Νεοελληνική Γλώσσα Γ' Γυμνασίου - Διαγώνισμα με συνεξέταση γλώσσας - λογοτεχνίας

 Α. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Κείμενο

Live your myth in Greece: Η Ελλάδα μέσα από τις   αφίσες του ΕΟΤ. Από το χθες στο σήμερα.

Το μυστικό είναι ότι υπήρξαμε πρωτοπόροι! Αποκτήσαμε γραφείο εθνικής τουριστικής ανάπτυξης, τον Εθνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ), το 1929! Δηλαδή, ακριβώς την εποχή που διαμορφωνόταν στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο η έννοια

«τουρισμός» ως «νέα και πραγματική καταναλωτική ανάγκη του κάθε ανθρώπου και όχι μόνο   των   προνομιούχων».   Και   επειδή   έτσι   συνέβαινε   τότε,   η   διαφήμιση   του

«προορισμού», δηλαδή της Ελλάδας, γινόταν με αφίσες. Ο στόχος ήταν ξεκάθαρος: οι ξένοι θα έπρεπε να επιλέξουν την Ελλάδα, να δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης, να την προτιμήσουν. Θα έπρεπε   να έρθουν όσο το δυνατόν περισσότεροι και να παρατείνουν την παραμονή τους εδώ. Οι αφίσες, λοιπόν, θα υπηρετούσαν το πρώτο σκέλος αυτού του στόχου: θα έπρεπε να δείχνουν την Ελλάδα μόνο ελκυστική. Για τον λόγο αυτό και μόνο, όταν βλέπει κάποιος τις αφίσες του ΕΟΤ σε χρονολογική σειρά, από τη σύσταση του οργανισμού μέχρι σήμερα, έχει την εντύπωση ότι βλέπει το προσωπικό άλμπουμ φωτογραφιών, όχι μιας οποιασδήποτε όμορφης γυναίκας, αλλά κάποιας σπουδαίας ηθοποιού, που είναι γνωστή και δε χρειάζεται  ιδιαίτερες συστάσεις.

Προπολεμική φαντασμαγορία

Η πρώτη αφίσα του ΕΟΤ έδειχνε τον Παρθενώνα φωτογραφημένο από τα Προπύλαια, με το φακό της Nelly’s. Οι εξπρεσιονιστικές σκιές στους κίονες, οι συμμετρίες που δημιουργούν στη φωτογραφική σύνθεση, η εκλαμπρότητα του υπερφωτισμένου από το απογευματινό φως Παρθενώνα, όλα αυτά μαζί υπογραμμίζουν ότι δεν ενδιαφέρει να περιγραφεί το μνημείο, αλλά να εξιδανικευτεί, μέσα από το πρίσμα μιας «άλλης δωρικότητας», η οποία στέκει ζωντανή, ατάραχη και εξίσου θελκτική, δίπλα στην αρχαία των κιόνων και των λοιπών αρχιτεκτονικών μνημείων.

Η μοντερνιστική όψη της ομορφιάς.

Στη δεκαετία του 1950, τα πράγματα φαίνονται ήδη πολύ πιο αισιόδοξα. Οι αφίσες του ΕΟΤ ανατίθενται και πάλι σε σημαντικούς ζωγράφους, όπως Γιώργος Βακιρτζής, Γιάννης Μόραλης, Λουίζα Μοντεσάντου, Έλλη Ορφανού, Παναγιώτης Τέτσης, Σπύρος Βασιλείου και άλλοι. Η Ευρώπη έχει αρχίσει να συνέρχεται από τον πόλεμο και η Ελλάδα έχει αρχίσει να γίνεται της μόδας. Και όσο προχωρούν τα χρόνια, ο ενθουσιασμός αυξάνεται.

Η δεκαετία του 1960 αποδεικνύεται χρυσή για τον τουρισμό. Είναι σαν όλοι να αδημονούν να επισκεφθούν την ανοιχτόκαρδη, όμορφη Ελλαδίτσα. Να γνωρίσουν από κοντά τη «μικρούλα και νοστιμούλα» που υποτίθεται ότι δεν αγκομαχά από τις δυσκολίες στις οποίες παγιδεύεται (ή από τη μετανάστευση που της στερεί τα νεότερα παιδιά της). Αντίθετα, χαίρεται την παραδοσιακή λιτότητα του καθημερινού βίου στη Μεσόγειο, η οποία προάγεται σε λαμπερό εναλλακτικό πρότυπο (και άρα ό,τι καλύτερο για διακοπές) της ήδη «μπουχτισμένης», από την απόλαυση (και τη λογική) της υπερκατανάλωσης, Δύσης.

Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα, η φωτογραφία αντικαθιστά ολοκληρωτικά τη ζωγραφική. Είναι η μεγάλη περίοδος κατά την οποία η εξιδανικευμένη και πραγματική ομορφιά της Ελλάδας τείνουν να ταυτίζονται. Το ελκυστικό προκύπτει από απλά «στιγμιότυπα» της καθημερινής τουριστικής πραγματικότητας, τα οποία προβάλλονται «καθ’ υπερβολή» των πραγματικών τους διαστάσεων. Για παράδειγμα, ένα μπλε παραδοσιακό τραπεζάκι καφενείου με δυο ξύλινες καρέκλες προτείνονται ως «εικόνισμα» της αγαπημένης τουριστικής Ελλάδας. Και μέσω αυτών υποβάλλεται το μήνυμα ότι το αυθεντικό είναι ακόμα ζωντανό και σε τουριστική ετοιμότητα.

Κωνσταντινίδης, Γ. / (21.06.2013) / Athens Voice / (διασκευή)

ΘΕΜΑΤΑ:

Θέμα 1

 

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ), με βάση το  περιεχόμενο  του κειμένου:

α) Ο τουρισμός, από το ξεκίνημα του 20^ου αιώνα και μετά, ήταν μια επιλογή για λίγους ανθρώπους.

β) Η    πρώτη   αφίσα    για    την    τουριστική    προβολή   της    Ελλάδας    ήταν    μια εξιδανικευμένη ζωγραφική απεικόνιση του Παρθενώνα.

γ) Οι αφίσες του ΕΟΤ ήταν άλλοτε ζωγραφιές και άλλοτε  φωτογραφίες.

δ) Στη    δεκαετία   του   ’60, η προβολή της Ελλάδας στο εξωτερικό αποτύπωνε   με ρεαλιστικό τρόπο τη σύγχρονη πραγματικότητα και τις αντιφάσεις της χώρας.

ε) Στη δεκαετία του ΄60 ο ΕΟΤ προβάλλει το ιδεώδες του υλικού πλούτου και της άμετρης κατανάλωσης.

στ) Στις αφίσες της δεκαετίας του ’80 υποβάλλεται το μήνυμα ότι κάθε τουρίστας μπορεί να ζήσει έναν αυθεντικό  τρόπο ζωής στην Ελλάδα.

 

(6 μονάδες)

Θέμα 2

Α. Στις παρακάτω περιόδους να εντοπίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις και, στις περιπτώσεις που δύο δευτερεύουσες βρίσκονται η μία δίπλα στην άλλη, να σημειώσετε τον τρόπο της σύνδεσής τους (παρατακτική σύνδεση, υποτακτική σύνδεση, ασύνδετο  σχήμα).

α) Οι ξένοι θα έπρεπε να επιλέξουν την Ελλάδα, να δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης, να την προτιμήσουν.

β) Όλα αυτά μαζί υπογραμμίζουν ότι δεν ενδιαφέρει να περιγραφεί το μνημείο, αλλά να εξιδανικευτεί.

(2 μονάδες)

 

Β. «Για τον λόγο αυτό και μόνο, όταν βλέπει κάποιος τις αφίσες του ΕΟΤ σε χρονολογική σειρά, από τη σύσταση του οργανισμού μέχρι σήμερα, έχει την εντύπωση ότι βλέπει το προσωπικό άλμπουμ φωτογραφιών, όχι μιας οποιασδήποτε όμορφης γυναίκας, αλλά κάποιας σπουδαίας ηθοποιού, που είναι γνωστή και δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις.»

Στην παραπάνω περίοδο λόγου, η λέξη «σύσταση» χρησιμοποιείται με δύο διαφορετικές σημασίες. Τι σημαίνει σε κάθε περίπτωση;

(2 μονάδες)

Θέμα 3

Το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού οργανώνει διαγωνισμό καλύτερης αφίσας για την προβολή της Ελλάδας στο εξωτερικό. Στην πρώτη φάση του διαγωνισμού, οι συμμετέχοντες καλούνται να καταθέσουν τρεις αφίσες, που θα αναδεικνύουν τα τρία σημαντικότερα –κατά τη γνώμη τους- στοιχεία της χώρας μας.

Ως σύμβουλος επικοινωνίας μιας διαφημιστικής εταιρείας που θα συμμετάσχει στον διαγωνισμό, καλείστε με μια ομιλία / προφορική εισήγηση προς τους συνεργάτες σας να καταθέσετε συγκεκριμένη πρόταση. Σε αυτήν να εξηγήσετε ποια τρία στοιχεία αποτυπώνουν καλύτερα τη φυσιογνωμία της Ελλάδας και γιατί. (250-300 λέξεις)

(10 μονάδες)

Β. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Ο Χένρι Μίλερ (1891-1980), Αμερικανός συγγραφέας που ζούσε στο Παρίσι, επισκέπτεται την Ελλάδα τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ανακαλύπτει έκθαμβος το ελληνικό τοπίο. Τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις, που είναι γεμάτες από λυρικές περιγραφές και ύμνους προς την Ελλάδα της εποχής εκείνης, τις κατέγραψε στο βιβλίο του με τίτλο «Ο κολοσσός του Μαρουσιού». Τα αποσπάσματα που ακολουθούν προέρχονται από το έργο αυτό και εκφράζουν με χαρακτηριστικό τρόπο την ανάγκη ενός ξένου περιηγητή, που αισθάνεται εξάντληση από τον υλιστικό τρόπο ζωής των μεγαλουπόλεων της Αμερικής και της Ευρώπης, να βρει ή να πλάσει τον δικό του  επίγειο  παράδεισο.

Έμεινα στην Ύδρα μερικές μέρες, κι ανεβοκατέβηκα χιλιάδες σκαλοπάτια, επισκέφτηκα σπίτια ναυάρχων, έκανα τάματα σε αγίους που προστατεύουν το νησί, έπαιξα πιγκ-πογκ, ήπια σαμπάνια, κονιάκ, ούζο και ρετσίνα, και ξενύχτησα με ένα μπουκάλι ουίσκι κουβεντιάζοντας με τον Γκίκα για τους καλόγερους του Θιβέτ. Η κυρία Χατζηκυριάκου, η γυναίκα του  Γκίκα, μας περιποιόταν θαυμάσια  σηκωνόμασταν από το τραπέζι σαν παραγεμισμένα ασκιά. Από την ταράτσα του σπιτιού χαζεύαμε τη θάλασσα αποχαυνωμένοι…

Το σπίτι είχε σαράντα δωμάτια. Τα μεγάλα έμοιαζαν με σαλόνια υπερωκεάνειου, τα μικρά με υγρές φυλακές, χτισμένες από θερμόαιμους πειρατές. Οι   υπηρέτριες είχαν μια εκτυφλωτική λάμψη και η μία τουλάχιστον από αυτές φαινόταν να κατάγεται απευθείας από  το Ερέχθειο, αν και το όνομά της ήταν Δήμητρα.

Η Ύδρα είναι ένας σχεδόν γυμνός βράχος. Οι κάτοικοί της, θαλασσινοί οι περισσότεροι, όλο και λιγοστεύουν. Η πόλη σκαρφαλώνει αμφιθεατρικά γύρω από το λιμάνι και είναι πεντακάθαρη. Δύο χρώματα ξεχωρίζουν μόνο, το άσπρο και το γαλάζιο. Τα πάντα ασβεστώνονται κάθε μέρα, μέχρι και τα καλντερίμια. Αυτή η αγνότητα, αυτή η άγρια και γυμνή τελειότητα της Ύδρας είναι το πνευματικό αποτύπωμα των ανθρώπων που ζούσαν στο νησί. Οι Υδραίοι για πολλούς αιώνες ήταν όλο τόλμη και περιπέτεια: το νησί δεν έβγαζε τίποτε άλλο παρά ήρωες και απελευθερωτές. Κι ο πιο ασήμαντος από αυτούς ήταν ναύαρχος στην ψυχή, αν όχι στην πραγματικότητα… Η Ύδρα είναι ένας βράχος που βγαίνει από τη θάλασσα, σαν ένα τεράστιο  πέτρινο  καρβέλι ψωμί.

[…]

«Ναι», απάντησα στους συνομιλητές μου στο σαλόνι του πρόξενου στην Κρήτη, «η Αμερική είναι πολύ παράξενη χώρα», και σκεφτόμουν μέσα μου πως ήταν θαύμα που δεν ήμουν πια εκεί κι ο Θεός να έδινε να μην ξαναπατούσα το πόδι μου.

«Και τι βρίσκετε στην Ελλάδα και σας αρέσει τόσο πολύ;» ρώτησε ένας. Χαμογέλασα. «Το  φως και η φτώχεια», είπα.

«Είστε ρομαντικός», μου απάντησε.

«Ναι», είπα. «Είμαι τόσο παλαβός που πιστεύω πως ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος είναι αυτός που έχει τις λιγότερες ανάγκες. Κι ακόμα πιστεύω πως αν έχει κανείς το φως που εσείς έχετε εδώ, κάθε ασχήμια σβήνει. Από τον καιρό που ήρθα στον τόπο σας ξέρω πως  το φως είναι ιερό. Η Ελλάδα είναι για μένα μια ιερή χώρα.»

«Μα έχετε δει πόσο φτωχοί είναι οι άνθρωποι εδώ, σε ποια αθλιότητα ζούνε;» […]

Λίγο αργότερα, τριγυρνώντας στους δρόμους της πόλης του Ηρακλείου, σταμάτησα σε ένα μαγαζί κοντά στο μουσείο, που πουλούσε φωτογραφίες και σουβενίρ. Χάζευα τις κάρτες, μέχρι που εμφανίστηκε μια γυναίκα για να   με   εξυπηρετήσει. Μου φάνηκε παράξενη για Ελληνίδα. Μετά από λίγες λέξεις κατάλαβα πως ήταν Γαλλίδα, κι αυτή σαν έμαθε πως ερχόμουν από το Παρίσι χάρηκε πολύ που θα κουβεντιάζαμε. Τα πηγαίναμε όμορφα, μέχρι που άρχισε να μιλάει για την Ελλάδα.

Μισούσε την Κρήτη. Ήταν, έλεγε, κατάξερη, σκονισμένη κι έκανε πολλή ζέστη. Νοσταλγούσε τα ωραία δέντρα της Γαλλίας, τα περιβόλια με τους ψηλούς μαντρότοιχους, τα μποστάνια. Δεν συμφωνούσα μαζί της. Είπα όχι, νέτα σκέτα.

«Δεν νοσταλγώ τίποτα. Θαρρώ πως εδώ είναι εξαίσια. Δεν αγαπώ τα γαλλικά περιβόλια σας με τους ψηλούς μαντρότοιχους, ούτε τα μποστάνια σας με καλοσκαμμένα χωράφια σας. Εμένα ετούτα εδώ μ’ αρέσουν.» Και της   έδειξα   έξω τον σκονισμένο δρόμο και τον γαϊδουράκο τον παραφορτωμένο που περνούσε από εκεί.

«Μα αυτά δεν είναι πολιτισμός!»

«Μου είναι παντελώς αδιάφορος ο ευρωπαϊκός πολιτισμός!»

Χένρι Μίλερ, Ο κολοσσός του Μαρουσιού (διασκευασμένα αποσπάσματα)

 

ΘΕΜΑΤΑ:

Θέμα 1

Γιατί χαρακτηρίζεται «ρομαντικός» ο συγγραφέας - αφηγητής από τον συνομιλητή του; (50 – 60 λέξεις)

(6 μονάδες)

Θέμα 2

Να βρείτε ένα κομμάτι του κειμένου που συνιστά περιγραφή (2 μονάδες) και ένα κομμάτι που συνιστά αφήγηση (2 μονάδες) και να εξηγήσετε με συντομία τι πετυχαίνει ο συγγραφέας, σε κάθε περίπτωση, με τη χρήση των δύο αυτών αφηγηματικών τρόπων (2 μονάδες).

(6 μονάδες)

Θέμα 3

Να επιλέξετε ένα από τα παρακάτω θέματα. (Η απάντησή σας να εκτείνεται σε μία παράγραφο  100-150 λέξεων.)

α) (Θέμα αναγνωστικής ανταπόκρισης)

Να σκιαγραφήσετε τα συναισθήματα και τον χαρακτήρα του αφηγητή, με βάση τα αποσπάσματα.

Ή

β) (Θέμα δημιουργικής γραφής)

Υποθέστε ότι την εποχή που εκτυλίσσεται η σκηνή βρίσκεστε κι εσείς στο σαλόνι του πρόξενου και ακούτε τον αφηγητή να μιλάει για την Ελλάδα. Επειδή ζείτε στην Ελλάδα και, μάλιστα, έχετε αρκετούς συγγενείς   που   έχουν   μεταναστεύσει στην Αμερική, νιώθετε την ανάγκη να απαντήσετε, εξηγώντας του ότι η εικόνα που έχει πλάσει για τη χώρα μας είναι κάπως εξωπραγματική και εξιδανικευμένη. Τι θα του λέγατε;

  (8 μονάδες)