Εθελοντισμός - Νέα Ελληνικά Γ' ΕΠΑΛ - Κριτήριο αξιολόγησης με απαντήσεις

 

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Η βιοπολιτική του εθελοντισμού

Σε μια εποχή γενικευμένης κοινωνικής-οικονομικής βαρβαρότητας που εκδηλώνεται ως βαθύτατη ανθρωπιστική κρίση, ποιες βαθύτερες ψυχολογικές και κοινωνικές ανάγκες ικανοποιούν οι εθελοντικές κοινωνικές δραστηριότητες των πολυάριθμων ατόμων που επενδύουν σε αυτές;  Αρκεί η επίκληση των μεγάλων κοινωνικών καταστροφών για να εξηγηθούν η μαζικότητα και η ποικιλία των νέων φαινομένων εθελοντισμού και των οργανωμένων φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων;  Αν είναι αλήθεια, όπως συχνά λέγεται, ότι το τέλος της νεωτερικότητας συνεπάγεται αυτομάτως και «το τέλος του ανθρώπου», τότε τι μπορεί να σημαίνει «ανθρωπιστική πολιτική» σήμερα;

Μολονότι έχουν διατυπωθεί, κατά καιρούς, διάφορες πολιτικές, στατιστικές και αμιγώς κοινωνιολογικές ερμηνείες αυτών των φαινομένων, δεν έχουν διερευνηθεί επαρκώς τα ψυχολογικά κίνητρα της ανθρώπινης ανάγκης για αλληλεγγύη που εκδηλώνεται μέσω του αυθόρμητου ή του οργανωμένου κοινωνικού εθελοντισμού.  Έτσι, στις ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες, η προσχεδιασμένη ελαχιστοποίηση του νεωτερικού κράτους πρόνοιας επιβάλλει τη μεγιστοποίηση των εξατομικευμένων, άμισθων και κυρίως πολιτικά ανώδυνων εθελοντικών πρακτικών.

Αναμφίβολα, κάθε οργανωμένη εθελοντική δράση έρχεται να καλύψει μια υπαρκτή κοινωνική ανάγκη, προκύπτει δηλαδή από την εμφανή ανεπάρκεια των δομών του οργανωμένου κράτους και της κοινωνίας στο να χειριστούν εγκαίρως και αποτελεσματικά τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν ορισμένα μεμονωμένα άτομα ή ευρύτερες κοινωνικές ομάδες.  Προβλήματα που, κατά κανόνα, δημιουργούνται από τις ίδιες τις κοινωνίες οι οποίες, εκ των υστέρων, καλούνται να τα λύσουν.

Παρ’ όλα αυτά, από πολυάριθμες ψυχολογικές και κοινωνιολογικές έρευνες σε όλο τον πλανήτη προκύπτει ότι η συστηματική ενασχόληση με τον κοινωνικό εθελοντισμό βοηθά όχι μόνο αυτούς που δέχονται βοήθεια αλλά και αυτούς που την προσφέρουν. Πράγματι, οι σχετικές στατιστικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι τα άτομα που συμμετέχουν ενεργά, συνειδητά και για μεγάλο χρονικό διάστημα σε εθελοντικές πρακτικές αισθάνονται πιο ισορροπημένα, λιγότερο δυστυχή και πολύ πιο ικανοποιημένα από τη ζωή τους σε σύγκριση με τα άτομα που δεν εμπλέκονται σε τέτοιες αλτρουιστικές δραστηριότητες.  Με άλλα λόγια, η ένταξη σε μια νέα κοινωνική ομάδα, στην οποία υποτίθεται ότι επέλεξαν να ενταχθούν «ελεύθερα» οι ίδιοι οι εθελοντές, σε συνδυασμό με το κοινωνικά επωφελές έργο που πραγματοποιούν, τους προσφέρει το πολυπόθητο -αλλά κάθε άλλο παρά ανιδιοτελές- αίσθημα αισιοδοξίας, πληρότητας και προσωπικής δικαίωσης που από καιρό είχαν απολέσει στην καθημερινή κοινωνική, εργασιακή και οικογενειακή τους ζωή!

Τι το ιδιαίτερο, όμως,  και μοναδικό έχουν οι εθελοντικές δραστηριότητες;  Αναζητώντας μια πιο σαφή εξήγηση γι’ αυτό το κοινωνικό φαινόμενο, οι ερευνητές - ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι - διαπίστωσαν ότι η εθελοντική δραστηριότητα αναπληρώνει, έστω και φαντασιακά, τη βαθύτερη ανάγκη των ανθρώπων να επιτελούν μια προσωπική, δημιουργική και κυρίως χρήσιμη κοινωνική δραστηριότητα. Διόλου περίεργο που, στατιστικά, στον εθελοντισμό επενδύουν επωφελώς κυρίως οι άνεργοι και οι συνταξιούχοι.  Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από τις πρωτοποριακές έρευνες του Edwin Boezeman και της Naomi Ellemers στην Ολλανδία και του Theo Wehner και της ομάδας του στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης.  Το απρόσμενο συμπέρασμα αυτών των ερευνών είναι ότι το ψυχολογικό πρότυπο του εθελοντή αντιστοιχεί και συνήθως αντιπροσωπεύεται από άτομα που δεν είναι καθόλου ικανοποιημένα από την επαγγελματική ή και την ιδιωτική τους ζωή.  Υπό αυτή την έννοια, ο μετανεωτερικός εθελοντισμός δεν έχει καμία σχέση με την ιστορικά ξεπερασμένη αστική φιλανθρωπία, αφού πλέον προβάλλεται μαζικά ως υποκατάστατο της κανονικής εργασίας και της αποδομημένης λειτουργίας του κράτους πρόνοιας.

Οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε εγκαίρως το γιατί και κυρίως το πώς η μετανεωτερική πολιτική έχει επιβάλει τον εθελοντισμό ως μορφή άμισθης κοινωνικής εργασίας, αλλά και ως μέσο κοινωνικής διαχείρισης και εκτόνωσης της οργής ενός ολοένα διογκούμενου αριθμού περιθωριοποιημένων πολιτών. Η ελεγχόμενη αποσάθρωση και η προσχεδιασμένη ελαχιστοποίηση του νεωτερικού κράτους πρόνοιας επιβάλλει τη μεγιστοποίηση των εξατομικευμένων, άμισθων και κυρίως πολιτικά ανώδυνων εθελοντικών πρακτικών.

Σπύρος Μανουσέλης, ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ,14.01.2017

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ:

1^η Δραστηριότητα

Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά, σε 60 - 70 λέξεις, το περιεχόμενο της πέμπτης παραγράφου (Τι το ιδιαίτερο… πρόνοιας) του κειμένου.

Μονάδες 15

 

2^η Δραστηριότητα

Α2 . α) Πώς προκύπτει η συνεκτικότητα μεταξύ της 3^ης  (Αναμφίβολα … να τα λύσουν) και της 4^ης (Παρ’ όλα αυτά … οικογενειακή τους ζωή) παραγράφου του κειμένου;  Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 5

β) Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί στο κείμενό του τον μακροπερίοδο λόγο. Να γράψετε ένα παράδειγμα και να αιτιολογήσετε την επιλογή του.

Μονάδες 2

 

Α3. α) Τι πετυχαίνει ο αρθρογράφος με τη χρήση του ερωτήματος στην προτελευταία παράγραφο ως προς την οργάνωση του κειμένου και ως προς την αντίδραση του αναγνώστη;

Μονάδες 3

β) Στην τελευταία παράγραφο του κειμένου ο αρθρογράφος κάνει χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου. Να αιτιολογήσετε την επιλογή του αυτή.

Μονάδες 2,5

 

Α4. Να γράψετε αντώνυμα για τις λέξεις του κειμένου με τα έντονα γράμματα.

Βαθύτερες, επαρκώς, εκ των υστέρων, αισιοδοξίας, ανώδυνων

Μονάδες 2,5

 

3^η Δραστηριότητα

Α5. Με αφορμή το κείμενο που διαβάσατε, να γράψετε μία ομιλία την οποία θα απευθύνετε στους συμμαθητές σας, με θέμα τα οφέλη του εθελοντικών δράσεων για τον εθελοντή (200 - 250 λέξεις).

 Μονάδες 20

                                                 

 

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

 

302, δυτική πτέρυγα

 

Το διήγημα από το βιβλίο «Έλα στη θέση μου – 20 ιστορίες για την Αλληλεγγύη» (εκδόσεις Ταξιδευτής)  είναι της δημοσιογράφου Αφροδίτης Φούντα και έχει τίτλο «302, δυτική πτέρυγα».  Ο ήρωάς του, από την ημέρα που έμεινε άνεργος, πηγαίνει κάθε μέρα στο νοσοκομείο και, προσποιούμενος τον συγγενή ασθενών, συζητά καθημερινά με άλλους συγγενείς. Μέχρι που εντοπίζει ένα ηλικιωμένο άρρωστο που δεν έχει  δικούς του ανθρώπους κοντά του και αποφασίζει   να τον βοηθήσει.

Του έφερε από το σπίτι πιτζάμες και τη ζεστή μπλε ρόμπα που ο πραγματικός του πατέρας συνήθιζε να φορά όταν διάβαζε στο σαλόνι, σταυροπόδι και πάντα με το ένα χέρι στο στήθος. Κάθε μέρα του αγόραζε νόστιμα φαγητά, λιχουδιές όπως πατάτες τηγανητές, μπιφτέκια και κοτόπουλα σχάρας, τα έκοβε κομματάκια μικρά, τα έλιωνε σχεδόν με το πιρούνι και τον τάιζε στο στόμα με προσοχή, γιατί ο άγνωστος, ηλικιωμένος άντρας δεν είχε πολλά δόντια και το εγκεφαλικό δυσκόλευε την κατάποση. Γι’ αυτό του έδινε και νερό με καλαμάκι, να μην πιει μεγάλη γουλιά και πνιγεί. Του πήρε σφουγγάρι, σαπούνι πράσινο, όχι γιατί ήταν φτηνότερο αλλά γιατί φαντάστηκε πως, λόγω ηλικίας, με αυτό θα είχε συνηθίσει να πλένεται και με μια μικρή λεκάνη με χλιαρό νερό κάθε τόσο τον έκανε μπάνιο, ύστερα του έτριβε το σώμα με αμυγδαλέλαιο και του φόραγε καθαρά εσώρουχα.

Στην αρχή, ο γέρος ήταν καχύποπτος απέναντι σε αυτόν τον νεαρό άντρα που εμφανίστηκε από το πουθενά και παρίστανε τον γιο του. Καθώς δεν μπορούσε πια να μιλήσει, αντιδρούσε με το βλέμμα και η φωνή του έβγαινε από το λαρύγγι του ακατέργαστη, δίχως λέξεις, κυματιστή και φοβισμένη. Σιγά-σιγά όμως ησύχασε, γιατί ο ξένος άντρας ήταν επίμονος, καθησυχαστικός και τον φρόντιζε, το δίχως άλλο. Τις πρώτες μέρες, έσκυβε προς το μέρος του και του έλεγε ψιθυριστά, να μην τους ακούσουν οι άλλοι, πως ήθελε να τον βοηθήσει, έτσι μόνος που ήταν, χωρίς κανέναν, πως δεν ζητούσε τίποτα για αντάλλαγμα και πως θα ερχόταν κάθε μέρα και για όσο χρειαζόταν. Με αυτή την τρελή, παράλογη τροπή που έδωσε ο ίδιος στα πράγματα, απόκτησε ξανά έναν πατέρα, έναν πατέρα που δεν έμοιαζε με τον δικό του…

Και με τον καιρό, την ώρα που του χτένιζε τα μαλλιά, ή τον τάιζε στο στόμα, άρχισε, δειλά-δειλά, να του λέει ιστορίες από τη ζωή του. Ψιθυριστά κι αυτές, κοντά στο αυτί του μιλούσε. Κι ο ηλικιωμένος άντρας τον κοίταζε με βλέμμα που όλο και μαλάκωνε, γινόταν πιο γλυκό, τον καταλάβαινε και τον συμπονούσε.

Έτσι δέθηκαν οι δυο τους, με λόγια και πράξεις από τη μια πλευρά, και βλέμματα αγάπης και ευγνωμοσύνης από την άλλη. Θυμάται τώρα πως, μια μέρα, ο γέρος του έσφιξε το χέρι με όση δύναμη του είχε απομείνει και τα χείλια του άνοιξαν σε ένα αδιόρατο χαμόγελο και τα μάτια του κοκκίνισαν και ήταν υγρά. Και θυμάται και εκείνη, την άλλη μέρα που έξω λυσσομανούσε ο αέρας κι έκανε κρύο πολύ, κι έβρεχε και οι δρόμοι είχαν αδειάσει και στο νοσοκομείο οι επισκέπτες ήταν μόνο οι απαραίτητοι. Θυμάται πως μπήκε στο δωμάτιο και το κρεβάτι ήταν άδειο και ο ηλικιωμένος δεν ήταν εκεί και πώς να ρωτήσει τι έγινε, αφού ως υποτιθέμενος γιος θα έπρεπε να ξέρει και βγήκε τρέχοντας έξω και ύστερα από αυτό, δεν υπήρχε πια κανένας λόγος να ξαναπάει στο δωμάτιο 302 της δυτικής πτέρυγας. Το κρεβάτι άδειασε για λίγο, μέχρι να έρθει κάποιος άλλος, κι εκείνος βρέθηκε πάλι στο προαύλιο, στο παγκάκι κάτω από το δέντρο, στητός, με τα χέρια σταυρωμένα να κοιτάει ευθεία μπροστά και να νιώθει τα δάκρυα να κυλούν στα μάγουλά του καυτά, άλλη μια φορά, μόνο που αυτή τη φορά δεν ήταν όπως τις προηγούμενες, γιατί τώρα, δίπλα στην απώλεια που μέχρι τότε τον όριζε, είχε φωλιάσει και κάτι άλλο, κάτι καλό που του ζέσταινε το μέσα του και έτσι άφησε αυτό το νέο, αχαρτογράφητο συναίσθημα να τον καταλάβει, ώσπου δεν ένιωθε πια την παγωμένη βροχή και το κρύο.

 

Πηγή : Andro.gr  https://www.andro.gr/empneusi/gia-thn-allhleggyh-kai-thn-anthropia/

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ:

 

1^η Δραστηριότητα

Β1. «…νιώθει τα δάκρυα να κυλούν στα μάγουλά του καυτά, άλλη μια φορά, μόνο που αυτή τη φορά δεν ήταν όπως τις προηγούμενες, γιατί τώρα, δίπλα στην απώλεια που μέχρι τότε τον όριζε, είχε φωλιάσει και κάτι άλλο, κάτι καλό που του ζέσταινε το μέσα του και έτσι άφησε αυτό το νέο, αχαρτογράφητο συναίσθημα να τον καταλάβει, ώσπου δεν ένιωθε πια την παγωμένη βροχή και το κρύο.» : Να σχολιάσετε σε μια παράγραφο 50-60 λέξεων το συγκεκριμένο χωρίο του διηγήματος.

Μονάδες 15

 

2^η Δραστηριότητα

Β2 α) Να εντοπίσετε έναν από τους  αφηγηματικούς τρόπους που κυριαρχούν στο διήγημα και να εξηγήσετε τη λειτουργία του (μον. 7).

β) Να εντοπίσετε και να καταγράψετε μία μεταφορά και μία εικόνα που υπάρχουν στο διήγημα και να εξηγήσετε τη λειτουργία τους (μον. 8).

Μονάδες 15

 

3^η Δραστηριότητα

Β3.Ποιες σκέψεις και συναισθήματα σάς προκαλεί η συμπεριφορά του ήρωα του διηγήματος; Να αναπτύξετε την απάντησή σας σ’ ένα κείμενο 100–150 λέξεων.

Μονάδες 20

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

 

1^η Δραστηριότητα

Α1. Βασικοί άξονες της περίληψης à Το απόσπασμα αναφέρεται στην προσφορά του  μετανεωτερικού εθελοντισμού / Στο πλαίσιο αυτού του χαρακτηρισμού, η εθελοντική δραστηριότητα ικανοποιεί την ανάγκη δημιουργικότητας των ανθρώπων / Το γεγονός αυτό επικυρώνεται μέσα από έρευνες που δείχνουν την ιδιαίτερη δράση των ανέργων και των συνταξιούχων, αλλά και των δυσαρεστημένων ατόμων από την επαγγελματική και προσωπική τους ζωή / Κατά συνέπεια, ο εθελοντισμός προβάλλεται ως υποκατάστατο της κύριας εργασιακής απασχόλησης και του ελλιπούς κράτους πρόνοιας.

 

2^η Δραστηριότητα

Α2 . α) Στην 3^η παράγραφο τονίζεται η αποτελεσματικότητα της οργανωμένης εθελοντικής δράσης σε άτομα ή κοινωνικές ομάδες που έχουν σοβαρά προβλήματα. Στην 4^η παράγραφο προβάλλονται οι θετικές συνέπειες του εθελοντισμού στον εθελοντή, τον άνθρωπο ή την ομάδα που συμμετέχει σε εθελοντικές δράσεις. Συνεπώς, ανάμεσα στις δύο παραγράφους υπάρχει συνεκτικότητα που προκύπτει από τη συνάφεια αντιθετικών νοημάτων, στοιχείο που επικυρώνεται με τη συνδετική λέξη «παρ’ όλα αυτά».

β)Παράδειγμα μακροπερίοδου λόγου: «Πράγματι, οι σχετικές στατιστικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι τα άτομα που συμμετέχουν ενεργά, συνειδητά και για μεγάλο χρονικό διάστημα σε εθελοντικές πρακτικές αισθάνονται πιο ισορροπημένα, λιγότερο δυστυχή και πολύ πιο ικανοποιημένα από τη ζωή τους σε σύγκριση με τα άτομα που δεν εμπλέκονται σε τέτοιες αλτρουιστικές δραστηριότητες».

Η επιλογή αυτή του συγγραφέα διαμορφώνει ένα ύφος σύνθετο, επίσημο και αυστηρό και, παράλληλα, αποδεικνύει την ικανότητά του να παρουσιάζει αναλυτικά την επιχειρηματολογία του, προκειμένου ο αναγνώστης να συνειδητοποιεί τις βαθύτερες σχέσεις των νοημάτων. Υλοποιείται μέσω της υποτακτικής σύνδεσης, γλωσσική επιλογή που συναντάται στο κειμενικό είδος του άρθρου.

 

Α3.α) Η χρήση του ερωτήματος ως προς την οργάνωση  έχει συνοχικό ρόλο, καθώς εισάγει μια νέα νοηματική ενότητα που αφορά τη μοναδικότητα και την αξία των εθελοντικών δραστηριοτήτων. Το γεγονός μάλιστα ότι βρίσκεται στην αρχή της παραγράφου καθιστά το ερώτημα  θεματική περίοδο κι έτσι εισάγει το θέμα που θα αναλυθεί στην παράγραφο. Ως προς την αντίδραση του αναγνώστη το ερώτημα κινητοποιεί τη σκέψη και το συναίσθημά του, προσελκύει την προσοχή του, δίνοντας την αίσθηση του διαλόγου, ενώ ο  λόγος αποκτά αμεσότητα και παραστατικότητα.

β) Η χρήση α΄ πληθυντικού στην τελευταία παράγραφο («Οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε») τονίζει τη συλλογική δράση και ευθύνη.  Επίσης, εντάσσει τον συγγραφέα στο πρόβλημα της αδυναμίας του κράτους πρόνοιας η οποία οδηγεί στην αναγκαιότητα ατομικών και συλλογικών δράσεων εθελοντισμού. Ο αναγνώστης ευαισθητοποιείται, ενώ το ύφος του κειμένου γίνεται άμεσο και παραστατικό.

 

Α4. Βαθύτερες: επιφανειακές, επαρκώς: ανεπαρκώς, εκ των υστέρων: εκ των προτέρων, αισιοδοξίας: απαισιοδοξίας, ανώδυνων: επώδυνων

 

3^η Δραστηριότητα

Α5. -Ομιλία à Προσφώνηση και αποφώνηση / Ύφος άμεσο και επικοινωνιακό / Χρήση  α’, β’ και γ’ ρηματικού προσώπου

-Πρόλογος à Αφόρμηση από την επικοινωνιακή περίσταση / Σύνδεση προλόγου με το κυρίως θέμα

-Κυρίως θέμα à Οφέλη των εθελοντικών δράσεων στον εθελοντή:

Μαθαίνει και αναπτύσσει νέες δεξιότητες / αναπτύσσει το αίσθημα προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο / αισθάνεται ικανοποιημένος με τον εαυτό του, αφού βοηθά άτομα και ομάδες που έχουν προβλήματα / αποκτά ένα αίσθημα ηθικής πληρότητας και αισιοδοξίας / δίνει ώθηση στις επαγγελματικές του δυνατότητες, όταν η προσφορά του σχετίζεται με τις επαγγελματικές επιλογές του / αποτελεί πηγή έμπνευσης και παραδειγματισμού για τους άλλους ανθρώπους /συνειδητοποιεί την κοινωνική ευθύνη και τονώνει το ενδιαφέρον του για την κοινωνική ευημερία.

-Επίλογος à Συγκεφαλαιωτικός / Συμπερασματικός.

 

                                                          Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

 

1^η Δραστηριότητα

Β1. Τα δάκρυα του ήρωα δεν αποτυπώνουν μόνο τη θλίψη του για τον θάνατο του ηλικιωμένου που φρόντιζε ανιδιοτελώς / αποτυπώνουν και τον βαθύ πόνο του για την απώλεια της προσφοράς / η εθελοντική αυτή στάση έδινε νόημα στην άδεια, από ενδιαφέροντα και υποχρεώσεις, ζωή του, ενώ, συγχρόνως, τον άλλαξε ηθικά και συναισθηματικά.

 

 2^η Δραστηριότητα

Β2 α) Διήγηση π.χ. «Στην αρχή, ο γέρος ήταν …με τον δικό του…»: Η διηγηματογράφος εξιστορεί σε γ’ πρόσωπο (χωρίς να μετέχει στα γεγονότα) /δημιουργείται η αίσθηση  της απόστασης του αφηγητή και του αναγνώστη από τα δρώμενα…

β) Μεταφορά: αχαρτογράφητο συναίσθημα, εικόνα: κι εκείνος βρέθηκε πάλι … να κυλούν στα μάγουλά του καυτά…»

 

3^η Δραστηριότητα

Β3.Σκέψεις: Η ανάγκη του ανθρώπου να ξεφύγει από τα δικά του προβλήματα, όπως ο ήρωας που ήταν άνεργος, είναι σπουδαίο να μετουσιώνεται σε κοινωνική προσφορά / η χαρά της επαφής και της δοτικότητας αφορά όλους τους συμμετέχοντες στην εθελοντική πράξη και τον εθελοντή και τον ευεργετούμενο /η απόκτηση νέων εμπειριών και η βίωση πρωτόγνωρων συναισθημάτων μας κάνουν πιο ανθρώπινους και γεμίζουν τη ζωή μας… Συναισθήματα: Συγκίνηση, θλίψη // θαυμασμός, γαλήνη, πληρότητα, ευχαρίστηση…