Άνθρωποι και ζώα - Κριτήριο αξιολόγησης στα Νέα Ελληνικά Γ' Λυκείου

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Η σχέση των ανθρώπων με τα ζώα

Από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας συμπορευθήκαμε με τα ζώα. Τα ταΐζουμε, ασχέτως αν πρόκειται για κατοικίδια που ζουν μέσα στο σπίτι, σύντροφοι και φίλοι, αν είναι όρνιθες που σκοπεύουμε να φάμε, πάπιες στη λιμνούλα του πάρκου ή χαριτωμένοι σκίουροι. Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι η επιθυμία του ανθρώπου να ταΐζει τα ζώα υπήρξε σημαντικός παράγοντας για την εξημέρωσή τους και είχε εξίσου μεγάλη σημασία για αυτό, όσο η βούλησή μας να τα καταβροχθίσουμε. Ομάδα Βρετανών ερευνητών, αναγνωρίζοντας αυτή την ανεξήγητη ανθρώπινη τάση, προσπάθησε να διαπιστώσει πώς επηρέασε τα ζώα, τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Προφανώς, κάποιοι λόγοι που προσφέρουμε τροφή είναι εντελώς πρακτικοί. Αν δεν ταΐσεις την κότα δεν θα κάνει το αυγό που θες να φας αύριο, δεν μπορείς να ιππεύσεις ένα άλογο που λιμοκτονεί, ενώ τα πειραματόζωα στο εργαστήριο πρέπει να επιβιώσουν προτού τα μελετήσουμε. Ομως σε πολλές περιπτώσεις που ταΐζουμε τα ζώα δεν περιμένουμε κανένα αντάλλαγμα. Για αυτή τη συνήθεια είναι πολλά που δεν γνωρίζουμε ακόμα. 

Η αρχαιολόγος Ναόμι Σάικς του πανεπιστημίου του Εξετερ και οι συνεργάτες της θέλησαν να δώσουν κάποιες απαντήσεις επικεντρώνοντας την έρευνά τους στη Βρετανία. Ενα από τα ερωτήματα που τους απασχόλησαν ήταν π.χ. πώς καταλήξαμε να ταΐζουμε τις γάτες με ψάρια. Ισως αυτό να είχε κάποια σχέση με τον Χριστιανισμό. Οι μοναχοί στη Βρετανία ξεκίνησαν να έχουν και να ταΐζουν γάτες στα μοναστήρια προκειμένου να αποτρέψουν τα ποντίκια από την καταστροφή των χειρογράφων τους. Φυσικά, για θρησκευτικούς λόγους και εξαιτίας της νηστείας που τηρούσαν οι ίδιοι, έτρωγαν σχεδόν αποκλειστικά ψάρια. Ετσι ίσως καθιερώθηκε το τάισμα των μικρών αιλουροειδών με τη συγκεκριμένη τροφή και φτάσαμε σήμερα να λειτουργούν ολόκληρες υδατοκαλλιέργειες αποκλειστικά για να προμηθεύουν τις βιομηχανίες ζωοτροφών με ψάρια για τις γάτες.

Η ερευνητική ομάδα μελέτησε ένα ακόμα είδος που λατρεύουμε να ταΐζουμε, τους σκίουρους που αφθονούν στα βρετανικά πάρκα. Οπως διαπιστώθηκε σε αυτή την περίπτωση η επιλογή της τροφής επηρέασε τη σκελετική δομή του ζώου. Αγριοσκίουροι που τρέφονταν με φιστίκια προσαρμόστηκαν και δεν διαθέτουν τους ίδιους δυνατούς μυς στο σαγόνι όπως άλλοι σκίουροι που πρέπει να καταβροχθίσουν τους σπόρους που υπάρχουν μέσα στα κουκουνάρια. Αρα το τάισμα μπορεί να θεωρηθεί και ένας σημαντικός εξελικτικός παράγοντας. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, τα ζώα να προσαρμόστηκαν στη συμβίωση με τους ανθρώπους πολύ νωρίτερα από την εξημέρωσή τους. Οπως παρατηρεί η δρ Σάικς, η εξημέρωση των ζώων δεν συνέβη αιφνιδίως σε δεδομένη  χρονική στιγμή της νεολιθικής εποχής, επειδή όλοι αποφάσισαν να εξημερώσουν τα ζώα που ήταν κοντά τους. Ηταν μία διαδικασία που όχι μόνο συνεχίστηκε αλλά στην πραγματικότητα επιταχύνεται και σημαντικό ρόλο σε αυτή διαδραματίζει η ανάγκη μας να ταΐζουμε τα ζώα.

https://www.kathimerini.gr

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Απόσπασμα συνέντευξης της Νατάσας Βαφειάδου στην κλινική ψυχολόγο Φοίβη Χρίστου, 30/6/2017, www.paratiritis-news.gr

Ν.Β: Το ερώτημα που γεννάται είναι το πώς μπορεί ένας άνθρωπος να μπει στη διαδικασία βασανισμού ενός ζώου; Από πού μπορεί να ορμάται αυτή η αντίδραση του ανθρώπου προς το ζώο;

Φ.Χ.: Η επιθετικότητα είναι πολυπαραγοντική. Δεν αφορά μόνο έναν συγκεκριμένο λόγο. Παρ' όλα αυτά, οι έρευνες λένε ότι, συνήθως, όταν εκφράζουμε επιθετικότητα απέναντι σε ένα ζώο, μπορεί να την έχουμε βιώσει κι εμείς οι ίδιοι. Δηλαδή, ο χειρισμός και η στάση μας απέναντι σε ένα ευάλωτο πλάσμα, όπως τα ζώα, ίσως έχει να κάνει με το πώς χειριστήκαν εμάς, όταν ήμασταν ευάλωτοι. […] Συνήθως, οι πολύ ακραίες συμπεριφορές κακοποίησης ζώων κρύβουν από πίσω, πιθανά, μια ανάγκη μας για δύναμη, για έλεγχο και για εξουσία. Ακριβώς, επειδή εμείς αισθανόμαστε ευάλωτοι ή ότι βρισκόμαστε σε μία κατώτερη θέση, αναπληρώνουμε αυτή την κατωτερότητά μας, ισορροπούμε αυτή τη μειωμένη μας αυτοεκτίμηση, με το να παράγουμε εξουσία, με το να επιβάλουμε εξουσία, πόνο και δύναμη και άρα έλεγχο σε κάποιο αδύναμο πλάσμα.

Ν.Β: Η κακοποίηση δεν αφορά μόνο σε περιπτώσεις επιθετικότητας, αφορά και στη γενικότερη αντιμετώπιση ενός ζώου. Καθημερινά έχουμε πολύ συχνό και το φαινόμενο της εγκατάλειψης. Τι πιστεύετε γι αυτό;

Φ.Χ.: Και η εγκατάλειψη εντάσσεται στην ευρεία έννοια της κακοποίησης, αφού αφήνω εκτεθειμένο ένα πλάσμα, ένα ζώο, που εξαρτάται απόλυτα από μένα, στο έλεός του. Παραμέληση είναι όταν δεν του δίνω φαγητό, παραμέληση είναι και όταν το παρατάω. Αυτό έχει να κάνει, υπό μία έννοια, με την ενσυναίσθηση. Το ότι αντιλαμβάνομαι πραγματικά τις ευθύνες μου απέναντι σε ένα ζώο, το ότι μπορώ να κωδικοποιήσω τις ανάγκες του και να ανταποκριθώ με πληρότητα σ' αυτές. Αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο πράγμα. Και η ζωή μας γενικά είναι πολύ δύσκολο πράγμα, γιατί, πολύ συχνά, μπερδεύουμε την ανάγκη του άλλου ή την ανάγκη του ζώου με τη δική μας ανάγκη.

Ν.Β: Μπορεί αυτή η προβληματική συμπεριφορά να αλλάξει; Μπορεί, δηλαδή, ένας ενήλικας, που δεν έχει αποκτήσει τα κατάλληλα ερεθίσματα ή την κατάλληλη παιδεία από νωρίς, να αντιμετωπίσει την επιθετικότητα ή την αδιαφορία την οποία δείχνει, ενδεχομένως, προς τα ζώα;

Φ.Χ.: Κοινωνικά έχουμε μια δυσκολία και μια έλλειψη, όσον αφορά την ενημέρωση, τη στάση μας, απέναντι στα ζώα, η οποία, ωστόσο, μοιάζει σιγά σιγά να αλλάζει. Σίγουρα οι καμπάνιες ενημέρωσης που κάνουν οι φιλοζωικές, είναι κάτι πολύ ωραίο και κάτι που ευαισθητοποιεί τον κόσμο, γύρω από τη σωστή μεταχείριση ενός ζώου. Μερικές φορές, όμως, η ενημέρωση δεν φτάνει. Χρειάζονται πιο ουσιαστικές παρεμβάσεις, όπως εκείνες των ειδικών, που θα εντοπίσουν την πηγή του προβλήματος μέσα από την έγκαιρη διάγνωση και θα βοηθήσουν τον καθένα να διαχειριστεί τις παθογενείς αυτές συμπεριφορές.

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Καημένο ανόητο ζωάκι

Προσπαθήσαμε να το κρύψουμε στο σπίτι για να μην το δουν οι γείτονες.
Ήταν δύσκολο, καμιά φορά χρειαζόταν να λείψουμε
Κι οι δυο μαζί κι όταν επιστρέφαμε
Βρίσκαμε περιττώματα και κάτουρα παντού.

Αρνιόταν να μάθει να πηγαίνει εκεί όπου πρέπει
Αλλά είχε τα πιο γαλανά μάτια που έχεις δει ποτέ
Έτρωγε ό,τι τρώγαμε κι εμείς
Και καμιά φορά βλέπαμε μαζί τηλεόραση.
Ένα βράδυ γυρίσαμε σπίτι και δεν το βρήκαμε εκεί.
Αίμα στο πάτωμα,
Μια γραμμή από αίμα.

Την ακολούθησα ως έξω στον κήπο
Και το βρήκα στους θάμνους,
Σακατεμένο.
Κρεμόταν μια πινακίδα απ΄τον κομμένο του λαιμό:
«Δεν θέλουμε τέτοια πράγματα στη γειτονιά μας».

Πήγα στο γκαράζ να πάρω το φτυάρι.
Είπα στη γυναίκα μου, «μην βγεις έξω».
Έπιασα το φτυάρι και
Βάλθηκα να σκάβω.

Ένιωθα πρόσωπα να με κατασκοπεύουν πίσω
Από κατεβασμένα στόρια.
Είχαν και πάλι την γειτονιά τους,
Την ωραία ήσυχη γειτονιά με το καταπράσινο γρασίδι,
Τα φοινικόδεντρα, τα κυκλικά ιδιωτικά δρομάκια, τα παιδιά,
Τις εκκλησίες, τα σούπερ μάρκετ κ.λ.π.
Έσκαψα στο χώμα.

Τσαρλς Μπουκόφσκι

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Να πυκνώσετε το νόημα της πρώτης ερωταπόκρισης του κειμένου 2 σε 60-70 λέξεις.

Μονάδες 20

Β1. Να χαρακτηρίσετε ως σωστές ή λανθασμένες τις παρακάτω προτάσεις με βάση το περιεχόμενο των κειμένων 1 και 2:

α. Οι άνθρωποι ταΐζουν τα ζώα μόνο για πρακτικούς λόγους (κείμενο 1).

β. Οι ερευνητές έχουν πλέον δείξει τους λόγους που οι άνθρωποι ταΐζουν τα ζώα (κείμενο 1)

γ. Το τάισμα των ανθρώπων επηρεάζει την εξέλιξη των ζώων (κειμενο 1).

δ. Η βία απέναντι στα ζώα συνυπάρχει με συμπλέγματα κατωτερότητας (κείμενο 2).

ε. Η εγκατάλειψη ενός ζώου δε σημαίνει κακοποίηση, αν εκείνο δεν έχει χτυπηθεί (κείμενο 2).

Μονάδες 10

Β2α. Ο συντάκτης του κειμένου 1 αναφέρεται σε ομάδα Βρετανών ερευνητών. Ποια είναι η πρόθεσή του, κάνοντας αυτή την αναφορά;

Μονάδες 10

Β2β. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η λειτουργία του α’ ενικού προσώπου στη δεύτερη απάντηση της συνεντευξιαζόμενης του κειμένου 2;

Μονάδες 5

Β3. Τα κείμενα 1 και 2 ενώ πραγματεύονται ένα κοινό θέμα, έχουν εντελώς διαφορετική οπτική. Να αναπτύξετε το σημείο απόκλισής τους σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων.

Μονάδες 10

Γ. Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το βασικό θέμα του ποιήματος (κείμενο 3); Να το σχολιάσετε, στηρίζοντας την απάντησή σας σε τουλάχιστον τρεις κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις).

Μονάδες 15

Δ. Λαμβάνοντας υπόψη σας τα κείμενα που διαβάσατε, αλλά και τις προσωπικές εμπειρίες, να γράψετε ένα άρθρο για τη σχολική εφημερίδα, στο οποίο να αναφέρετε τους λόγους που οδηγούν στην προβληματική συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι στα ζώα και τους τρόπους που μπορεί η νέα γενιά να περιορίσει την κακοποίηση των ζώων (350-400 λέξεις).

Μονάδες 30

Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ. 

Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - M.Ed. ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας. 

Αναζητήστε το βιβλίο του: Όλη η ύλη των Νέων Ελληνικών Γ' Λυκείου μέσα από 100+ ερωτήσεις και απαντήσεις, Αποστόλης Ζυμβραγάκης, εκδόσεις 24 γράμματα, ISBN: 978-618-201-134-8, μέσα από το οποίο μπορείτε να βρείτε οδηγίες για το πώς απαντιούνται τα συγκεκριμένα ερωτήματα. 

Στο βιβλίο που κυκλοφορεί παρουσιάζεται με έναν ευρηματικό τρόπο όλη η ύλη των Νέων Ελληνικών Γ' Λυκείου (συνεξέταση γλώσσας και λογοτεχνίας) μέσα από 100+ ερωτήσεις και απαντήσεις.  

Πρόκειται για έναν πλήρη οδηγό, στον οποίο θα βρείτε με σαφή και εύστοχο τρόπο απαντήσεις και οδηγίες για όλα τα πιθανά θέματα των πανελλαδικών εξετάσεων στο μάθημα των Νέων Ελληνικών, πρακτικό οδηγό για πετυχημένη περίληψη, πρακτικό οδηγό για πετυχημένο ερμηνευτικό σχόλιο λογοτεχνίας, πρακτικό οδηγό για πετυχημένη παραγωγή λόγου σε κάθε επικοινωνιακή περίσταση, καθώς και όλα τα νέα κριτήρια αξιολόγησης του ΙΕΠ με τις απαντήσεις τους. 

Είναι σίγουρο πως αυτός ο πρακτικός οδηγός Νέων Ελληνικών θα γίνει ένα απαραίτητο εργαλείο για εκπαιδευτικούς και υποψήφιους πανελλαδικών εξετάσεων. 

Βρείτε το βιβλίο στην "Πολιτεία" με σημαντική έκπτωση: https://www.politeianet.gr/books/9786182011348-zumbragakis-apostolis-24-grammata-oli-i-uli-ton-neon-ellinikon-g-lukeiou-mesa-apo-100-erotiseis-kai-apantiseis-319288 

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα: Ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης είναι ένας από τους πλέον αναγνωρισμένους φιλολόγους της γενιάς του, δημιουργός του δημοφιλούς εκπαιδευτικού ιστολογίου "Ηλεκτρονική Διδασκαλία" (e-didaskalia.blogspot.gr), μέσα από το οποίο παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες της χώρας. Όλη αυτή η γνώση πλέον συμπυκνώνεται σε έναν πλήρη και ταυτόχρονα πρακτικό οδηγό Νέων Ελληνικών -απαραίτητο μετά τις τελευταίες αλλαγές- για εκπαιδευτικούς και υποψήφιους πανελλαδικών εξετάσεων.