Γράφει ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης *
Η ανθρώπινη κοινωνία έχει υποστεί πολυάριθμους μετασχηματισμούς κατά τη διάρκεια της ιστορίας, με σημαντικότερη τη μετάβαση από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό. Η φεουδαρχία ήταν ένα ιεραρχικό σύστημα που κυριάρχησε στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, όπου οι άρχοντες κατείχαν τη γη και οι αγρότες την επεξεργάζονταν με αντάλλαγμα την προστασία. Ο καπιταλισμός, από την άλλη πλευρά, είναι ένα οικονομικό σύστημα όπου ιδιώτες και εταιρείες κατέχουν και εκμεταλλεύονται τα μέσα παραγωγής με σκοπό το κέρδος.
Καθώς προχωράμε όλο και περισσότερο στον 21ο αιώνα, πολλοί αναρωτιούνται ποιο θα είναι το επόμενο στάδιο της ανθρώπινης εξέλιξης. Θα συνεχίσουμε στο καπιταλιστικό μονοπάτι, θα στραφούμε στον σοσιαλισμό ή θα κινηθούμε προς ένα εντελώς νέο σύστημα;
Κατ' αρχάς, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι ο καπιταλισμός έχει επιφέρει τεράστια πρόοδο όσον αφορά την τεχνολογική ανάπτυξη, την οικονομική μεγέθυνση και τις ατομικές ελευθερίες. Έβγαλε εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια και επέτρεψε ένα επίπεδο κινητικότητας και καταναλωτικών επιλογών που ήταν προηγουμένως αδιανόητο. Ωστόσο, έχει επίσης οδηγήσει σε διεύρυνση του χάσματος του πλούτου, περιβαλλοντική καταστροφή και κοινωνική ανισότητα.
Καθώς εξετάζουμε τι θα επακολουθήσει, είναι ζωτικής σημασίας να προβληματιστούμε σχετικά με τις θεμελιώδεις αρχές που θα πρέπει να διέπουν κάθε σύστημα. Στον πυρήνα κάθε λειτουργικής κοινωνίας πρέπει να βρίσκεται η ευημερία και η άνθηση των πολιτών της. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στις ανθρώπινες ανάγκες και την αξιοπρέπεια έναντι του κέρδους και της ανάπτυξης.
Μια πιθανή πορεία για το μέλλον είναι η διατήρηση του καπιταλισμού, αλλά με αναδιαμορφωμένες τις αξίες και τις προτεραιότητές του. Ένας τρόπος για να γίνει αυτό είναι να δοθεί προτεραιότητα στη βιωσιμότητα και την κοινωνική ευθύνη έναντι των βραχυπρόθεσμων κερδών. Αυτό συνεπάγεται τον επαναπροσδιορισμό της επιτυχίας ώστε να συμπεριλάβει μη οικονομικούς παράγοντες, όπως ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος, η κοινωνική δικαιοσύνη και η ευημερία των εργαζομένων. Αυτό σημαίνει την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων, κυβερνήσεων και κοινοτήτων για την επίτευξη κοινών στόχων.
Πιθανή είναι επίσης η κίνηση προς ένα πιο σοσιαλιστικό σύστημα. Ο σοσιαλισμός δίνει έμφαση στη συλλογική ιδιοκτησία και τον έλεγχο των μέσων παραγωγής, με στόχο την προώθηση της ισότητας και την εξάλειψη της φτώχειας. Δίνει προτεραιότητα στις κοινωνικές υπηρεσίες και τις υποδομές έναντι των εταιρικών κερδών και ενθαρρύνει τη μεγαλύτερη κυβερνητική παρέμβαση στην οικονομία.
Μια άλλη πιθανότητα είναι η εμφάνιση ενός εντελώς νέου οικονομικού μοντέλου, το οποίο κινείται πέρα από το παραδοσιακό δίπολο καπιταλισμός/σοσιαλισμός. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την εφαρμογή εναλλακτικών μορφών ιδιοκτησίας, όπως οι συνεταιρισμοί ή η κοινοτική ιδιοκτησία, και τον επαναπροσδιορισμό της επιτυχίας ώστε να περιλαμβάνει μη οικονομικούς παράγοντες, όπως η κοινωνική και περιβαλλοντική ευημερία.
Ανεξάρτητα από το συγκεκριμένο σύστημα που θα προκύψει, ένα πράγμα είναι σαφές: πρέπει να δίνει προτεραιότητα στην ανθρώπινη ευημερία και άνθηση πάνω απ' όλα. Αυτό σημαίνει ότι το όποιο σύστημα δημιουργηθεί θα πρέπει να εκτιμά την ενσυναίσθηση, τη συνεργασία και τη βιωσιμότητα έναντι του ανταγωνισμού και του κέρδους.
Εν κατακλείδι, η εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας έχει γνωρίσει σημαντικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της ιστορίας, από τη φεουδαρχία έως τον καπιταλισμό. Καθώς προχωρούμε προς το μέλλον, είναι ζωτικής σημασίας να εξετάσουμε τις θεμελιώδεις αρχές που στηρίζουν κάθε λειτουργική κοινωνία, συμπεριλαμβανομένης της ευημερίας και της άνθησης των πολιτών της. Είτε διατηρήσουμε τον καπιταλισμό είτε κινηθούμε προς τον σοσιαλισμό είτε προς ένα εντελώς νέο οικονομικό μοντέλο, πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στην ενσυναίσθηση, τη συνεργασία και τη βιωσιμότητα για να δημιουργήσουμε ένα σύστημα που εκτιμά την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και προωθεί τη συλλογική ευημερία.