Η γλώσσα των νέων - Κριτήριο αξιολόγησης στα Νέα Ελληνικά Γ' ΕΠΑΛ

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Η «γλώσσα των νέων»: Χρήσεις, κρίσεις και επικρίσεις (διασκευή) Της Παναγιώτας Απέργη, σπουδάστριας Δημοσιογραφίας

Αποτελώντας ένα είδος κοινωνιολέκτου, που διευκολύνει την επικοινωνία των νέων μεταξύ τους, η «γλώσσα των νέων» περιλαμβάνει ένα σύνολο λέξεων και φράσεων, το οποίο με την πάροδο των χρόνων εμπλουτίζεται, επηρεάζοντας αναπόφευκτα και την κοινή νεοελληνική γλώσσα, συγκεντρώνοντας γύρω της ένα σύνολο κρίσεων και επικρίσεων.

Κώδικας επικοινωνίας των νέων

Οι λέξεις αυτές, που αποτελούν τον κώδικα επικοινωνίας των νέων, είναι σε μεγάλο βαθμό επηρεασμένες από την τριβή της νεολαίας με το διαδίκτυο, και ιδιαίτερα με τα social media, τις μουσικές και τηλεοπτικές τους προσλαμβάνουσες, αλλά και την προσαρμογή και παραλλαγή της αργκό της προηγούμενης από αυτούς γενιάς.

Οι ίδιοι οι κοινωνιολόγοι και οι γλωσσολόγοι σημειώνουν πως μεγάλο «μερίδιο ευθύνης» γι’ αυτή την άτυπη γλώσσα φέρουν η αμερικάνικη αργκό, η οποία άλλοτε παραμένει αυτούσια κι άλλοτε μεταφράζεται, αλλά και η ίδια η επιθυμία των νέων ατόμων να διαφοροποιηθούν από τους μεγαλύτερους.

Φυσικά, η δημιουργία ενός ανεξάρτητου νεανικού λεξιλογίου υπήρξε ανέκαθεν πάγια τακτική της νέας γενιάς. Μάλιστα, έγινε μαζικό φαινόμενο από τα τέλη του 20^ου αιώνα, εξ αιτίας, κυρίως της αυξανόμενης οικονομικής και πολιτισμικής ανεξαρτησίας των νέων στις σύγχρονες κοινωνίες, αλλά και της επιρροής της αγγλοαμερικανικής κουλτούρας στην ελληνική κοινωνία.

Έρευνες, βέβαια, δείχνουν πως, πλέον, η γλώσσα των νέων είναι γνωστή σε όλους, ακόμα και σε άτομα άνω των 30 ετών, με μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού να τη μιλά, προσπαθώντας να προσελκύσουν τους νέους και να αποτελούν και αυτοί με τη σειρά τους μέρος ενός νεανικού κοινού. Παράλληλα, παρατηρείται πως το μεγαλύτερο ποσοστό των ενηλίκων που μιλούν την γλώσσα των νέων είναι οι γυναίκες και τα άτομα που είναι απόφοιτοι Λυκείου και Πανεπιστημίου.

Οι καθηγητές μιλούν τη γλώσσα των νέων!

Όσον αφορά τη χρήση του νεανικού λεξιλογίου από μεγαλύτερους, ηλικιακά, ανθρώπους, σε πολλά κράτη του κόσμου παρατηρείται ένα έντονο φαινόμενο αφομοίωσης του λεξιλογίου αυτού από μερίδα των εκπαιδευτικών, φυσικά, όχι σε απόλυτο βαθμό.

[…]

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός πως, ιδιαίτερα στη δευτεροβάθμια και περισσότερο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι καθηγητές επιλέγουν τη χρήση της γλώσσας των νέων, αλλά και γενικότερα τις ευρύτερες πολιτισμικές προσλαμβάνουσες της νεολαίας, για να καταστήσουν το περιεχόμενο των μαθημάτων τους πιο σαφές και θελκτικό.

Εκφράσεις που επιλέγει να χρησιμοποιεί καθημερινά η σημερινή νεολαία, προκαλούν άλλοτε τη συμπάθεια και την αποδοχή και άλλοτε την κριτική και – εν πολλοίς – επικριτική στάση των επιστημόνων και μεγάλου μέρους της κοινωνίας. Η επικριτική στάση, που κυμαίνεται από την απλή αποστροφή προς τις άγνωστες λέξεις ως τη δριμεία κριτική, σχετίζεται, όπως συνέβαινε πάντα, με την επίδραση που μπορεί να έχει στη πρότυπη κοινή νεοελληνική γλώσσα.

Φόβοι για συρρίκνωση της γλώσσας

Δεν είναι λίγες οι φορές που γλωσσολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, κάνοντας λόγο για γλωσσική πενία των νέων ατόμων και παρείσφρηση δυσνόητων λέξεων, στοιχεία που αναπόφευκτα συρρικνώνουν το λεξιλόγιο της νόρμας, της επίσημης, δηλαδή, γλώσσας του κράτους, μια άποψη που έχει βρει πολλές αντιρρήσεις όχι μόνο από τη νεολαία και όσους ασπάζονται το νεανικό λεξιλόγιο, αλλά και από όσους ασχολούνται με τη μελέτη της γλώσσας.

Οι υπέρμαχοι της αποδοχής και συχνά χρήστες του νεανικού λεξιλογίου ισχυρίζονται πως η «γλώσσα των νέων» είναι ένα οργανικό κομμάτι κάθε ζωντανής γλώσσας και δεν αποβλέπει, φυσικά στην υποκατάσταση της νόρμας και τη φθορά της. Οι ψυχολόγοι, πάλι, από την πλευρά τους,Ν σημειώνουν πως στην πραγματικότητα,η γλώσσα των νέων είναι επί της ουσίας ένας κρυφός τρόπος συνεννόησης, ένα παιχνίδι των νέων, οι οποίοι αρέσκονται να γίνονται κατανοητοί από τους συνομηλίκους τους και όχι από τους μεγάλους.

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1η δραστηριότητα

Α1.α. Να παρουσιάσετε περιληπτικά το περιεχόμενο της ενότητας «Κώδικας επικοινωνίας των νέων»: (Οι λέξεις αυτές… Λυκείου και Πανεπιστημίου.) σε 60 - 70 λέξεις.

Μονάδες 10

Α1.β. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη.

α. Η γλώσσα των νέων μένει ανεπηρέαστη από τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

β. Το φαινόμενο της δημιουργίας νεανικού λεξιλογίου πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 20^ου αιώνα.

γ. Οι γλωσσολόγοι ανησυχούν ότι η γλώσσα των νέων οδηγεί σε συρρίκνωση του λεξιλογίου της επίσημης γλώσσας.

δ. Όσοι αποδέχονται     το νεανικό λεξιλόγιο    υποστηρίζουν ότι η χρήση του δεν αποσκοπεί σε αλλοίωση της νόρμας.

ε. Σύμφωνα με τους ψυχολόγους οι νέοι χρησιμοποιούν τη γλώσσα με ιδιαίτερο τρόπο για να μη γίνονται κατανοητοί από τους μεγαλύτερους.

Μονάδες 05

2η δραστηριότητα

Α2.α. Ποιο ρηματικό πρόσωπο επικρατεί στο κείμενο; (2 μονάδες) Τι επιτυγχάνει η συντάκτρια με τη χρήση του; (3 μονάδες)

Μονάδες 05

Α2.β. «Οι ψυχολόγοι, πάλι […] σημειώνουν πως στην πραγματικότητα, η γλώσσα των νέων είναι επί της ουσίας ένας κρυφός τρόπος συνεννόησης, ένα παιχνίδι των νέων.»

Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης στο παραπάνω απόσπασμα (1 μονάδα) και να τη μετατρέψετε στο αντίθετο είδος. (2 μονάδες) Γιατί η συντάκτρια επιλέγει το συγκεκριμένο είδος σύνταξης; (2 μονάδες)

Μονάδες 05

Α2.γ. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: τριβή, σημειώνουν, προσπαθώντας, άλλωστε, υπέρμαχοι.

 

Μονάδες 05

3η δραστηριότητα

Α3. Διαβάζοντας το παραπάνω άρθρο, προβληματιστήκατε σχετικά με τους λόγους για τους οποίους οι νέοι οδηγούνται στη χρήση του δικού τους γλωσσικού κώδικα. Να μοιραστείτε τις σκέψεις σας με έναν φίλο σας σε διαδικτυακή επιστολή που θα του στείλετε (200-250 λέξεις).

Μονάδες 20

 

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

1984

Εισαγωγικό σημείωμα: Το ολοκληρωτικό καθεστώς του Μεγάλου Αδελφού, παρακολουθώντας συνεχώς τους πάντες και τα πάντα μέσα από αμέτρητες διαδραστικές τηλεοθόνες, ασκεί τον απόλυτο έλεγχο στις πράξεις και τις συνειδήσεις. Όλα προσαρμόζονται στη μία και μοναδική αλήθεια, αυτή που πρεσβεύει το Κόμμα, ο μόνος αλάθητος μηχανισμός, του οποίου προσωποποίηση είναι ο Μεγάλος Αδελφός. Όλα, ακόμα και το παρελθόν: όποιος ελέγχει το παρελθόν ελέγχει το μέλλον, και όποιος ελέγχει το παρόν ελέγχει το παρελθόν. Το έγκλημα της σκέψης είναι θανάσιμο αμάρτημα. Γι' αυτό πρέπει να εξαλειφθεί οτιδήποτε οδηγεί στη διάπραξή του: ελευθερία, γλώσσα, ανθρώπινα αισθήματα. Και όποιος υποπέσει σε έγκλημα σκέψης, πρέπει να οδηγηθεί στον θάνατο αναμορφωμένος:  θα πεθάνει αγαπώντας τον Μεγάλο Αδελφό.

[…] «Η Ενδεκάτη Έκδοση είναι η οριστική» είπε. «Δίνουμε στη γλώσσα την τελική της μορφή, τη μορφή που θα έχει όταν κανείς δε θα μιλάει άλλη γλώσσα. Όταν τελειώσουμε, άνθρωποι σαν κι εσένα θα πρέπει να την μάθουν απ’ αρχής. Πιστεύεις, θα έλεγα, ότι η κύρια δουλειά μας είναι να εφεύρουμε νέες λέξεις. Αλλά δε συμβαίνει καθόλου κάτι τέτοιο. Καταστρέφουμε λέξεις, δεκάδες, εκατοντάδες λέξεις κάθε μέρα. Πετσοκόβουμε τη γλώσσα ως το κόκκαλο. Η Ενδεκάτη Έκδοση δεν θα περιέχει ούτε μια λέξη που να μπορεί να θεωρηθεί απαρχαιωμένη πριν από το 2050».

Δάγκωσε πεινασμένα το ψωμί του, κατάπιε δύο μπουκιές και συνέχισε να μιλάει με σχολαστικότητα. Το αδύνατο σκούρο πρόσωπό του είχε ζωντανέψει, τα μάτια του είχαν χάσει την ειρωνική τους έκφραση και είχαν γίνει ονειροπόλα.

«Ωραίο πράγμα η καταστροφή των λέξεων. Βεβαίως, το μεγάλο κόψιμο γίνεται στα ρήματα και τα επίθετα, αλλά υπάρχουν επίσης και εκατοντάδες ουσιαστικά που μπορούμε να ξεφορτωθούμε. Δεν είναι μόνο τα συνώνυμα∙ υπάρχουν επίσης και τα αντίθετα. Στο κάτω κάτω, ποιος ο λόγος ύπαρξης μια λέξης που απλώς είναι αντίθετη μιας άλλης; Μια λέξη εμπεριέχει από μόνη της το αντίθετό της. Πάρε, ας πούμε, τη λέξη «καλός». Τι χρειάζεται η λέξη «κακός»; «Μη καλός» είναι το ίδιο και καλύτερο γιατί είναι ακριβώς το αντίθετο του «καλός», ενώ η άλλη λέξη δεν είναι. Αν πάλι θέλεις μια λέξη πιο δυνατή από το «καλός», τι νόημα έχει να υπάρχει ολόκληρη σειρά από αόριστες και άχρηστες λέξεις όπως «θαυμάσιος», «υπέροχος» και όλα τα υπόλοιπα; Η λέξη «δίσκαλος» καλύπτει πλήρως την έννοια ή «τρίσκαλος» αν θέλεις κάτι ακόμα πιο έντονο. Φυσικά, αυτούς τους τύπους τους χρησιμοποιούμε ήδη, αλλά στην τελική έκδοση της Νέας Ομιλίας δεν θα υπάρχει τίποτα άλλο. Στο τέλος όλη η θεωρία του καλού και του κακού θα καλύπτεται από έξι λέξεις μόνο, στην πραγματικότητα από μία και μόνη. Δε βλέπεις τι ομορφιά υπάρχει σ ́ αυτά, Γουίνστον;» «Φυσικά», πρόσθεσε αμέσως μετά, «η αρχική ιδέα ήταν του Μεγάλου Αδελφού».

Στο όνομα του Μεγάλου Αδελφού ένα είδος βλακώδους ενδιαφέροντος φάνηκε στο πρόσωπο του Γουίνστον. Ωστόσο ο Σάιμ παρατήρησε αμέσως κάποια έλλειψη ενθουσιασμού.

«Δεν εκτιμάς αληθινά τη Νέα Ομιλία», είπε σχεδόν θλιμμένα. «Ακόμα και όταν την γράφεις, εξακολουθείς να σκέφτεσαι στην Παλαιά Ομιλία. Διάβασα μερικά από τα άρθρα τα οποία γράφεις πού και πού στους Τάιμς. Είναι αρκετά καλά, αλλά είναι μεταφράσεις. Κατά βάθος, θα προτιμούσες να παραμείνεις πιστός στην Παλαιά Ομιλία, μ’ όλη την αοριστολογία της και τις άχρηστες αποχρώσεις των εννοιών. Δεν συλλαμβάνεις την ομορφιά της καταστροφής των λέξεων. Το ξέρεις ότι η Νέα Ομιλία είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο που το λεξιλόγιό της λιγοστεύει κάθε χρόνο;» Ο Γουίνστον το ήξερε, φυσικά. Χαμογέλασε συγκαταβατικά, έτσι τουλάχιστον ήλπιζε, μια και δεν είχε εμπιστοσύνη στον εαυτό του για να μιλήσει. Ο Σάιμ δάγκωσε άλλη μια μπουκιά από το μαυριδερό ψωμί, μάσησε γρήγορα και εξακολούθησε:

«Δεν βλέπεις ότι ο όλος σκοπός της Νέας Ομιλίας είναι να στενέψει τα όρια της σκέψης; Στο τέλος θα κάνουμε κυριολεκτικά αδύνατο το έγκλημα της σκέψης, γιατί δεν θα υπάρχουν λέξεις για να το εκφράσει κανείς. Κάθε γενική έννοια που μπορεί ποτέ να χρειαστεί θα καλύπτεται από μια μόνο λέξη, το νόημα της οποίας θα είναι αυστηρά καθορισμένο και όλες οι παραπλήσιές της έννοιες θα έχουν εκλείψει και ξεχαστεί. Ήδη, στην Ενδέκατη Έκδοση, δεν απέχουμε πολύ απ’ αυτό το σημείο. Αλλά η διαδικασία θα συνεχίζεται και πολύ αργότερα, όταν εσύ κι εγώ θα έχουμε πεθάνει. Κάθε χρόνο ολοένα και λιγότερες λέξεις, και οι ορίζοντες της συνείδησης ολοένα και θα στενεύουν.

 

Τζωρτζ Όργουελ, «1984», εκδ. Κάκτος

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1η δραστηριότητα

Β1. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της Ενδεκάτης Έκδοσης της «Νέας Ομιλίας» σύμφωνα με το απόσπασμα που διαβάσατε; Η απάντησή σας να έχει έκταση 70 – 80 λέξεων.

Μονάδες 15

2η δραστηριότητα

 

Β2.α) Να εντοπίσετε δύο αφηγηματικούς τρόπους στο δοθέν απόσπασμα. Να σχολιάσετε τη λειτουργία τους.

Μονάδες 08

Β2.β) i) «Πετσοκόβουμε τη γλώσσα ως το κόκκαλο», ii) «την ομορφιά της καταστροφής των λέξεων».

Να αναγνωρίσετε το είδος των παραπάνω σχημάτων λόγου (μονάδες 3) και να αναλύσετε το νόημά τους (μονάδες 4).

 

Μονάδες 07

3η δραστηριότητα

Β3. Αφορμώμενοι από την τελευταία παράγραφο του αποσπάσματος («Δεν βλέπεις ότι ο όλος σκοπός … ολοένα και θα στενεύουν»), να προσδιορίσετε τη σχέση μεταξύ γλώσσας και σκέψης. Πιστεύετε ότι η σύγχρονη εποχή με τα ποικίλα ερεθίσματά της περιορίζει ή διευρύνει τη σκέψη και γιατί; (100-150 λέξεις).

 

Μονάδες 20

 

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

 

 

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1η δραστηριότητα

Α1.α. Αναφορικά με το αμφιλεγόμενο θέμα της «γλώσσας των νέων», στο συγκεκριμένο απόσπασμα επισημαίνεται πως αυτή επηρεάζεται κυρίως από το διαδίκτυο και την ανάγκη διαφοροποίησής των νέων από τους προγενέστερους. Βάσει ειδικών, πρότυπο αποτελεί η αμερικάνικη αργκό, με δεδομένες και τις αυξανόμενες επιδράσεις της Δύσης στη σύγχρονη εποχή, οπότε και το διαχρονικό αυτό φαινόμενο έγινε μαζικό. Πάντως, έρευνες δείχνουν πως ολοένα και περισσότεροι ενήλικες μιμούνται την κοινωνιόλεκτο των νέων προκειμένου να τους προσεγγίσουν. (72 λέξεις)

Μονάδες 10

Α1.β.

α - Λάθος β - Λάθος γ - Σωστό δ - Σωστό ε. Σωστό

Μονάδες 05

2η δραστηριότητα

Α2.α.

Στο κείμενο επικρατεί το γ΄ ρηματικό πρόσωπο («παραμένει», «δείχνουν»). Η συντάκτρια χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο ρηματικό πρόσωπο με σκοπό να προσδώσει στο κείμενο αντικειμενικότητα, ουδετερότητα και να αποστασιοποιηθεί από τα πράγματα, προσεγγίζοντάς τα στις πραγματικές τους διαστάσεις. Εξάλλου, δείχνει ότι παρουσιάζει σκέψεις για τη γλώσσα των νέων με γενική αποδοχή ενώ ο τόνος γίνεται επίσημος, απρόσωπος, σοβαρός.

Μονάδες 05

Α2.β.

-  Στο απόσπασμα χρησιμοποιείται ενεργητική σύνταξη.

-  Μετατροπή στο αντίθετο είδος (παθητική σύνταξη):

Από τους ψυχολόγους , πάλι […] σημειώνεται πως στην πραγματικότητα, η γλώσσα των νέων είναι επί της ουσίας ένας κρυφός τρόπος συνεννόησης, ένα παιχνίδι των νέων.

-     Η συντάκτρια επιλέγει την ενεργητική σύνταξη, καθώς επιδιώκει να δώσει έμφαση στο υποκείμενο που δρα, δηλαδή στην έννοια «οι ψυχολόγοι». Συγχρόνως, το ύφος γίνεται  απλό, άμεσο και ζωντανό.

Α2.γ.

τριβή= εξοικείωση, επαφή, ενασχόληση σημειώνουν= αναφέρουν, επισημαίνουν προσπαθώντας= επιχειρώντας, επιδιώκοντας άλλωστε= εξάλλου

υπέρμαχοι= υποστηρικτές, υπερασπιστές, οπαδοί

Μονάδες 05

3η δραστηριότητα Α3.

Στοιχεία επικοινωνιακής περίστασης:

Μονάδες 05

Ύφος: απλό, οικείο, άμεσο/ ΑΠΟ: … + ΠΡΟΣ:… (πρόκειται για διαδικτυακή επιστολή) / Θέμα/ Ημερομηνία/ Προσφώνηση ( π.χ. Αγαπητέ φίλε)

1^η Παράγραφος → Πρόλογος:

αφορμή (το διάβασμα του συγκεκριμένου άρθρου) + αναδιατύπωση του θέματος + προαιρετική αναφορά στην όξυνση του φαινομένου τα τελευταία χρόνια.

Κύριο Μέρος:

2^η Παράγραφος:

Διαχρονικό αίτιο: τα χαρακτηριστικά των νέων και ειδικότερα η τάση αυτονόμησης και εναντίωσής τους στο κατεστημένο των μεγάλων, όπως και η ανάγκη τους να ενταχθούν στην «ομάδα των συνομηλίκων». Στην περίπτωση αυτή το φαινόμενο αποτελεί μέρος της διαδικασίας ενηλικίωσης του ατόμου και επομένως θεωρείται φυσιολογικό και αναγκαίο. Όμως, η έκτασή του τα τελευταία χρόνια δείχνει πως συντρέχουν πρόσθετοι παράγοντες που προκαλούν προβληματισμό.

3^η Παράγραφος:

Σύγχρονα αίτια:

·         Η εισβολή της τηλεόρασης και του διαδικτύου στη σύγχρονη καθημερινότητα (αύξηση ξενόφερτων επιδράσεων, κυριαρχία της Αγγλικής ως γλώσσας του διαδικτύου, χρήση κωδικοποιημένης γλώσσας στα «κοινωνικά δίκτυα κ.α.).

·         Η υποβάθμιση της γλωσσικής εκπαίδευσης που κάνει τους νέους να αναζητούν απλουστευμένους τρόπους έκφρασης των σκέψεων και συναισθημάτων τους.

·         Σε εποχή γενικότερης κρίσης (οικογενειακής, κοινωνικής κ.λπ.) οξύνεται το χάσμα γενεών και η αντίδραση των νέων απέναντι στην κοινωνία των μεγάλων, κάτι που ενισχύει και την τάση γλωσσικής διαφοροποίησης, η οποία συχνά συνδέεται με τον

«προοδευτισμό»

·         Η ταχύτητα της εποχής δημιουργεί την ανάγκη εξοικονόμησης χρόνου και με τη σειρά της οδηγεί στη χρήση νέων λεκτικών τύπων].

4^η Παράγραφος → Επίλογος: ανακεφαλαίωση και έκφραση του δικού μας προβληματισμού ή άποψης για τον αν αυτό θα ωφελήσει ή θα ζημιώσει τη γλώσσα μας.

+ Κλείσιμο επιστολής

 

Μονάδες 20

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1η δραστηριότητα

Β1. Η Ενδεκάτη Έκδοση της «Νέας Ομιλίας» σύμφωνα με το απόσπασμα διαθέτει χαρακτηριστικά μιας γλώσσας που εμποδίζει τη σκέψη. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει τη σταδιακή κατάργηση λέξεων, εστιάζοντας σε ρήματα, επίθετα, ουσιαστικά, συνώνυμους και αντώνυμους όρους που δηλώνουν λεπτές σημασιολογικές αποχρώσεις και διαφοροποιήσεις μεταξύ των τύπων. Το λεξιλόγιο καταλήγει σε τέτοιο βαθμό συρρικνωμένο, ώστε δεν παρέχει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να εκφράζουν με άνεση σκέψεις, ιδέες, νοήματα και συναισθήματα. Επιδιωκόμενος στόχος είναι ο περιορισμός των πνευματικών οριζόντων ως επακόλουθο του περιορισμού της γλώσσας.

Μονάδες 15

2η δραστηριότητα

Β2. α. Δύο αφηγηματικοί τρόποι που εντοπίζονται στο απόσπασμα είναι οι εξής :

- Διάλογος: «Δίνουμε στη γλώσσα…πριν από το 2050»

Λειτουργία: Προσδίδει στον λόγο ζωντάνια, εκφραστικότητα και ενισχύει τη δραματικότητα. Επιπλέον, αφήνει να διαφανεί το ύφος της ομιλίας του ήρωα, με αποτέλεσμα να ολοκληρώνεται ο χαρακτήρας του στο έργο αλλά και στη συνείδηση του αναγνώστη.

-          Περιγραφή: «Το αδύνατο σκούρο πρόσωπό του…είχαν γίνει ονειροπόλα»: Μέσω αυτής το κείμενο αποκτά ζωντάνια , παραστατικότητα, γλαφυρότητα και ο αναγνώστης δύναται να σχηματίσει την εικόνα του ήρωα που περιγράφεται.

-          Αφήγηση: «Δάγκωσε πεινασμένα το ψωμί του, κατάπιε δύο μπουκιές και συνέχισε να μιλάει με σχολαστικότητα»

Λειτουργία: Πληροφορεί τον αναγνώστη για την εξέλιξη των γεγονότων, για τις πράξεις του ήρωα.

Μονάδες 08

Β2β. -«Πετσοκόβουμε τη γλώσσα ως το κόκκαλο» : Πρόκειται για μεταφορά, που δίνει με τρόπο ζωντανό και παραστατικό έμφαση στην καταστροφή της γλώσσας που επέρχεται μέσα από τον περιορισμό του λεξιλογίου κατά την Ενδέκατη Έκδοση της « Νέας Ομιλίας».

 

- «την ομορφιά της καταστροφής των λέξεων»: Πρόκειται για ειρωνεία μέσω της οποίας καυτηριάζει το γεγονός της καταστροφής των λέξεων προβληματίζοντας τους αναγνώστες, καθώς «όμορφη» μπορεί να είναι η αλλοίωση της γλώσσας μόνο για το καθεστώς που επιθυμεί τη χειραγώγηση των πολιτών.

Μονάδες 07

3^η δραστηριότητα

Β3. Η γλώσσα δεν είναι αποκλειστικά όργανο επικοινωνίας, αλλά συνδέεται άρρηκτα και με τη σκέψη του ατόμου. Αυτό διαφαίνεται και από την τελευταία παράγραφο του αποσπάσματος, που το ολοκληρωτικό καθεστώς του «Μεγάλου Αδελφού» επιδιώκει τη συρρίκνωσή της για να μπορεί να χειραγωγεί τον λαό. Μέσω της γλώσσας ο άνθρωπος συλλαμβάνει, οργανώνει, κατανοεί τις ιδέες και δύναται να επιχειρηματολογεί, ενώ αυτή αποτελεί και το βασικό μέσο διάδοσης των γνώσεων. Επομένως, οι πνευματικές λειτουργίες του ατόμου ενισχύονται όσο πιο ορθά χρησιμοποιεί τον λόγο και όσο περισσότερο εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του. Ωστόσο, κατά την άποψή μου, η σύγχρονη εποχή περιορίζει τη σκέψη και αυτό γιατί η ανάπτυξη της τεχνολογίας ευνοεί την προπαγάνδα, ενώ η επικράτηση της εικόνας φθείρει τη γλώσσα και κατά συνέπεια την κριτική ικανότητα του ατόμου.

Εναλλακτικά για το β΄ ζητούμενο: Ο μαθητής θα μπορούσε να απαντήσει πως η σύγχρονη εποχή διευρύνει τη σκέψη εστιάζοντας :

-    στον πλουραλισμό πηγών πληροφόρησης που προσφέρει το διαδίκτυο και στη δυνατότητα σύγκρισής τους

-  στην πρόοδο επιστημών και τεχνολογίας

-   στην εύκολη επαφή με άλλους λαούς και κουλτούρες που ευνοεί την ανταλλαγή απόψεων

 

Μονάδες 20

Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ.