Γλώσσα και ομιλία
Το κείμενο είναι απόσπασμα της
εισαγωγής του βιβλίου «Ψυχολογία της γλώσσας»(Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα 1998)
της Ρίας Πήτα,
Επίκουρης καθηγήτριας του τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ.
Η ιδιαίτερη ικανότητα
του ανθρώπου να παράγει έναρθρο
λόγο αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση για την επικοινωνία του με άλλα άτομα, καθώς και την
ανάπτυξη και εξέλιξή του σε σύγκριση
με τα υπόλοιπα είδη του ζωικού βασιλείου. Λόγω ανθρωποκεντρικής αλαζονείας ή αντικειμενικά
ιδωμένα, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η ομιλία θεωρείται θείο δώρο προς τον άνθρωπο
ανεξάρτητα από τους θεούς που τύχαινε να λατρεύει.
Η γλώσσα αποτελεί τον συνεκτικό κρίκο
ανάμεσα στους ανθρώπους, τη ζωή και τις εμπειρίες τους, προσφέροντας αφενός δυνατότητα πρόσβασης
και επικοινωνίας με την κοινωνία των άλλων και επιτρέποντας
αφετέρου την ανταλλαγή και κατανόηση των σκέψεων, αναγκών, επιθυμιών μεταξύ των ανθρώπων. Η επικοινωνία είναι τόσο
βασική και ουσιαστική για το ανθρώπινο είδος, ώστε η ζωή χωρίς γλώσσα-λόγο δεν θα ήταν δυνατή. Όπως χαρακτηριστικά ορίζει
ο Watzlawick (1990),
o άνθρωπος δεν μπορεί παρά να επικοινωνεί.
Ο προφορικός λόγος ως εκφραστική και αντιληπτική
διαδικασία καθώς και ο γραπτός λόγος
ως γραφή και ανάγνωση θεωρούνται οι κατ’ εξοχήν ικανότητες του επικοινωνούντος ανθρώπου, δεξιότητες που του επιτρέπουν
την αλληλεπίδραση, συνύπαρξη και προσαρμογή τόσο
με το φυσικό περιβάλλον γύρω του όσο και με τους όμοιούς του. […] Η ικανότητα
του ανθρώπου για λόγο άνοιξε
το δρόμο για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Και ο πολιτισμός με όλες τις κοινωνικές,
καλλιτεχνικές, τεχνολογικές και επιστημονικές καινοτομίες που συνεπάγεται, είχε ως αποτέλεσμα να ξεχωρίσει ο έλλογος Homo
Sapiens από τα άλλα ζώα. Βοήθησε αυτό το άπτερο1
και ανήσυχο ο δίποδο με το μεγάλο εγκέφαλο να κατακτήσει τη γη, να
κατανοήσει και, μέσα από την
κατανόηση, να θέσει την ίδια την εξελικτική πορεία του υπό έλεγχο. Άρα, λοιπόν, δεν είναι περίεργο που το δώρο του λόγου έχει θεωρηθεί
τόσο συχνά ως τίποτα λιγότερο
από θεϊκό θαύμα. […]
.png)