Σ’ ένα από τα πιο ιστορικά μνημεία της πόλης της Βρισβάνης στην Αυστραλία υπάρχει μία πλάκα στη μνήμη ενός ελληνόπουλου που έχασε τη ζωή του το 1918. Το παιδί αυτό σκοτώθηκε κατά λάθος ενώ υποδεχόταν τραυματίες Αυστραλούς στρατιώτες που επέστρεψαν από τα μέτωπα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Από τότε η μνήμη του τιμάται στη Βρισβάνη μαζί με εκείνη των χιλιάδων Αυστραλών στρατιωτών που σκοτώθηκαν στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στις αρχές του 20ου αιώνα λίγοι Έλληνες είχαν μεταναστεύσει στην Αυστραλία. Κατοικούσαν στις μεγάλες πόλεις της Μελβούρνης και του Σίνδεϋ. Η Βρισβάνη ήταν ακόμη σχετικά μικρή πόλη, και μία από τις ελάχιστες ελληνικές οικογένειες, ήταν του μικρού Έκτορα Βασίλη. Ο πατέρας του ήταν από την Κύπρο και ιδιοκτήτης ενός εστιατορίου στο κέντρο της πόλης.
Το 1918 ο Έκτορας ήταν 11 χρονών και βοηθούσε τον πατέρα του στο κατάστημά του. Επιπλέον, υπάρχουν αναφορές ότι δούλευε και ως πλανόδιος εφημεριδοπώλης στους δρόμους της Βρισβάνης.
Η μοναδική γνωστή φωτογραφία του Έκτορα Βασίλη.
Ήταν η εποχή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και πολλοί νεαροί Αυστραλοί πολεμούσαν στα διάφορα μέτωπα μακριά από την πατρίδα τους. Οι μεγαλύτερες απώλειές τους ήταν στην επιχείρηση της Καλλίπολης εναντίον των Τούρκων το 1915. Όμως, Αυστραλοί στρατιώτες επίσης μάχονταν στα χαρακώματα του Δυτικού Μετώπου εναντίον των Γερμανών και τη Μέση Ανατολή εναντίον των Τούρκων ως μέρος των βρετανικών στρατιωτικών δυνάμεων.
Οι τραυματίες από τις μάχες συνήθως στέλνονταν πίσω στην Αυστραλία. Έτσι, στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, γίνονταν συχνά στις πόλεις τελετές υποδοχής των στρατιωτών που επέστρεφαν ενώ ο πόλεμος συνεχιζόταν. Στη Βρισβάνη, η επίσημη υποδοχή γινόταν στη γέφυρα της Βικτωρίας πάνω από το ποτάμι στο κέντρο της πόλης. Εκεί κοντά ήταν και το εστιατόριο του πατέρα του μικρού Έκτορα.
Όπως αναφέρουν οι εφημερίδες της εποχής, ο Έκτορας με το χαρτζιλίκι του αγόραζε σοκολάτες και τσιγάρα που μοίραζε στους τραυματίες στρατιώτες ως δώρα καλωσορίσματος στη διάρκεια της υποδοχής τους.
Στις 9 Ιουνίου 1918, ο 11χρονος Έκτορας Βασίλης ήταν και πάλι στην υποδοχή των τραυματιών που μόλις είχαν επιστρέψει στην πόλη. Πετούσε σοκολάτες και πακέτα τσιγάρα μέσα στα φορτηγά που τους μετέφεραν καθώς διέσχιζαν τη γέφυρα της Βικτωρίας.
Στο σημείο που σκοτώθηκε ο μικρός Έκτορας τοποθετήθηκε πλάκα στη μνήμη του. Στο βάθος διακρίνονται οι σύγχρονοι ουρανοξύστες της Βρισβάνης. Πηγή: monumentaustralia-org-au
Δυστυχώς, ένα όχημα εξετράπη της πορείας του και χτύπησε το μικρό αγόρι. Πέθανε σχεδόν αμέσως εξαιτίας κατάγματος του κρανίου του.
Το μνημείο του Έκτορα Βασίλη
Ο θάνατος του Έκτορα Βασίλη γέμισε με θλίψη όλους τους κατοίκους της Βρισβάνης. Η κηδεία του υπήρξε πάνδημη. Στις 8 Δεκεμβρίου 1918, έξι μήνες μετά το τραγικό γεγονός, και λίγες εβδομάδες μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έγιναν από τον δήμαρχο της πόλης τα αποκαλυπτήρια μαρμάρινης πλάκας στη μνήμη του μικρού παιδιού.
Αυτή είχε τοποθετηθεί στη βάση μιας ιστορικής λίθινης αψίδας στην αρχή της γέφυρας όπου σκοτώθηκε.
Στην τελετή αυτή παρευρέθηκαν 1000 άτομα και πραγματοποιήθηκε παρέλαση με τη συμμετοχή βετεράνων στρατιωτών, προσκόπων και μελών της μικρής ελληνικής κοινότητας.
Τελέτη του 1936 στη μνήμη του Έκτορα Βασίλη από την ελληνική κοινότητα της Βρισβάνης. Προσέξτε τη διαφήμιση για την οδοντόκρεμα “Κολυνός” πίσω από το μνημείο! Πηγή: monumentaustralia-org-au
Στην πλάκα υπήρχε ανάγλυφο μπρούτζινο πορτραίτο του ελληνόπουλου και επιγραφή, που ανάμεσα σε άλλα έγραφε: «Στις φλέβες του έτρεχε το ηρωικό αίμα της Ελλάδος και στο στήθος ενός παιδιού είχε την καρδιά ενός άνδρα».
Το 1966 κατεδαφίστηκε η παλιά γέφυρα και χτίστηκε καινούρια. Η πλάκα στη μνήμη του Έκτορα Βασίλη αφαιρέθηκε από την αψίδα και τοποθετήθηκε και πάλι στη θέση της το 1970. Όμως, κάποιος τότε έκλεψε το ανάγλυφο πορτραίτο του που ήταν στην πλάκα.
Με ενέργειες της ελληνικής κοινότητας μπήκε στην πλάκα ένα νέο πορτραίτο του μικρού Έκτορα. Η ελληνική κοινότητα επίσης τοποθέτησε μία μπρούντζινη πλάκα στον τάφο του.
Κάθε 25 Απριλίου, στην εθνική γιορτή της Αυστραλίας (ΑΝΖΑΚ Day), πραγματοποιούνται παρελάσεις και καταθέσεις στεφάνων στη μνήμη των πεσόντων Αυστραλών στρατιωτών σε όλους τους πολέμους. Στην πόλη της Βρισβάνης η παρέλαση γίνεται στην κεντρική λεωφόρο της πόλης. Αφετηρία της είναι η αψίδα όπου υπάρχει και το μνημείο για τον μικρό Έκτορα.
Πρώτα γίνεται κατάθεση στεφάνων στη μνήμη του και στη συνέχεια στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη μέσα στην πόλη.
Το μνημείο του Έκτορα Βασίλη μετά από κατάθεση στεφάνων στην Εθνική Εορτή της Αυστραλίας. Πηγή: forum.agora-dialogue.com
Πάνω από ένα αιώνα μετά τον τραγικό θάνατο του μικρού Έκτορα, η πόλη δεν τον ξεχνά.
Κωνσταντίνος Λαγός, https://www.mixanitouxronou.gr