία. τον μεγάλο λοιμό της Αθήνας τον 5ο αιώνα και την χολέρα. Η ελονοσία φαίνεται πως κατέχει την πρωτιά σύμφωνα με τους ερευνητές που την συναντούν σε διάφορες εποχιακές φάσεις, από τα νεολιθικά χρόνια ως και τις αρχές του 1940.
Φαίνεται πως ο μεγάλος λοιμός της Αθήνας και η χολέρα, μπορεί να βρίσκονται στην τριάδα με τις πιο φονικές πανδημίες, όμως καμία δεν μπόρεσε να σπάσει την πρωτιά της ελονοσίας. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι για την ιστορία, ο μεγάλος λοιμός ξέσπασε στην Αθήνα του 5ου αιώνα και αφαίρεσε την ζωή από 1/5 του πληθυσμού.
Από την άλλη η χολέρα, που το 1854 δοκίμασε επίσης την Αθήνα, μεταδόθηκε από τα πληρώματα του γαλλικού και του βρετανικού στόλου, τα οποία είχαν αποκλειστεί στον Πειραιά κατά τον Κριμαϊκό Πόλεμο. Είχε αφαιρέσει την ζωή από το 1/10 του πληθυσμού της πόλης.
Βέβαια η Ελλάδα δοκιμάστηκε και από την ισπανική γρίπη για δύο χρόνια, το 1918-1919 όμως ούτε αυτή η ασθένεια κατάφερε να ξεπεράσει την ελονοσία στην πρωτιά για τις πιο φονικές πανδημίες.
Μάλιστα τον 19ο με 20ο αιώνα η Ελλάδα είχε το πιο έντονο πρόβλημα ελονοσίας στην Ευρώπη. Μάλιστα κάθε χρόνο ένα 25% με 33% μολύνονταν από την νόσο.
Τι είναι η ελονοσία;
Η ελονοσία είναι ένα λοιμώδες νόσημα που οφείλεται στο παράσιτο της ελονοσίας και μεταδίδεται μέσω των θηλυκών κουνουπιών του γένους των ανωφελών. Η ασθένεια μεταδίδεται εμμέσως από άνθρωπο σε άνθρωπο, δηλαδή από τσίμπημα κουνουπιού που προηγουμένως είχε τσιμπήσει ασθενή με ελονοσία.
Για πάνω από 10.000 χρόνια η ασθένεια βρισκόταν παντού στην Ελλάδα και παρουσίαζε κατά καιρούς και κατά τόπους επιδημικές εξάρσεις. Η βασικής αιτία της εξάπλωσης της ελονοσίας ήταν οι οικονομικές συνθήκες αλλά και οι γεωγραφικές ανακατατάξεις μέσω των πολέμων που προξενούσαν συνεχώς μετακινήσεις πληθυσμών.
Εκτός από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και του Πόντου, κάθε προσφυγική μετακίνηση συνοδεύονταν και από επιδημίες ελονοσίας. Το ίδιο συνέβαινε και με εποικισμούς πληθυσμιακών ομάδων σε πιο παραγωγικά, πεδινά εδάφη ή για την ίδρυση νέων πόλεων.
Φυσικά οι πληθυσμοί που μετακινούνταν δεν είχαν ανοσία. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των κατοίκων της Χίου, που μετά την καταστροφή του νησιού βρέθηκα στον Πειραιά μέσω της Σύρου, και εξαιτίας της έξαρσης της ελονοσίας χάθηκαν πολλά μικρά παιδιά προσφύγων.
Ο ανθελονοσιακός αγώνας
Στα τέλη του 19ου αιώνες ξεκίνησε ο «ανθελονοσιακός αγώνας». Ήταν μία συστηματική προσπάθεια να καταπολεμηθεί η νόσος βάση των μεθόδων που δοκιμάζονταν διεθνώς.
Αυτοί οι μέθοδοι ήταν αποξηράνσεις και ψεκασμοί για τη δραστική μείωση του πληθυσμού των κουνουπιών, χορήγηση κινίνου ως αντιβιοτικού και μία πρακτική που δεν είχε μεγάλα αποτελέσματα αν και ήταν πολύ ακριβή και αυτή ήταν η φύτευση των εισαγόμενων από την Αυστραλία ευκαλύπτων.
Η τελευταία επιδημία ελονοσίας στην Ελλάδα έγινε το 1942 εξαιτίας της κατοχής. Η νόσος εξελίχθηκε σε μάστιγα δοκιμάζοντας τον ελληνικό πληθυσμό και μετά την απελευθέρωση.
Οι σωτήριοι ψεκασμοί
Το 1945 εισήχθη στην Ελλάδα και υιοθετήθηκε με ζήλο η χρήση του εντομοκτόνου DDT. Εκπονήθηκε και εφαρμόστηκε ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό πρόγραμμα ψεκασμών με τη βοήθεια του Oργανισμού Περίθαλψης και Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών (UNRRA). Κομβικό ρόλο στην εξάλειψη της νόσου έπαιξε βέβαια η αμερικανική οικονομική βοήθεια.
Χάρη σε αυτήν κατέστη εφικτή η συστηματική επιτήρηση της νόσου σε όλη τη χώρα, με εργαστήρια και συνεργεία, τα οποία ήταν προέκταση της μεταπολεμικής οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Έτσι, η απαλλαγή της Ελλάδας από την ελονοσία ήταν ταυτόχρονα και προϋπόθεση και αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης.
Η ελονοσία στις μέρες μας
Όμως το DDT είναι σήμερα απαγορευμένο αφού θεωρήθηκε υπεύθυνο για την λείανση του κελύφους των αυγών των πτηνών που οδήγησε στον περιορισμό του πληθυσμού τους. Αυτό φυσικά έβαζε σε κίνδυνο την οικολογική ισορροπία.
Στα καλά νέα, η ελονοσία έχει εξαφανιστεί από τον αναπτυγμένο κόσμο. Όμως στα κακά νέα συνεχίζει να μαστίζει την Αφρική, μερικές περιοχές της Ασίας και μερικές περιοχές της Λατινικής Αμερικής. Στην περίπτωση της ελονοσίας δεν έχει βρεθεί εμβόλιο.