Οδύσσεια Α' Γυμνασίου - Ραψωδία ι 240-512 - Ανάλυση και φύλλο εργασίας

Ενότητα 14^η, ι 240- 512

Ο Οδυσσέας στη σπηλιά του Πολύφημου

Διάρθρωση ενοτήτων.

• 1η ενότητα (στ. 240- 339): Η συνάντηση με τον Κύκλωπα Πολύφημο και η σκληρή συμπεριφορά του.
• 2η ενότητα (στ. 340- 461): Η τύφλωση του Κύκλωπα.
• 3η ενότητα (στ. 485- 512): Η απόδραση από τη σπηλιά.

Περιληπτική απόδοση.

Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του εισέρχονται στη σπηλιά του Κύκλωπα τη στιγμή που εκείνος λείπει και παρατηρούν το περιβάλλον γύρω τους. Και ενώ ο ήρωας θέλει να τον γνωρίσει από κοντά, οι σύντροφοί του τον παρακαλούν να πάρουν όσα τους είναι απαραίτητα για τη συνέχιση του ταξιδιού τους και να φύγουν. Ο Κύκλωπας εμφανίζεται στη σπηλιά του και αντιλαμβανόμενος του ξένους, οι οποίοι έχουν τρομοκρατηθεί από την εμφάνισή του, ζητά να μάθει ποιοι είναι και τι θέλουν. Ο Οδυσσέας του απαντά πως είναι Αχαιοί και επιστρέφοντας από τη νίκη τους στην Τροία μια τρικυμία τους έβγαλε σε εκείνο τον τόπο. Στο όνομα του Ξένιου Δία, ο ήρωας ζητά από τον Κύκλωπα φιλοξενία και εκείνος του απαντά πως δεν ενδιαφέρεται για τους θεούς και αναρωτιέται που να βρίσκεται το καράβι τους. Ο Οδυσσέας αντιλαμβάνεται πως έχει να κάνει με ένα βάρβαρο πλάσμα και πονηρά σκεπτόμενος του απαντά πως το πλοίο τους καταστράφηκε. Ο Κύκλωπας τότε με τη σειρά του αρπάζει δύο συντρόφους του Οδυσσέα και τους καταβροχθίζει μπροστά στα μάτια των υπολοίπων. Το βράδυ ο ήρωας αρχίζει να σκέφτεται ένα σχέδιο απόδρασης από τη σπηλιά και το επόμενο πρωί ο Κύκλωπας βγάζει το κοπάδι του για βοσκή, αφού πρώτα φάει άλλους δύο συντρόφους και αφού κλείσει την είσοδο της σπηλιάς με μία τεράστια πέτρα. Ο Οδυσσέας όσο λείπει ο Κύκλωπας, κατασκευάζει έναν πάσσαλο με μυτερή άκρη ώστε να τραυματίσει το μάτι του Κύκλωπα, ο οποίος επιστρέφει κατά το σούρουπο και αφού μαζέψει το κοπάδι του και σφαλίσει πάλι την είσοδο τρώει άλλους δύο συντρόφους. Τότε ο ήρωας του δίνει να πιει από το κρασί που είχε φέρει μαζί του από το καράβι και όταν αντιλαμβάνεται πως ο Κύκλωπας έχει μεθύσει του συστήνεται με το όνομα Κανένας (Ούτις). Όταν ο Κύκλωπας πέφτει κάτω μεθυσμένος, ο Οδυσσέας βρίσκει την ευκαιρία να βάλει στη φωτιά την άκρη του πασσάλου και με τη βοήθεια των συντρόφων του, τον καρφώνει στο μάτι του Κύκλωπα και τον τυφλώνει. Ο Κύκλωπας ουρλιάζει από τους πόνους και φωνάζει τους άλλους Κύκλωπες να τον βοηθήσουν, εκείνοι σπεύδουν κοντά του και όταν τον ρωτούν τι συμβαίνει κι εκείνος τους απαντά πως τον τύφλωσε ο Κανένας, φεύγουν θεωρώντας τον τρελό. Το επόμενο πρωί ο Κύκλωπας ανοίγει την είσοδο της σπηλιάς και παραμένει εκεί προσπαθώντας να πιάσει τον Οδυσσέα και τους συντρόφους του, όμως ο ήρωας έχει προνοήσει και όλοι μαζί έχουν κρυφτεί κάτω από τις κοιλιές των κριαριών και με αυτό τον τρόπο καταφέρνουν να ξεφύγουν.

Πραγματολογικά σχόλια.

οι Κύκλωπες (στ. 302): γιγάντια και άγρια πλάσματα που έχουν ένα μόνο στρογγυλό μάτι στο μέτωπό τους. Το όνομά τους μάλιστα προέρχεται από αυτό το χαρακτηριστικό τους: κύκλος + ὤψ (= μάτι). Οι Κύκλωπες είναι κτηνοτρόφοι και τροφοσυλλέκτες.

 

Αξίες- αντιλήψεις- έθιμα- θέσμοι- κοινωνικοπολιτική οργάνωση.

Και να, η τύχη... και τους  ξένους (στ. 293-297): η φιλοξενία αποτελούσε έναν πολύ βασικό θεσμό της ομηρικής κοινωνίας και ήταν στενά συνδεδεμένη με τη θρησκεία, αφού οι ξένοι προστατεύονταν από τον Δία (για αυτό και ονομαζόταν Ξένιος) και η αφιλόξενη στάση απέναντί τους θεωρούνταν ασέβεια. Η φιλοξενία ακολουθούσε ένα συγκεκριμένο τυπικό που μεταξύ άλλων περιελάμβανε την ανταλλαγή δώρων και αυτό είναι το δώρο στο οποίο αναφέρεται ο Οδυσσέας.

 

Ούτις το όνομά μου... οι άλλοι φίλοι (στ. 409- 410): ο ήρωάς μας δεν αποκαλύπτει στον Κύκλωπα το πραγματικό του όνομα, αλλά αντίθετα του συστήνεται ως Ούτις (= Κανένας). Η αντωνυμία αυτή προστατεύει τον ήρωα μέχρι τη διαφυγή του από το νησί των Κυκλώπων, καθώς όταν ο Κύκλωπας κάλεσε τους φίλους του να τον βοηθήσουν κι εκείνοι τον ρώτησαν ποιος του έκανε κακό, ο Πολύφημος απάντησε «ο Κανένας». Έτσι οι υπόλοιποι Κύκλωπες τον θεώρησαν τρελό και δεν έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στις φωνές του. Επιπλέον η ο ήρωας προστατεύεται με τον τρόπο αυτό από οποιαδήποτε κατάρα, αφού για να μπορέσει αυτή να πιάσει θα έπρεπε να έχει εκείνος που την εκτοξεύει, κάτι χειροπιαστό από τη ζωή αυτού που θέλει να καταραστεί. Το όνομα αποτελεί σίγουρα ένα από αυτά τα στοιχεία.

 

Στοιχεία υλικού πολιτισμού.

Οι Κύκλωπες ήταν βοσκοί:

·       κάθε πρωί έβγαζαν τα γιδοπρόβατα για βοσκή και επέστρεφαν το σούρουπο (στ. 373, 485- 486),

·       άρμεγαν τα γιδοπρόβατα δύο φορές την ημέρα, πριν τη βοσκή και με την επιστροφή στη σπηλιά (στ. 270, 341),

·       ένα μέρος από το γάλα το έπηζαν και το έκαναν τυρί (249, 271- 275), το οποίο στη συνέχεια τοποθετούσαν σε καλαμένια πανέρια (στ. 243).

 

Η κοινωνία των Κυκλώπων.

Πρόκειται για μια κοινωνία με εξαιρετικά χαμηλό πολιτισμικό επίπεδο, που ταιριάζει σε πρωτόγονες ανθρώπινες κοινωνίες. Οι Κύκλωπες:

·       ζουν σε σπηλιές,

·       δεν διαθέτουν κοινωνική οργάνωση που να διέπεται από νόμους και ηθικές αξίες και αψηφούν τους θεούς,

·       είναι ακοινώνητοι και αφιλόξενοι,

·       είναι κτηνοτρόφοι, τροφοσυλλέκτες και ανθρωποφάγοι,

·       δεν γνωρίζουν την καλλιέργεια της γης, ούτε τη ναυσιπλοΐα,

·       έχουν χαμηλό νοητικό επίπεδο.

Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του.

Μέχρι τώρα η μόνη πληροφορία που είχαμε για τους συντρόφους του Οδυσσέα, είναι αυτή που μας δόθηκε στο προοίμιο από τον ποιητή. Σύμφωνα με αυτή οι σύντροφοί του ήρωα, όντας ανόητοι, έφαγαν τα βόδια του θεού Ήλιου στη Θρινακία -ενώ είχαν προειδοποιηθεί από τον Οδυσσέα να μην το κάνουν- και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τον αφανισμό τους. Κατά τη διάρκεια της διήγησης των περιπετειών του Οδυσσέα στους Φαίακες, προστίθενται νέες πληροφορίες για τους συντρόφους του. Γενικά ο Οδυσσέας τους φροντίζει και κάνει τα πάντα για τη σωτηρία τους.

Σχετικά με τις τρεις πρώτες περιπέτειες του Οδυσσέα, στους Κίκονες, τους Λωτοφάγους  και  τους  Κύκλωπες  μπορούμε  να  παρατηρήσουμε τα εξής:

·       λειτουργούν σαν ομάδα με αρχηγό τον Οδυσσέα, ο οποίος διατάζει και επιλέγει εκείνους που επιθυμεί για κάποια αποστολή,

·       η ανυπακοή των συντρόφων του έχει άσχημες συνέπειες για τους ίδιους,

·       η εκάστοτε απώλεια συντρόφων κάνει τους υπόλοιπους να θρηνούν και να θλίβονται,

·       ο ήρωας φροντίζει για τη σωτηρία των συντρόφων του, όμως στους Κύκλωπες γίνεται εκείνος η αιτία να χάσουν τη ζωή τους οι μισοί από τους συντρόφους που επέλεξε να τον ακολουθήσουν στη σπηλιά για εξερεύνηση.

 

Οδυσσέας- Κύκλωπας.

·       Ο Οδυσσέας μιλά με ειλικρίνεια στον Πολύφημο, παρά τον τρόμο που του προκάλεσε η φοβερή όψη του και το υπερφυσικό του μέγεθος. Του αναφέρει πως είναι ταξιδιώτες ικέτες και προσπαθεί να θέσει τον ίδιο και τους συντρόφους κάτω από την προστασία του Ξένιου Δία.

·       Ο Κύκλωπας απαντά περιφρονητικά για τους θεούς, πράγμα που δείχνει πως προέρχεται από μια κοινωνία χωρίς ηθικούς νόμους και ευσέβεια. Με τον τρόπο αυτό ο Οδυσσέας αντιλαμβάνεται πως δεν υπάρχει καμία ελπίδα κατανόησης από την πλευρά του Πολύφημου. Έτσι όταν  ο  Πολύφημος  τον  ρωτά  πού  βρίσκεται  το  καράβι  του, ο ήρωας θα του δώσει ψεύτικες πληροφορίες, ότι τάχα είναι ναυαγοί και οι μόνοι επιζώντες.

·       Ο Πολύφημος αρπάζει δύο συντρόφους του Οδυσσέα και τους καταβροχθίζει μπροστά στα έντρομα μάτια των υπολοίπων. Σύμφωνα με το σκεπτικό του ήρωα και των συντρόφων του, η πράξη του Κύκλωπα είναι απάνθρωπη και πρέπει να τιμωρηθεί από τον Δία, για αυτό και προσεύχονται στον θεό. Για τον Πολύφημο όμως, η πράξη του αυτή είναι σύμφωνη με την άγρια φύση του. Ο Οδυσσέας όταν έρχεται το βράδυ, σκέφτεται να σκοτώσει τον Κύκλωπα με το σπαθί του, όμως τελικά καταπολεμά αυτή του την παρόρμηση σκεπτόμενος ότι σκοτώνοντας τον Κύκλωπα δεν  θα μπορούσαν να μετακινήσουν την τεράστια πέτρα που φράζει την είσοδο της σπηλιάς.

·       Το επόμενο πρωί και ενώ ο Κύκλωπας λείπει για να βοσκήσει το κοπάδι του, ο ήρωας σκέφτεται το σχέδιο της σωτηρίας τους. Έτσι

ετοιμάζει έναν πάσσαλο προκειμένου να του τρυπήσει το μάτι και να τον τυφλώσει. Επιστρέφοντας ο Πολύφημος κατά το σούρουπο και αφού άρμεξε τα ζώα του, έφαγε δύο ακόμα συντρόφους του Οδυσσέα. Ο ήρωας τότε, χρησιμοποιώντας το κρασί που είχε μαζί του, μεθάει τον Κύκλωπα. Όταν ο τελευταίος ρωτάει τον ήρωα το όνομά του, εκείνος του απαντά πως ονομάζεται «Κανένας». Στη συνέχεια και αφού ο Κύκλωπας αποκοιμάται μεθυσμένος, ο Οδυσσέας πυρώνει τον μυτερό πάσσαλο στη φωτιά και τον μπήγει στο μάτι του Πολύφημου.

·       Ο Κύκλωπας ουρλιάζοντας από τον πόνο, σπεύδει να φωνάξει σε βοήθεια τους υπόλοιπους Κύκλωπες. Ακούγοντάς τον όμως οι φίλοι του να φωνάζει πως τον τύφλωσε ο Κανένας, τον θεωρούν τρελό και φεύγουν. Την επόμενη μέρα ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του το σκάνε από την σπηλιά κρυμμένοι κάτω από τα κριάρια του Κύκλωπα, ο οποίος είχε σταθεί στην είσοδο της σπηλιάς προκειμένου να τους πιάσει.

 

Η αναμέτρηση ανάμεσα στον Κύκλωπα και τον Οδυσσέα, λήγει με νικητή τον τελευταίο, ο οποίος τα καταφέρνει χωρίς θεϊκή βοήθεια. Η νίκη του αυτή είναι νίκη του πολιτισμένου ανθρώπου απέναντι στη βαρβαρότητα και την ωμή βία, η οποία όμως επισκιάζεται από τον χαμό των συντρόφων του, ειδικά από τη στιγμή που  ο ήρωας είναι ο υπαίτιος αυτού του χαμού. Η περιέργειά του και η δίψα του για γνώση ικανοποιούνται, πληρώνοντας όμως ακριβό τίμημα. Πρέπει βέβαια να σημειωθεί πως ο Οδυσσέας δεν χρησιμοποίησε από την αρχή την εξαπάτηση, αλλά εξαναγκάστηκε να το κάνει, αφού πρώτα διαπίστωσε πως ήταν αδύνατο να συνεννοηθεί με τον Πολύφημο και φυσικά να τον συναγωνιστεί στη σωματική δύναμη.

 

Ύβρις – Νέμεσις - Τίσις.

Η υβριστική συμπεριφορά του Πολύφημου, που είδαμε πιο πάνω (ύβρις) προκάλεσε την οργή των θεών και την τιμωρία του με την τύφλωσή του (νέμεσις, τίσις). Έτσι επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά το σχήμα που υπάρχει συχνά στα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.

 

Ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας της Οδύσσειας.

Στο κέντρο του Ομηρικού έπους βρίσκεται ο άνθρωπος με όλα τα προβλήματα και τους προβληματισμούς του, καθώς και η πίστη στις ικανότητες και τις αρετές του. Στη ραψωδία ι ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας της Οδύσσειας γίνεται φανερός από την περιέργεια και τη δίψα του ήρωα για γνώση που είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης. Ένα ακόμα στοιχείο είναι το ότι ο Οδυσσέας καταφέρνει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον Κύκλωπα χάρη στην επινοητικότητα και την εξυπνάδα του.

 

Ηθογράφηση – Χαρακτηρισμός προσώπων.

·       Πολύφημος: έχει υπερφυσική σωματική δύναμη, η οποία όμως είναι αντιστρόφως ανάλογη με τη νοητική του ικανότητα. Προσπαθεί με πλάγιο τρόπο να πάρει πληροφορίες από τον Οδυσσέα, πράγμα που δείχνει την κουτοπονηριά του. Η νοημοσύνη του είναι εξαιρετικά χαμηλή, αφού πιστεύει αμέσως το ψεύτικο όνομα του  Οδυσσέα. Αγνοεί τη σημασία της λέξης φιλοξενία, είναι σαρκαστικός και τόσο υπερήφανος για την μεγάλη του δύναμη που αγνοεί τους θεούς. Είναι άγριος, απάνθρωπος, χωρίς ηθικούς φραγμούς, αφού τρώει χωρίς δεύτερη σκέψη τους συντρόφους του Οδυσσέα. Όλη αυτή η συμπεριφορά του όμως έρχεται σε αντίθεση με την αγάπη και την τρυφερότητα που δείχνει προς τα ζώα του.

·       Οδυσσέας: ο Οδυσσέας στην αναμέτρησή του με τον Πολύφημο αναγκάζεται να αναδείξει όλες τις σωματικές και πνευματικές του ικανότητες προκειμένου να καταφέρει να σώσει τη ζωή των συντρόφων του αλλά και τη δική του. Ο ήρωας διακατέχεται από ένα πνεύμα περιέργειας,  που δεν τον αφήνει να υποχωρήσει στην παράκληση των συντρόφων του, να φύγουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα από τη σπηλιά του Κύκλωπα. Η θέα του Πολύφημου του προκαλεί τρόμο, όμως η τόλμη του γρήγορα τον επαναφέρει στην πραγματικότητα και κρύβοντας τον φόβο του μιλά στον Κύκλωπα με τη γνωστή σύνεση που τον διακατέχει. Η σαρκαστική διάθεση του Πολύφημου όμως, κάνει τον Οδυσσέα να αντιληφθεί πως θα πρέπει να επιστρατεύσει την εξυπνάδα και την πονηριά του για να τον  αντιμετωπίσει.  Όταν λοιπόν ο Κύκλωπας τον ρωτά για το πλοίο του, εκείνος  όντας πονηρός και αντιλαμβανόμενος ότι ο Πολύφημος προσπαθεί να του πάρει πληροφορίες, του απαντά λέγοντας ψέματα για το καράβι και τους συντρόφους του. Στη συνέχεια σοκαρισμένος ο ήρωας όταν ο Κύκλωπας τρώει τους πρώτους συντρόφους του, γεμίζει οργή και θέλει να πάρει εκδίκηση χτυπώντας τον Πολύφημο με το σπαθί του. Η σύνεση και η λογική του όμως υπερτερούν  και  τελικά σκέφτεται το πρωί ένα πολύ πιο αποτελεσματικό σχέδιο, ενδεικτικό της ευστροφίας, της πονηριάς, καθώς και της διανοητικότητάς του (η τύφλωση του Πολύφημου με τον πυρωμένο πάσσαλο). Αξίζει να σημειωθεί πως ο ήρωας κατά την αφήγηση του επεισοδίου με τον Κύκλωπα στους Φαίακες, παραδέχεται το λάθος του να επιμείνει στην παραμονή τους στη σπηλιά, πράγμα που  αποδεικνύει  το  υψηλό ήθος και την υπευθυνότητά του.

·       Σύντροφοι: ζητούν με σύνεση από τον Οδυσσέα να πάρουν όλες τις απαραίτητες προμήθειες από τη σπηλιά του Κύκλωπα και να φύγουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Τελικά πειθαρχούν στην απόφαση του αρχηγού τους να παραμείνουν εκεί.

Στοιχεία τεχνικής.

·       Αφηγηματικές τεχνικές:

ü  αναδρομική αφήγηση (flash back) : ο Όμηρος είχε ξεκινήσει την αφήγηση της Οδύσσειας από τη μέση (in medias res), μετά από υπόδειξη της Μούσας. Από τη ραψωδία ι ως τη ραψωδία μ, ο Οδυσσέας αφηγείται τις περιπέτειές του από τη στιγμή που έφυγε από την Τροία ως τη στιγμή που έφτασε στο νησί της Καλυψώς.

ü  πρωτοπρόσωπη αφήγηση : ο Οδυσσέας αφηγείται τις περιπέτειές του, κάτι που κάνει την αφήγηση πιο δραματική.

ü  περιγραφή : π.χ. της σπηλιάς

ü  διάλογος : μεταξύ Οδυσσέα και Κύκλωπα, προβάλλονται έτσι με δραματικό τρόπο τα συναισθήματα και οι ιδέες των πρωταγωνιστών.

 

·       Προοικονομίες

ü  Α) στ. 253-254 : Ο Οδυσσέας λέει ότι θα ήταν συμφερότερο να άκουγε τους συντρόφους του και να έφευγαν από τη σπηλιά. Έτσι προετοιμαζόμαστε να ακούσουμε τις περιπέτειες που θα ακολουθήσουν μόλις εμφανιστεί ο Κύκλωπας.

ü  Β) στ. 300-304 : η αλαζονική στάση του Πολύφημου (ΥΒΡΙΣ) προαναγγέλλει την τιμωρία του (ΝΕΜΕΣΙΣ)

ü  Γ) στ. 503-506 : τα λόγια του Κύκλωπα προοικονομούν τα βάσανα που θα περάσει ο Οδυσσέας.

 

·       Αντιθέσεις:

ü  σύνεση των συντρόφων- παράτολμο θάρρος και περιέργεια του Οδυσσέα,

ü  επίκληση του Ξένιου Δία- περιφρόνηση των θεών από τον Κύκλωπα,

ü  κουτοπονηριά    και    αφέλεια   του   Κύκλωπα-                                      εξυπνάδα          και πονηριά του Οδυσσέα.

 

·       Επικές ειρωνείες:

ü  στ. 314-316 : Ο Οδυσσέας λέει στον Πολύφημο ότι το καράβι του έχει καταστραφεί και πως τάχα δεν έχει άλλους συντρόφους, ενώ εμείς ξέρουμε πως αυτό είναι ψέμα.

ü  στ. 393-396 : ο Πολύφημος πίνει με ευχαρίστηση το κρασί που του προσφέρει ο Οδυσσέας, ενώ εμείς γνωρίζουμε πως η προσφορά του κρασιού ήταν μέρος του σχεδίου της τύφλωσης του Κύκλωπα.

ü  στ. 409-410 : Ο Οδυσσέας λέει στον Πολύφημο ότι ονομάζεται Ούτις, ενώ εμείς ξέρουμε ότι αυτό είναι ψέμα.

 

·       Τυπικές εκφράσεις και τυπικά επίθετα:

ü  εγώ αποκρίθηκα…λόγια (284) : τυπική έκφραση

ü  έτσι του μίλησα…μ’ άσπλαχνο φυσικό (299) : τυπική έκφραση

ü  αμέσως αποκρίθηκα (312) : τυπική έκφραση

ü  κοσμοσείστης Ποσειδών (314) : τυπικό επίθετο

ü  θεία Αυγή (339) : τυπικό επίθετο

ü  θείο ποτό (386) : τυπικό επίθετο

ü  έτσι του μίλησα…την απάντηση (411) : τυπική έκφραση

ü  Κι εκείνοι ανταπαντώντας…αγόρευαν (456) : τυπική έκφραση

ü  μεγάλου Δία (458) : τυπικό επίθετο

ü  δεσποτικό πατέρα σου (459) : τυπικό επίθετο

ü  φάνηκε ρόδινη…Αυγή (485) : τυπική έκφραση

ü  δυνατός Πολύφημος (495) : τυπικό επίθετο

·       Παραμυθικό στοιχείο:

ü  ο πρωταγωνιστής είναι ένα τέρας

ü  η σκηνή διαδραματίζεται σε ένα φανταστικό μέρος

ü  συγκρούεται ο καλός (Οδυσσέας) με τον κακό (Πολύφημο)

ü  νικητής βγαίνει ο καλός και αδύναμος, άρα υπάρχει αίσιο τέλος.

Φύλλο εργασίας

Ερωτήσεις ανάπτυξης:

1)    Πώς είναι η σπηλιά του Πολύφημου και τι κάνει ο Κύκλωπας μόλις μπαίνει σε αυτήν; (στ. 240-270)

2)    Τι ζητά να μάθει ο Πολύφημος για τους ξένους που έχουν μπει στη σπηλιά του και τι του απαντά ο Οδυσσέας; (στ. 276-316)

3)    Ποιες ενέργειες κάνει ο Πολύφημος μετά τον διάλογό του με τον Οδυσσέα; Πώς αντιδρά ο Οδυσσέας και πώς οι σύντροφοί του; (στ. 317-353)

4)    Με ποια απάτη σώζει ο Οδυσσέας τον εαυτό του και τους συντρόφους του; Αφηγηθείτε όλα τα στάδια του σχεδίου του, καθώς και τις αντιδράσεις του Πολύφημου (στ. 373-512).

Ερωτήσεις σύντομης ανάπτυξης:

1. Ποια εικόνα σχηματίζουμε για τους Κύκλωπες και τον τρόπο ζωής του κρίνοντας από το παράδειγμα του Πολύφημου;

1. Ποια χαρακτηριστικά του Οδυσσέα προβάλλονται στην ενότητα; Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά; Ποια υπερισχύουν;

1. Πώς παρουσιάζονται οι σύντροφοι του Οδυσσέα συγκριτικά με αυτόν και γιατί;

1. Σε ποια σημεία του κειμένου υπάρχει περιγραφή και τι περιγράφεται σε κάθε περίπτωση;

1. Ποιο πρόσωπο της ενότητας βρίσκεται σε ειρωνεία και γιατί;

1. Ποια πολιτιστικά στοιχεία για την αγροτική ζωή της ομηρικής εποχής περιέχει η ενότητα;