Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά - Λογοτεχνία Γ' Γυμνασίου - Ανάλυση, απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου, φύλλο εργασίας

 

ΑΝΑΛΥΣΗ

ΘΕΜΑ: Η γνωριμία του αφηγητή με τον Αλέξη  Ζορμπά και η ανάδειξη της συναισθηματικής  σχέσης του  Ζορμπά με το σαντούρι του.

ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ: Ο αφηγητής βρίσκεται σε ένα καφενείο στον Πειραιά όπου περίμενε να ξημερώσει, για να πάρει το καράβι για την Κρήτη. Εκεί συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον Ζορμπά. Ο αφηγητής είδε τον Ζορμπά να κοιτάζει από το τζάμι της πόρτας, να μπαίνει μέσα και χωρίς ενδοιασμούς να πλησιάζει και να του ζητά να τον πάρει μαζί του. Ο αφηγητής ξαφνιάστηκε από την ευθύτητα της συμπεριφοράς του Ζορμπά και άνοιξε κουβέντα μαζί του. Ο Ζορμπάς  τού αποκάλυψε ότι κάνει όλες τις δουλειές. Ο αφηγητής τον ρώτησε τι έχει στον μπόγο και με έκπληξη έμαθε ότι κουβαλούσε ένα σαντούρι. Το σαντούρι το απέκτησε όταν ήταν είκοσι χρονών, πήγε σε ένα δάσκαλο στη Θεσσαλονίκη και έμαθε να παίζει. Ο Ζορμπάς μίλησε ανοιχτά για την οικογενειακή του ζωή και για τις σκοτούρες του γάμου του. Ο αφηγητής ακούγοντας την ιστορία του Ζορμπά βεβαιώθηκε ότι αυτόν τον άνθρωπο ζητούσε από καιρό.

ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

1η ενότητα («Τον πρωτογνώρισα …Ξημέρωνε»): Η συνάντηση στο καφενείο του λιμανιού.

2η ενότητα («Ό,τι απ’ όλα… του Παναΐτ  Ιστράτη»): Η γνωριμία του αφηγητή με το Ζορμπά.

3η ενότητα («-Και τι έχεις στον μπόγο;… μη μας κρυώσει»): Η αποκάλυψη της συναισθηματικής σχέσης του Ζορμπά με το σαντούρι του.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ –ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ του Αλέξη Ζορμπά:

Γενική εικόνα : πολύ ψηλός και αδύνατος («Τηλέγραφος»), μαντράχαλος, κοκαλιάρης
Μάτια: «περγελαστικά, θλιμμένα, ανήσυχα, όλο φλόγα το μάτι του ήταν καρφωμένο πάνω μου μικρό, στρογγυλό κατάμαυρο με κόκκινες φλεβίτσες».
Χαρακτηριστικά  προσώπου: «βουλιαγμένα μάγουλα, χοντρή μασέλα, ψαρά κατσαρωμένα μαλλιά, πρόσωπο γεμάτο ζάρες, σκαλισμένο, σαρακοφαγωμένο».

Χαρακτηριστικά προσωπικότητας: ευθύτητα, αφοπλιστική ειλικρίνεια («Έτσι μου κάπνισε ,βρε αδελφέ») διάθεση για αστεία και αυτοσαρκαστικά σχόλια («μακρύς μακρύς καλόγερος»), πολυταξιδεμένος («Σεβάχ Θαλασσινός»), παρορμητικός, επιθετικός («τον σπάζω στο ξύλο»), «φιλήδονος, μερακλής», δείχνει ότι του αρέσουν οι απολαύσεις.
Απαλλαγμένος από τις συμβάσεις της λογικής («Πολλά φρόνιμος μου φαίνεσαι, είπε, και να με συμπαθάς»).

Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ  ΖΟΡΜΠΑ ΜΕ ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ ΤΟΥ:

Από τη στιγμή που το πρωτοάκουσε στα είκοσί του χρόνια, πιάστηκε η αναπνοή του, δεν μπορούσε να φάει, τσακώθηκε με τον πατέρα του που αντιδρούσε, ξόδεψε τα λιγοστά παραδάκια του και αγόρασε ένα σαντούρι. Πήγε στη Θεσσαλονίκη,  βρήκε δάσκαλο, έκατσε μαζί του ένα χρόνο και έμαθε να παίζει. Όταν έχει στενοχώριες ή τον ζορίζει η φτώχεια παίζει σαντούρι και αλαφρώνει. Όταν έκανε οικογένεια τα βάσανα δεν τον άφηναν να εκφραστεί, γιατί το σαντούρι θέλει καλή καρδιά, αφοσίωση, αυτοσυγκέντρωση.
Όταν αργότερα άνοιξε το σακούλι «έβγαλε ένα μαγληνό  σαντούρι, τα δάχτυλά του το χάιδεψαν τρυφερά  σα να χάιδευαν γυναίκα και το τύλιξε όπως τυλίγουμε αγαπημένο σώμα μη μας κρυώσει».

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ του αφηγητή:
Στον αφηγητή του ο Νίκος Καζαντζάκης αποδίδει πολλά αυτοβιογραφικά και βιωματικά στοιχεία και άλλα που είναι αποτέλεσμα μυθοπλασίας.
Άνθρωπος του πνεύματος («έκλεισα το Ντάντε»), στοχαστικός, συνετός, εξετάζει όλες τις λεπτομέρειες πριν αντιδράσει όπως φαίνεται από τα σχόλια του Ζορμπά («Πολλά φρόνιμος μου φαίνεσαι, Ζυγιάζεις με το δράμι, ε»;), καταδεκτικός και ευγενικός απέναντι  στον άγνωστο λαϊκό τύπο που έχει μπροστά του, τον κερνάει («παίρνεις ένα φασκόμηλο;»). Αναζητά τα κίνητρα της ανθρώπινης συμπεριφοράς («είχα διαβάσει πολλούς ορισμούς για το νου του ανθρώπου»). Η παιδεία του αφηγητή και οι ευγενικοί του τρόποι έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τον αυθορμητισμό του λαϊκού τύπου που ενσαρκώνει ο Ζορμπάς. (Περιγραφή για τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του αφηγητή δεν έχουμε).

 

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Α. Περιγραφή τόπου-σκηνικού: «κόντευε να ξημερώσει, έβρεχε, φυσούσε σοροκάδα, μύριζε ανθρώπινη βόχα και φασκόμηλο, κρύο, παχνισμένα τζάμια. Πέντ´ έξι θαλασσινοί ξενυχτισμένοι… έπιναν καφέδες, οι ψαράδες περίμεναν…»
Περιγραφή Ζορμπά: «πολύ ψηλός και αδύνατος , μαντράχαλος κοκαλιάρης , μάτια περγελαστικά, θλιμμένα, ανήσυχα, όλο φλόγα, το μάτι του ήταν καρφωμένο πάνω μου μικρό, στρογγυλό κατάμαυρο με κόκκινες  φλεβίτσες… βουλιαγμένα μάγουλα, χοντρή μασέλα ,ψαρά κατσαρωμένα μαλλιά ,πρόσωπο γεμάτο ζάρες, σκαλισμένο, σαρακοφαγωμένο»

Β. Αφήγηση: Η αφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο («τον πρωτογνώρισα, έβαλα τα γέλια») από έναν ομοδιηγητικό, δραματοποιημένο αφηγητή που συμμετέχει στα γεγονότα που αφηγείται και η εστίαση είναι εσωτερική (αφηγητής = πρόσωπα).

Γ. Διάλογος: Στο απόσπασμα κυριαρχεί ο διάλογος ανάμεσα στον Ζορμπά και τον αφηγητή («– Ταξίδι;, με ρώτησε. Για πού, με το καλό;»).

Ο συγγραφέας, στο απόσπασμα του σχολικού βιβλίου βάζει τον πρωτοπρόσωπο  αφηγητή του να κάνει διάλογο με το Ζορμπά και παράλληλα να σχολιάζει την εμφάνιση και τη συμπεριφορά του συνομιλητή του («φιλήδονος, συλλογίστηκα, μερακλής…»). Ο διάλογος προσθέτει στον λόγο αμεσότητα, ζωντάνια, παραστατικότητα και φωτίζει καλύτερα τους χαρακτήρες.

 

ΤΑΞΗ-ΣΕΙΡΑ: ομαλή γραμμική, τα γεγονότα παρουσιάζονται με τη σειρά που γίνονται μέσα στην σκηνοθεσία του παρόντος . Μέσα, όμως, από τις απαντήσεις του Ζορμπά  οδηγούμαστε σε παλιότερες χρονικές βαθμίδες (αναδρομικές αφηγήσεις).

1η αναδρομική αφήγηση:  Όταν παίρνει το λόγο ο Ζορμπάς για να απαντήσει στην ερώτηση «πού δούλευες τώρα τελευταία;» αφηγείται το περιστατικό του ξυλοδαρμού του αφεντικού του που έχει συμβεί σε προγενέστερη χρονική βαθμίδα («το περασμένο Σαββατοκύριακο»).

2η αναδρομική αφήγηση: Στην ερώτηση «πώς έμαθες σαντούρι ;» ο Ζορμπάς μάς πηγαίνει στα 20 του χρόνια και αφηγείται το γεγονός που τον έκανε να μάθει σαντούρι και τη γνωριμία με το δάσκαλο του σαντουριού. Μέσα στην αφήγηση εγκλωβίζεται ο διάλογος του Ζορμπά με τον πατέρα του, αλλά και με τον Τούρκο δάσκαλό του. Το αποτέλεσμα της τεχνικής αυτής είναι η ζωντάνια , η παραστατικότητα και η αληθοφάνεια. Ο Ζορμπάς  συχνά κάνει αυτοσαρκαστικά σχόλια όταν μιλά για τις παρελθοντικές του επιλογές («ήθελα παντριγιά ο ερίφης»).

3η αναδρομική αφήγηση: Στην ερώτηση «παντρεύτηκες;» ο Ζορμπάς μας μιλά και σχολιάζει τις προσωπικές του επιλογές για τη δημιουργία οικογένειας («Άνθρωπος πάει να πει στραβός») και την κατρακύλα του.

Επίσης, διακρίνουμε και μια πρόδρομη αφήγηση (αναφέρεται σε μεταγενέστερη χρονική βαθμίδα) εκεί όπου λέει ο αφηγητής «Δε θα ´ταν άσκημο να τον πάρω μαζί μου στο μακρινό ακρογιάλι. Σούπες, γέλια, κουβέντες…», (αυτό είναι προσήμανση για όλα όσα θα ζήσουν στην Κρήτη οι δυο άντρες).
Οι ρηματικοί χρόνοι είναι ιστορικοί (αόριστος: «τον πρωτογνώρισα»), παρατατικός(«φυσούσε»), υπερσυντέλικος («είχαν βρει»).

Η ΓΛΩΣΣΑ του κειμένου:
Καλοδουλεμένη δημοτική, αποδίδει με ζωντανό και παραστατικό τρόπο τις γλωσσικές επιλογές (ιδιόλεκτοι) των προσώπων. Όταν αφηγείται, περιγράφει ή σχολιάζει ο στοχαστικός αφηγητής το επίπεδο του ύφους είναι υψηλότερο σε σύγκριση με την προφορικότητα του ύφους του Ζορμπά. Για παράδειγμα: «Τα ψάρια παραζαλισμένα από τα χτυπήματα της φουρτούνας, είχαν βρει καταφύγι χαμηλά στα ήσυχα νερά…, είχα διαβάσει πολλούς ορισμούς του νου του ανθρώπου…»

Ο Ζορμπάς παραδέχεται: «Με λένε και Τηλέγραφο, για να με πειράξουν που μαι  μακρύς μακρύς καλόγερος και πίτα η κεφαλή μου» και από της μυλωνούς τον πισινό ζητάς ορθογραφία, λαϊκές εκφράσεις που δείχνουν τη λαϊκή αφετηρία του Αλέξη Ζορμπά.

Στο απόσπασμα συναντάμε ιδιωτισμούς («να παν οι  πίκρες κάτω, μου κάπνισε»), (ιδιωτισμός: έκφραση με ιδιαίτερη σημασία ή σύνταξη που λέγεται σε μια γλώσσα, π.χ. «μαλλιά κουβάρια», «φωτιά και λάβρα», «άρον άρον»: Λαϊκοί / λόγιοι ιδιωτισμοί. Οι ιδιωτισμοί είναι στοιχεία εκφραστικά και αναντικατάστατα, που πλουτίζουν την κοινή γλώσσα. (διαφορετικό από το ιδιωματισμός).

Αίνιγμα («μακρύς  μακρύς καλόγερος και πίτα η κεφαλή μου»), (αίνιγμα: η αναφορά των ιδιοτήτων και των γνωρισμάτων ενός αντικείμενου, χωρίς ν' αναφέρεται το ίδιο το αντικείμενο. Η περιγραφή είναι τέτοια, ώστε οδηγεί τον ακροατή ή τον αναγνώστη στην ανακάλυψη του αντικείμενου).

Την παροιμιακή φράση: «Από της μυλωνούς τον πισινό ζητάς ορθογραφία», (παροιμιακές είναι οι φράσεις που κρύβουν διάφορες αλήθειες σχετικές με την κοινωνική, τη θρησκευτική, την πολιτική κτλ. ζωή του ανθρώπου).

ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ:

Μεταφορές: «Τα ψάρια παραζαλισμένα από τα χτυπήματα της φουρτούνας», «στο πρόσωπο του νερού», «τα μάτια του, περιγελαστικά, θλιμμένα, ανήσυχα, όλο φλόγα», «με γοργό ελαστικό περπάτημα», «μάτια που σπίθιζαν», «Κρατάς και του λόγου σου ζυγαριά, ε; ζυγιάζεις με το δράμι, ε;». «κοκαλιάρης», «όλες τις δουλειές του ποδαριού, του χεριού, του κεφαλιού», «ο διάβολος έβαλε την ουρά του», «τον σπάζω στο ξύλο», «Έτσι μου κάπνισε», «Από της μυλωνούς τον πισινό ζητάς ορθογραφία», «όταν με σφίξουν οι φτώχειες», «μακρύς μακρύς καλόγερος και πίτα η κεφαλή μου», «τα κάνω μπούλβερη και κουρνιαχτό», «Πιάστηκε η αναπνοή μου», «το αίμα έβραζε», «το μάτι του ήταν καρφωμένο απάνω μου», «με τρυπούσε και μ’ έψαχνε αχόρταγο», «έπεσα κι εγώ με τα μούτρα στο λάκκο», «να παν’  οι πίκρες κάτω;» «ένα ζεστό λαρύγγι, μια ακατέργαστη μεγάλη ψυχή, που ακόμα δεν αφαλοκόπηκε από τη μάνα της τη Γη».

Παρομοιώσεις: «σα να το ‘χαν φάει τα λιόβορια», «σα να ‘γδυναν γυναίκα», «σα να χάιδευαν γυναίκα», «όπως τυλίγουμε αγαπημένο σώμα μη μας κρυώσει».

Εικόνες: Η εικόνα της περιγραφής του χώρου και του χρόνου της συνάντησης («Τον πρωτογνώρισα...Ξημέρωνε[...]»), η εικόνα της περιγραφής των εξωτερικών χαρακτηριστικών του μυθιστορηματικού ήρωα, η οπτική και ηχητική εικόνα από τη «βουή της θάλασσας», η εικόνα του σαντουριού («Κοίταξα τα χέρια...η μας κρυώσει»).

Αντιθέσεις: «μύριζε ο αγέρας ανθρώπινη βόχα και φασκόμηλο».

Μετωνυμία: έκλεισα το Ντάντε.

 

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 Σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση; Με ποιον τρόπο περιγράφει ο αφηγητής τον Αλέξη Ζορμπά; Ποια είναι τα στοιχεία που τον ελκύουν στην πρώτη τους συνάντηση; Η αφήγηση πραγματοποιείται σε πρώτο πρόσωπο, καθώς ο αφηγητής είναι δραματοποιημένος και συμμετέχει στα δρώμενα ως βασικός ήρωας. Στο διήγημα περιγράφεται η συνάντηση και γνωριμία του συγγραφέα με τον Αλέξη Ζορμπά. Αρχικά, ο αφηγητής εκθέτει με μια ρεαλιστική περιγραφή τα εξωτερικά χαρακτηριστικά και την ηλικία του διηγηματικού ήρωα («Ό,τι απ’ όλα μου ’κανε εντύπωση ήταν τα μάτια του, περιγελαστικά, θλιμμένα, ανήσυχα, όλο φλόγα», «Βουλιαγμένα μάγουλα, χοντρή μασέλα, εξογκωμένα ζυγωματικά, ψαρά κατσαρωμένα μαλλιά, μάτια που σπίθιζαν», «το πρόσωπο του ήταν γεμάτο ζάρες, σκαλισμένο, σαρακοτρυπημένο», «το μάτι του ήταν καρφωμένο απάνω μου μικρό στρογγυλό κατάμαυρο με κόκκινες φλεβίτσες στο ασπράδι·», «γιομάτα ρόζους και χαραμάδες»). Έπειτα, τον περιγράφει ως πρότυπο του ανθρώπου που κινείται από μια υγιή ζωική δύναμη, ξέρει να χαίρεται τις χαρές της ζωής («Φαινόταν πολυταξιδεμένος, πολυζωϊσμένος», «Φιλήδονος, συλλογίστηκα, μερακλής...», «μια ζωντανή καρδιά, ένα ζεστό λαρύγγι, μια ακατέργαστη μεγάλη ψυχή»), διαθέτει ελευθερία πνεύματος και εμπειρία των ανθρώπων. Επίσης, μέσα από ένα ζωντανό διάλογο διακρίνεται η ευφυία και η ελευθεροστομία του ήρωα, καθώς και η περιπετειώδης πλευρά του και οι αντιλήψεις του για τη ζωή και την καλλιτεχνική δημιουργία. Στοιχεία που εντυπωσιάζουν τον αφηγητή στην πρώτη του συνάντηση με τον Αλέξη Ζορμπά αποτελούν η ελευθεροστομία, η ελευθερία πνεύματος, τα λόγια του ήρωα, οι εμπειρίες του από τη ζωή, τους ανθρώπους και τα ταξίδια. («Μου άρεσαν οι τσεκουράτοι τρόποι και τα λόγια του... Φαίνουνταν πολυταξιδεμένος, πολυζωϊσμένος Σεβάχ Θαλασσινός· μου άρεσε»). 2 Πώς παρουσιάζει τον εαυτό του ο αφηγητής, ώστε να τον αντιδιαστείλει με το Ζορμπά; Ο αφηγητής του κειμένου μέσα από το διάλογο με τον Ζορμπά παρουσιάζεται ως άνθρωπος εγκρατής και προνοητικός, ο οποίος λειτουργεί περισσότερο με τη λογική παρά με το συναίσθημα.  Σε αντίθεση με τον Αλέξη Ζορμπά που κινείται από μια υγιή ζωική δύναμη και ξέρει να χαίρεται τις χαρές της ζωής, ο αφηγητής εμφανίζεται πιο συνετός. Ακόμα, παρουσιάζεται πιο σκεπτικός και προσεχτικός στα λόγια συγκριτικά με τον ελευθερόστομο, αυθόρμητο και επιπόλαιο συνομιλητή του. («Γιατί, τι να σε κάμω;... κατά διαόλου οι ζυγαριές!»). Ο αφηγητής προβάλλεται ως ένας άνθρωπος του πνεύματος, του διαβάσματος και διαφοροποιείται από λαϊκό Ζορμπά, ο οποίος κλίνει προς τη χαρά της ζωής, τη διασκέδαση, τη μουσική («Έκλεισα τον Ντάντε», «Ε, μωρέ, πως φαίνεται πως δεν παίζεις κανένα όργανο»). Τέλος, στα λόγια του Αλέξη Ζορμπά διακρίνεται ένας χιουμοριστικός, διασκεδαστικός τόνος, που αντιδιαστέλλεται με το σοβαρό ύφος και τις μετρημένες κουβέντες του συνομιλητή του. 3 Πώς αφηγείται ο Ζορμπάς τη γνωριμία του με το σαντούρι; Ποια είναι η αντίδραση του πατέρα του στην επιθυμία να μάθει αυτό το όργανο; Συγκρίνετε τη στάση του νεαρού Ζορμπά με τη στάση του γιου τού αγιογράφου στο διήγημα του Κ. Θεοτόκη «H τέχνη του αγιογράφου». Μέσα από την περιγραφή του Αλέξη Ζορμπά για την πρώτη του επαφή με το σαντούρι διαφαίνεται η μεγάλη του λαχτάρα και αγάπη γι’ αυτό το όργανο. Σ’ ένα πανηγύρι του χωριού του ο Ζορμπάς άκουσε για πρώτη φορά το όργανο αυτό κι εντυπωσιάστηκε τόσο από τον ήχο του που του κόπηκε η ανάσα. Ήταν τόσο μεγάλη η επιθυμία και το πείσμα του να μάθει να παίζει το σαντούρι που για τρεις μέρες έμεινε νηστικός και ξόδεψε όλες του τις οικονομίες, για να αγοράσει το μουσικό αυτό όργανο. Αφού απέκτησε το πολυπόθητο όργανο έφυγε μαζί του για τη Θεσσαλονίκη, για να μαθητεύσει κοντά σε ένα δάσκαλο του σαντουριού. Επειδή, όμως, δε διέθετε τα απαραίτητα για τα μαθήματα χρήματα, έπεσε στα πόδια του δασκάλου του για να τον παρακαλέσει. Τόσο μεγάλη ήταν η αγάπη του για το σαντούρι και η επιθυμία του να μάθει να παίζει το όργανο αυτό. Τελικά, μαθήτευσε κοντά του για ένα χρόνο και από τότε παίζει σαντούρι, για να απαλύνει την στενοχώρια και τον πόνο του. Η αντίδραση του πατέρα του, όταν ο Αλέξης Ζορμπάς εξέφρασε τη σφοδρή του επιθυμία να μάθει το σαντούρι, δεν ήταν θετική, καθώς τον αποκάλεσε τσιγγάνο («κατσίβελο»), επειδή θέλησε να αποκτήσει και να παίξει κάποιο μουσικό όργανο. Σε αντίθεση με το γιο του αγιογράφου στο έργο «Η τέχνη του αγιογράφου» του Κ. Θεοτόκη, που πιέζεται ψυχολογικά να μάθει και να συνεχίσει την πατροπαράδοτη τέχνη του αγιογράφου, αν και δε διαθέτει την απαραίτητη καλλιτεχνική κλίση και αδυνατεί να ανταποκριθεί στις προσδοκίες του πατέρα του, ο νεαρός Αλέξης Ζορμπάς νιώθει έντονη την επιθυμία να μάθει την τέχνη του σαντουριού, ξοδεύει όλες του τις οικονομίες για την απόκτηση του μουσικού αυτού οργάνου και αισθάνεται απεριόριστη ευγνωμοσύνη προς τον άνθρωπο που τον δίδαξε την τέχνη αυτή. Eπίσης, ο νεαρός Aλέξης Zορμπάς αντιτίθεται στη θέληση του πατέρα του, ενώ ο γιος του αγιογράφου υποτάσσεται υπομονετικά και με σεβασμό στην πατρική εξουσία. 4 «Τι θα πει τέχνη…λόγια»: Γιατί ένας συγγραφέας, που τόσα πολλά έχει διαβάσει περί τέχνης, θεωρεί σοφά τα λόγια του Ζορμπά; Συμμερίζεστε το θαυμασμό του συγγραφέα για το Ζορμπά και γιατί; Στο δεύτερο μέρος του αποσπάσματος περιγράφεται η σχέση του Ζορμπά με το σαντούρι, που τον συντροφεύει από τη νεαρή του ηλικία στις χαρές και τις λύπες, και τονίζεται η μεγάλη του επιθυμία να μάθει την τέχνη αυτή, καθώς και η τρυφερότητα με την οποία το παρουσιάζει στο συγγραφέα. Η μεγάλη αυτή αγάπη, η σφοδρή επιθυμία για την εκμάθηση της τέχνης αυτής εντυπωσιάζουν το συγγραφέα, ο οποίος θεωρεί τα λόγια του συνομιλητή του για την τέχνη σοφά, επειδή προέρχονται μέσα από την ψυχή του και αποτελούν εξωτερίκευση των εσωτερικών του συναισθημάτων. Ο θαυμασμός του συγγραφέα για τον άνθρωπο που συναντά πρώτη φορά κρίνεται δικαιολογημένος, καθώς στην πορεία του διαλόγου και της γνωριμίας συνειδητοποιεί ότι συνομιλεί με έναν αυθεντικό, ειλικρινή και ζωντανό άνθρωπο με καθαρά, πραγματικά και βαθιά συναισθήματα, με «ζωντανή καρδιά», «με ζεστό λαρύγγι», «με μία ακατέργαστη μεγάλη ψυχή», με αγάπη για τη ζωή, με ελευθερία πνεύματος, με ευφυία και με εμπειρία των ανθρώπων και των καταστάσεων της ζωής.   ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Βρείτε πληροφορίες για το σαντούρι και στο μάθημα της Μουσικής ακούστε τον ήχο του. Ποικίλες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Ν. Καζαντζάκη (φωτογραφίες, επιστολές, αρχεία ήχου με τη φωνή του συγγραφέα κ.ά.) μπορείτε να βρείτε και να μελετήσετε στην ιστοσελίδα http://www.historical-museum.gr/kazantzakis/gr/index.html.

 

 

 

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

 

1. Να εντοπίσετε τις λέξεις ή τις φράσεις του κειμένου που προσδιορίζουν τον τόπο και το χρόνο του αποσπάσματος.

ΤΟΠΟΣ	ΧΡΟΝΟΣ

 

 

2. Να βρείτε τις φράσεις του κειμένου που αφορούν τον Αλέξη Ζορμπά και να αποδώσετε συνοπτικούς χαρακτηρισμούς.

Φράσεις	Χαρακτηρισμός

 

 

3. Να βρείτε τις φράσεις του κειμένου που αφορούν τον αφηγητή και να αποδώσετε συνοπτικούς χαρακτηρισμούς.

Φράσεις	Χαρακτηρισμός

 

4. Να εντοπίσετε τα σημεία εκείνα του κειμένου που δείχνουν τη στάση και θέση ζωής του Αλέξη Ζορμπά και γενικότερα την κοσμοθεωρία του.

Απάντηση:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………  .

 

5. Πώς αντιλαμβάνεστε την έλξη που υπήρχε μεταξύ του Νίκου Καζαντζάκη και του Αλέξη Ζορμπά, δύο εκ διαμέτρου αντίθετων χαρακτήρων;

Απάντηση:………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..  .

 

 

6. Να προσεγγίσετε το θέμα της τέχνης από την οπτική γωνία του Αλέξη Ζορμπά (σαντούρι, μουσική).

Απάντηση:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. .

 

7. Ποιες αφηγηματικές τεχνικές εντοπίζετε στο συγκεκριμένο απόσπασμα; Ποιος είναι ο χρόνος της αφήγησης;

Αφηγηματικές τεχνικές	Αφηγηματικός Χρόνος

 

8. Να βρείτε τα σχήματα λόγου του κειμένου: μεταφορές, εικόνες, αντιθέσεις, παρομοιώσεις, μετωνυμία. (Η απάντηση να δοθεί πάνω στο κείμενο).

 

ΔΗΜΙΟΥΡΙΚΗ ΓΡΑΦΗ:

9. Να σχολιάσετε την επιγραφή που επέλεξε ο ίδιος ο Ν. Καζαντζάκης, για να χαραχτεί στον τάφο του: «Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβάμαι τίποτα, είμαι λέφτερος» σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων.

 

10. Κων. Καβάφης, CHE FECE … IL GRAN RIFIUTO

 

Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα

που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι

να πούνε. Φανερώνεται όποιος τόχει

έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα

πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του.

Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Αν ρωτιούνταν πάλι,

όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει

εκείνο τ’ όχι – το σωστό – εις όλην την ζωή του.

 

Συγκρίνοντας το ποίημα του Καβάφη με το κείμενο του Καζαντζάκη, σε ποιον τύπο ανθρώπου θα εντάσσατε τον Αλέξη Ζορμπά; Σε αυτόν που λέει ναι στην επιθυμία του και πορεύεται στη ζωή με βάση τα θέλω του ή σε αυτόν που συμβιβάζεται και λέει όχι, προκειμένου  να μην ταραχτεί η ρουτίνα του; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων.

 

11. Να συνεχίσετε την ιστορία των δύο ηρώων του κειμένου (αφηγητή και Αλέξη Ζορμπά) και να αποδώσετε σε μία αφήγηση 150-200 λέξεων πώς φαντάζεστε ότι εξελίχτηκε η γνωριμία τους.

Κάνε τη δωρεά σου πατώντας κλικ εδώ: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=Q7CTZHSRS3K2Q