Διαγώνισμα με απαντήσεις στην 6η ενότητα των Αρχαίων Γ' Γυμνασίου

 

Ενδεικτικό Διαγώνισμα Αρχαίων Ελληνικών Γ΄ Γυμνασίου [6η Ενότητα]

 

Mουσικὴν [...] πᾶσι μὲν ἀνθρώποις ὄφελος ἀσκεῖν, Ἀρκάσι δὲ καὶ ἀναγκαῖον. [...] Παρὰ μόνοις γὰρ Ἀρκάσι πρῶτον μὲν οἱ παῖδες ἐκ νηπίων ᾄδειν ἐθίζονται κατὰ νόμους τοὺς ὕμνους καὶ παιᾶνας, οἷς ἕκαστοι κατὰ τὰ πάτρια τοὺς ἐπιχωρίους ἥρωας καὶ θεοὺς ὑμνοῦσι· μετὰ δὲ ταῦτα [...] πολλῇ φιλοτιμίᾳ χορεύουσι κατ’ ἐνιαυτὸν τοῖς Διονυσιακοῖς αὐληταῖς ἐν τοῖς θεάτροις [...]. Καὶ τῶν μὲν ἄλλων μαθημάτων ἀρνηθῆναί τι μὴ γινώσκειν οὐδὲν αἰσχρὸν ἡγοῦνται, τήν γε μὴν ὠδὴν οὔτ’ ἀρνηθῆναι δύνανται διὰ τὸ κατ᾿ ἀνάγκην πάντας μανθάνειν, οὔθ’ ὁμολογοῦντες ἀποτρίβεσθαι διὰ τὸ τῶν αἰσχρῶν παρ’ αὐτοῖς νομίζεσθαι τοῦτο. [...] Ταῦτά τέ μοι δοκοῦσιν οἱ πάλαι παρεισαγαγεῖν οὐ τρυφῆς καὶ περιουσίας χάριν, ἀλλὰ θεωροῦντες μὲν τὴν ἑκάστων αὐτουργίαν καὶ συλλήβδην τὸ τῶν βίων ἐπίπονον καὶ σκληρόν, θεωροῦντες δὲ τὴν τῶν ἠθῶν αὐστηρίαν, ἥτις αὐτοῖς παρέπεται διὰ τὴν τοῦ περιέχοντος ψυχρότητα καὶ στυγνότητα τὴν κατὰ τὸ πλεῖστον ἐν τοῖς τόποις ὑπάρχουσαν.

 

Πολύβιος, Ἱστορίαι 4.20.4-21.1

 

Θέματα

1.   Να μεταφράσετε στα νέα ελληνικά το απόσπασμα του κειμένου «Παρὰ μόνοις γὰρ Ἀρκάσι... θεωροῦντες δὲ τὴν τῶν ἠθῶν αὐστηρίαν».

Μονάδες 4

 

2.α. Να συμπληρώσετε στην ενεργητική φωνή τους τύπους του Αόριστου Β΄ των ρημάτων που σας ζητούνται:

λαμβάνω: β΄ πληθυντικό ευκτικής:.............................

λαγχάνω: γ΄ ενικό οριστικής:.....................................

λανθάνω: β΄ πληθυντικό προστακτικής:...............................

λαμβάνω: α΄ πληθυντικό υποτακτικής:................................

Μονάδες 2

2. β. Να συμπληρώσετε τους τύπους των ουσιαστικών που σας ζητούνται: πόλις: γενική & δοτική πληθυντικού: ........................... ...............................

δύναμις: δοτική & αιτιατική ενικού: ............................ ...............................

Ἕλλην: αιτιατική & κλητική πληθυντικού: ............................. ............................

ἀκτίς: δοτική & αιτιατική πληθυντικού: ............................. ..............................

γλῶσσα: γενική & δοτική πληθυντικού: ............................ ............................

Μονάδες 2

3. α. ᾄδειν, ἀρνηθῆναι, παρεισαγαγεῖν, θεωροῦντες: Να αναγνωρίσετε το είδος των απαρεμφάτων και της μετοχής, να δηλώσετε τη συντακτική τους λειτουργία και να καταγράψετε το υποκείμενο και το αντικείμενό τους (αν υπάρχει).

Μονάδες 2

3. β. Να προσδιορίσετε το συντακτικό ρόλο των υπογραμμισμένων λέξεων:

-  οἷς ἕκαστοι κατὰ τὰ πάτρια τοὺς ἐπιχωρίους ἥρωας καὶ θεοὺς ὑμνοῦσι

-  θεωροῦντες δὲ τὴν τῶν ἠθῶν αὐστηρίαν

-  ἥτις αὐτοῖς παρέπεται διὰ τὴν τοῦ περιέχοντος ψυχρότητα Μονάδες 2

 

4. α. Για κάθε λέξη του κειμένου που σας δίνεται να σχηματίσετε μια ομόρριζη της νεοελληνικής γλώσσας και ακολούθως να χρησιμοποιήσετε κάθε μία από αυτές σε μία πρόταση:

ἀσκεῖν, δύνανται, γινώσκειν, ἡγοῦνται, παρέπεται. Μονάδες 2

 

4. β. Να χωρίσετε τις ακόλουθες σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους μέρη και κατόπιν να δημιουργήσετε μια νέα σύνθετη λέξη της νεοελληνικής χρησιμοποιώντας το β΄ συνθετικό τους:

φιλοτιμίᾳ, ἐπίπονον, περιέχοντος, αὐτουργίαν, ὑπάρχουσαν. Μονάδες 2

 

5. α. Ποιες συνήθειες των Αρκάδων αποδεικνύουν, κατά τον ιστορικό, τη στενή σχέση τους με τη μουσική και με το τραγούδι; Ποια θεωρείτε πως είναι τα πιθανά οφέλη της συστηματικής επαφής με τη μουσική;

Μονάδες 2

 

5.β. Πώς αιτιολογεί ο ιστορικός την επιλογή των παλαιότερων κατοίκων της Αρκαδίας να καθιερώσουν την καλλιέργεια της μουσικής και του τραγουδιού; Πώς αξιολογείτε την άποψή του;

Μονάδες 2

 

Ενδεικτικές απαντήσεις

 

Θέματα

1.     Γιατί μόνο στους Αρκάδες πρώτα τα παιδιά από τη νηπιακή τους ηλικία συνηθίζουν να τραγουδούν σύμφωνα με τους μουσικούς ρυθμούς τους ύμνους και τους παιάνες, με τους οποίους ο καθένας σύμφωνα με τα πατροπαράδοτα υμνεί τους τοπικούς ήρωες και θεούς· έπειτα με μεγάλο συναγωνισμό παίρνουν μέρος σε χορούς κάθε χρόνο με τη συνοδεία των αυλητών του Διονύσου στα θέατρα. Και από τα άλλα μαθήματα δεν θεωρούν ντροπή να παραδεχτούν ότι δεν γνωρίζουν κάτι, για το τραγούδι όμως ούτε μπορούν να το παραδεχτούν αφού το μαθαίνουν όλοι υποχρεωτικά, ούτε, εάν το παραδεχτούν, μπορούν να απαλλαγούν από αυτό, επειδή αυτό θεωρείται ντροπή στην κοινωνία τους. Αυτά μου φαίνεται ότι τα θέσπισαν οι παλιοί όχι για να καλλιεργήσουν τη φιληδονία και την επίδειξη πλούτου, αλλά επειδή παρατηρούσαν τον μόχθο του καθένα χωριστά και με λίγα λόγια την επίπονη και σκληρή ζωή, και επειδή έβλεπαν την αυστηρότητα των ηθών.

2.α.

λαμβάνω: β΄ πληθυντικό ευκτικής: λάβοιτε λαγχάνω: γ΄ ενικό οριστικής: ἔλαχε λανθάνω: β΄ πληθυντικό προστακτικής: λάθε

λαμβάνω: α΄ πληθυντικό υποτακτικής: λάβωμεν

 

2. β.

πόλις: γενική & δοτική πληθυντικού: πόλεων & πόλεσι(ν)

δύναμις: δοτική & αιτιατική ενικού: δυνάμει & δύναμιν

Ἕλλην: αιτιατική & κλητική πληθυντικού: Ἕλληνας & Ἕλληνες ἀκτίς: δοτική & αιτιατική πληθυντικού: ἀκτῖσι(ν) & ἀκτῖνας γλῶσσα: γενική & δοτική πληθυντικού: γλωσσῶν & γλώσσαις

 

3. α. ᾄδειν: Τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος. Ως υποκείμενο του απαρεμφάτου τίθεται το οἱ παῖδες (ταυτοπροσωπία). τοὺς ὕμνους καὶ παιᾶνας: Αντικείμενα του απαρεμφάτου.

ἀρνηθῆναι: Τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος. Ως υποκείμενο του απαρεμφάτου εννοείται επίσης το οὗτοι (ταυτοπροσωπία).

παρεισαγαγεῖν: Ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος. Ως υποκείμενο του απαρεμφάτου τίθεται το οἱ πάλαι (ταυτοπροσωπία). Ταῦτά: Αντικείμενο του απαρεμφάτου.

θεωροῦντες: Αιτιολογική   μετοχές   συνημμένη   στο   υποκείμενο   του   ρήματος (οἱ πάλαι). αὐτουργίαν / τὸ ἐπίπονον καὶ σκληρόν: Αντικείμενα της μετοχής.

 

3. β.

ἕκαστοι: Υποκείμενο ρήματος ὑμνοῦσι.

τοὺς ἥρωας: Αντικείμενο του ρήματος ὑμνοῦσι.

τὴν αὐστηρίαν: Αντικείμενο της μετοχής θεωροῦντες. ἥτις: Υποκείμενο του ρήματος παρέπεται.

 

4. α. ἀσκεῖν, δύνανται, γινώσκειν, ἡγοῦνται, παρέπεται.

-  Για να κερδίσεις στους αγώνες, χρειάζεται άσκηση, μόχθος και προσπάθεια.

-  Διακρίθηκε για τη δύναμη του στοχασμού του.

-  Έχω σαφή γνώση του προβλήματος.

-  Οι ηγέτες των χωρών-μελών της Ε.Ε. συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες.

-  Το θέμα αποφασίστηκε να συζητηθεί στην επόμενη συνεδρίαση.

 

4. β.

φιλοτιμίᾳ: φίλος + τιμή = άτιμος ἐπίπονον: ἐπί + πόνος = άπονος περιέχοντος: περί + ἔχω = κατέχω αὐτουργίαν: αὐτός + ἔργο = κατεργασία ὑπάρχουσαν: ὑπό + ἄρχω = ναύαρχος

5. α. Οι Αρκάδες θεωρούσαν αναγκαία την ενασχόληση με τη μουσική γι’ αυτό και συνήθιζαν τα παιδιά τους απ’ τη νηπιακή κιόλας ηλικία να τραγουδούν ύμνους και παιάνες σύμφωνα με τους καθορισμένους μουσικούς ρυθμούς. Τα λατρευτικά αυτά άσματα τιμούσαν θεούς και τοπικούς ήρωες, γεγονός που συνέδεε τη μουσική τόσο με τη θρησκευτική διάσταση της κοινωνικής ζωής όσο και με τη διαχρονική ανάγκη να υμνούνται τα ηρωικά πρόσωπα, και άρα η ιδιαίτερη ιστορία κάθε τόπου. Επίσης, οι Αρκάδες συνήθιζαν να διοργανώνουν κάθε χρόνο χορούς αφιερωμένους στο θεό Διόνυσο, όπου η συμμετοχή των παιδιών γινόταν με μεγάλη προθυμία.

Ενδεικτικό, άλλωστε, του πόσο στενή ήταν η σχέση των Αρκάδων με τη μουσική αποτελεί και το γεγονός ότι ενώ δεν θεωρούσαν ντροπή να παραδεχτεί κάποιος μαθητής ότι δεν γνωρίζει κάτι από τα άλλα μαθήματα, το θεωρούσαν απαράδεκτο να ειπωθεί κάτι τέτοιο για το τραγούδι, καθώς αυτό αποτελούσε υποχρεωτικό μέρος της εκπαίδευσής τους και πολύ περισσότερο επειδή το θεωρούσαν ντροπή να μη γνωρίζει κάποιος να τραγουδά.

Η ενασχόληση με τη μουσική έχει ποικίλα οφέλη για τα παιδιά, εφόσον πέρα από τη σαφή συσχέτιση με την ενίσχυση των νοητικών ικανοτήτων, προσφέρει ένα ουσιαστικό αίσθημα αρμονίας που έχει θετικό αντίκτυπο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου. Το οδηγεί στην απόκτηση ενός πιο ήπιου χαρακτήρα και του επιτρέπει να αντλεί συναισθήματα ευδαιμονίας, που το καθιστούν πιο πρόσχαρο και περισσότερο δεκτικό στην καλαισθησία. Επιπροσθέτως, το άτομο μαθαίνει να είναι πιο πειθαρχημένο, καθώς και να εκτιμά τη σημασία της συνεργασίας και τη δίχως εντάσεις συνύπαρξη με τους άλλους ανθρώπους.

 

5.β. Ο ιστορικός θεωρεί ότι οι παλαιότεροι Αρκάδες καθιέρωσαν στην εκπαίδευση των παιδιών την καλλιέργεια της μουσικής, ως καίριο αντίβαρο στην εξαιρετικά δύσκολη και κοπιώδη ζωή που ήταν αναγκασμένοι να ζουν οι άνθρωποι της περιοχής. Επιπλέον, συνειδητοποιούσαν πως η τραχύτητα και η ψυχρότητα του τόπου είχαν ως αποτέλεσμα να αποκτούν οι κάτοικοι ιδιαιτέρως αυστηρά ήθη, γι’ αυτό και θέλησαν να προσφέρουν στους νεότερους ένα μέσο που θα τους επιτρέψει να αντικρίσουν με πιο θετικό τρόπο τη ζωή. Η μουσική θα αποτελούσε το ψυχικό εκείνο ερέθισμα που θα καλλιεργούσε την ευαισθησία των νεών, ώστε να αποφευχθεί το πέρασμα από την αυστηρότητα στη σκληρότητα και την πλήρη αδιαφορία απέναντι στις ευχάριστες πτυχές της ανθρώπινης ζωής.

Η συσχέτιση που κάνει ο ιστορικός ανάμεσα στο περιβάλλον και τη διαμόρφωση του ανθρώπινου χαρακτήρα είναι γενικά αποδεκτή από παλιά. Ο Θουκυδίδης (1.2) εξηγεί κάποιες ιστορικές εξελίξεις βάσει του περιβάλλοντος, ενώ θεωρείται ευρύτερα αποδεκτό ότι επηρεάζεται ο χαρακτήρας των ανθρώπων, τουλάχιστον όσον αφορά τα επίκτητα στοιχεία του. Στην εποχή μας, βέβαια, ο αναπτυγμένος τεχνικός πολιτισμός περιορίζει την έμμεση επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος στην ανθρώπινη ζωή (διατροφή, ενδυμασία, συμπεριφορά, διασκέδαση και άλλες εκδηλώσεις), ωστόσο είναι δύσκολο να αναιρεθεί πλήρως η επίδραση αυτή. Για παράδειγμα, ακόμη και σήμερα τονίζεται πως οι μεσογειακοί λαοί είναι πιο πρόσχαροι και τείνουν να αναζητούν περισσότερο τη διασκέδαση εξαιτίας του κλίματος των χωρών τους, σε σύγκριση με ανθρώπους που ζουν σε πιο ψυχρές περιοχές.

Αναζήτησε εύκολα το υλικό που ψάχνεις, πατώντας κλικ εδώ.