Θέμα Α
Α1. Στο κείμενο ο συγγραφέας αναφέρεται στους λόγους που η οικογένεια και η ελληνική εκπαίδευση αδυνατούν να γαλουχήσουν ελεύθερες προσωπικότητες. Πιο συγκεκριμένα, οι γονείς που προωθούν μια σκληρή, εγωιστική στάση ζωής με αδιαφορία για το συνάνθρωπο υπονομεύουν την εκπαιδευτική διαδικασία. Παράλληλα, στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα κυριαρχούν ο εθνικισμός, η έλλειψη αυτογνωσίας και φαντασίας, οι δασκαλοκεντρικές μέθοδοι διδασκαλίας και η στείρα αποστήθιση. Τέλος, η ελληνική οικογένεια συνδυαστικά με άλλους κοινωνικούς θεσμούς εγκλωβίζουν τους νέους σε παρωχημένες αντιλήψεις που οδηγούν στη μαζοποίηση.
(79 λέξεις)
Θέμα Β
Β1.
1. γ
2. β
3. β
4. γ
5. α
Β2.α) Στη 2η παράγραφο του Κειμένου 1 οι τρόποι οργάνωσης είναι τα παραδείγματα και η αντίθεση. Συγκεκριμένα:
· χρησιμοποιεί το παράδειγμα («Η Κίνα και η Ινδία που αναπτύσσονται με φρενήρεις ρυθμούς…»), για να επεξηγήσει την άποψη που κρίνει την πρόοδο της κοινωνίας από ένα δείκτη και μόνο: το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ),
· καταλήγει σε αντίθεση, «Η Κίνα και η Ινδία που αναπτύσσονται με φρενήρεις ρυθμούς αδιαφορώντας όμως για τις κολοσσιαίες ανισότητες και για τα στοιχειωδέστερα ατομικά δικαιώματα …», όπου τα μέρη της αντίθεσης είναι: «η φρενήρης οικονομική ανάπτυξη» – «η αδιαφορία όμως για τις κολοσσιαίες ανισότητες και για τα στοιχειωδέστερα ατομικά δικαιώματα».
Η επιλογή των τρόπων αυτών είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, για να υποστηρίξει ο συντάκτης τη θέση του ότι “οι καλλιεργημένοι πολίτες (είναι) κλειδί για την ανάπτυξη”, καθώς αναδεικνύει την αδιαφορία της ανθρωπότητα για τις κολοσσιαίες ανισότητες και για την παραβίαση των στοιχειωδέστερων ατομικών δικαιωμάτων μέσω του παραδείγματος της Κίνας και της Ινδίας.
Β2.β) Οι γλωσσικές επιλογές της βεβαιότητας, όπου κυριαρχεί η οριστική έγκλιση είναι οι ακόλουθες:
• παραπάνω από αυτονόητη (βεβαιωτική φράση)
• Το πρόβλημα έγκειται (Οριστική)
• πρυτανεύει
• οι κυρίαρχες μέθοδοι παραμένουν
(δύο επιλογές αρκούν)
Ο αναγνώστης μένει με την εντύπωση ότι ο αρθρογράφος είναι απόλυτα βέβαιος για τις απόψεις που εκφράζει και το ύφος είναι κατηγορηματικό, δεν αφήνεται κανένα περιθώριο αμφιβολίας.
Επομένως, εφόσον η παράγραφος οργανώνεται, για να αποδείξει μία επιμέρους θέση του αρθρογράφου (ότι το πρόβλημα έγκειται και στον τρόπο που τα σχετικά μαθήματα διδάσκονται ήδη από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση), η έκφραση βεβαιότητας ενισχύει την αξιοπιστία του επιχειρήματος και προσδίδει εγκυρότητα.
Β3. Χρήση β΄ ρηματικού προσώπου ενικού: «να παίρνεις αυτό που θέλεις, χωρίς να νοιάζεσαι για τον άλλον», «Ο σεβασμός είναι κόσμημα κι αυτό το κόσμημα μάθε να το φοράς και να το προσέχεις καθημερινά».
Η χρήση του προσδίδει οικειότητα και αμεσότητα στον λόγο, καθώς δημιουργεί την αίσθηση διαλόγου και τον καθιστά συμμέτοχο στον προβληματισμό του συγγραφέα, σχετικά με την έννοια της επίδειξης αληθινού σεβασμού και την εκούσια υιοθέτησή του.
Χρήση α΄ ρηματικού προσώπου πληθυντικού: «Χάσαμε κάθε ίχνος προσανατολισμού, στην ανάγκη μας να θεωρούμε τον εαυτό μας τον πιο σημαντικό», «Σημαντικοί γινόμαστε μέσα από τις πράξεις μας και τη στάση ζωής μας».
Η χρήση του αποβλέπει στην ευαισθητοποίηση των δεκτών και εστιάζει στη συλλογική ευθύνη τονίζοντας την ανάγκη της άμεσης κινητοποίησης για την πραγμάτωση του αλληλοσεβασμού. Έτσι, δημιουργεί μία γέφυρα επικοινωνίας και μειώνει την απόσταση μεταξύ του ομιλητή και του αποδέκτη για ένα θέμα που αφορά όλους, αφού εντάσσει τον εαυτό του στο σύνολο θέλοντας να δείξει την καθολικότητα του προβλήματος της έλλειψης σεβασμού.
ΘΕΜΑ Γ
Γ1. Το ποίημα πραγματεύεται την ηθική παρακμή και την ανθρώπινη αδιαφορία. Το ποιητικό υποκείμενο χρησιμοποιεί απλή και καθημερινή γλώσσα (“Τι τα θες τι τα γυρεύεις”) για να περιγράψει πώς η αδιαφορία και ο φόβος μπορούν να μετατρέψουν έναν “μικρό καλό άνθρωπο” σε “κακό”. Το ποίημα έχει αφηγηματική μορφή, σαν παραμύθι, με εισαγωγή (“Έτσι είναι η σειρά”) και κατακλείδα (“Αρχή του παραμυθιού καλημέρα σας”), που δημιουργούν έναν κύκλο. Αυτό τονίζει ότι η ιστορία είναι διαχρονική και επαναλαμβανόμενη. Το ρητορικό ερώτημα “Τάχα δεν θα είναι φταίχτης, ποιον χτυπούν χωρίς να φταίξει;” εκφράζει τη δικαιολόγηση της απάθειας. Αρχικά, ο “μικρός καλός άνθρωπος” αισθάνεται συμπάθεια για τον χτυπημένο άνθρωπο που συναντά, ωστόσο η συμπάθεια γρήγορα αντικαθίσταται από τον φόβο. Για να απαλλαγεί από το αίσθημα ευθύνης, ο ήρωας δικαιολογεί την αδιαφορία του, υποστηρίζοντας ότι κάποιος άλλος θα βοηθήσει τον χτυπημένο ("Κάποιος άλλος θα βρεθεί"). Ο φόβος και η ανασφάλεια οδηγούν τον ήρωα να υπονοήσει ότι αυτός φταίει για την κατάστασή του (“Και καλά του κάνουνε … τους άρχοντες”). Τελικά, ο ήρωας υιοθετεί τη βία («Άρχισε λοιπόν και κείνος/Από πάνω να χτυπά») όπως και οι άλλοι.
Το ποίημα μου προκαλεί μια σειρά από έντονα και αντιφατικά συναισθήματα, καθώς περιγράφει την ηθική έκπτωση ενός ανθρώπου. Αυτά τα συναισθήματα λειτουργούν ως μέσο για να εμπλέξουν τον αναγνώστη στη διαδικασία της αυτοκριτικής και της σκέψης γύρω από την ανθρώπινη φύση.
(221 λέξεις)
ΘΕΜΑ Δ
Ο Σεβασμός ως θεμέλιο της Κοινωνικής Συμβίωσης
Ζούμε σε μια εποχή ραγδαίων αλλαγών, όπου η τεχνολογία και η παγκοσμιοποίηση διαμορφώνουν έναν κόσμο χωρίς σύνορα. Ωστόσο, παρά την πρόοδο σε πολλούς τομείς, παρατηρούμε μια ανησυχητική τάση προς τον ατομικισμό και την έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας. Ο σεβασμός, μια θεμελιώδης αξία για την αρμονική συμβίωση, φαίνεται να υποχωρεί, με συνέπειες που απειλούν την ίδια την ύπαρξη των κοινωνιών μας.
Με το παρόν άρθρο αισθάνομαι την ανάγκη να τονίσω την αξία του σεβασμού, προτείνοντας συγκεκριμένες εκπαιδευτικές παρεμβάσεις για την ενίσχυσή του, καθώς η καθημερινότητα τόσο της σχολικής όσο και της κοινωνικής μου ζωής με απογοητεύουν ολοένα και περισσότερο.
Η έλλειψη σεβασμού δημιουργεί ένταση και διχόνοια στις ανθρώπινες σχέσεις. Ο διάλογος αντικαθίσταται από την προσβολή, ενώ η ανεκτικότητα εξαφανίζεται από την καθημερινή αλληλεπίδραση με συνέπεια να αποδυναμώνονται οι κοινωνικοί δεσμοί, να αυξάνεται η βία και η εγκληματικότητα και να υπονομεύεται η δημοκρατία. Επιπροσθέτως, η έλλειψη σεβασμού επηρεάζει και τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με τη φύση και τον δημόσιο χώρο. Η αδιαφορία για το περιβάλλον, τα βανδαλισμένα πάρκα, κτήρια και υπαίθρια έργα τέχνης, τα πεταμένα απορρίμματα είναι δείγματα μιας κοινωνίας που δεν σέβεται το κοινό καλό.
Για να αντιμετωπίσουμε αυτό το μείζον θέμα, είναι απαραίτητο να επενδύσουμε στην εκπαίδευση των νέων γενεών. Αρχικά, προτείνεται η εισαγωγή μαθημάτων κοινωνικής παιδείας στα σχολεία, όπου οι μαθητές θα διδάσκονται την αξία του διαλόγου, της αποδοχής της διαφορετικότητας και της ενσυναίσθησης. Ένα πρόγραμμα βιωματικών δραστηριοτήτων, όπως θεατρικά παιχνίδια, εθελοντισμός και ομαδικές εργασίες, μπορεί να ενισχύσει την κατανόηση της σημασίας του σεβασμού. Επιπλέον, οι Δήμοι και οι Κοινότητες μπορούν να αναλάβουν δράσεις για τη διαρκή ενημέρωση των πολιτών, διοργανώνοντας σεμινάρια και εργαστήρια για γονείς και εκπαιδευτικούς. Παράλληλα, πρωτοβουλίες όπως "εβδομάδες σεβασμού" ή καμπάνιες ευαισθητοποίησης μπορούν να προσελκύσουν την προσοχή του κοινού. Τέλος, σημαντικός είναι ο ρόλος των παραδειγμάτων. Όταν οι ηγέτες, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς υιοθετούν στάσεις σεβασμού, εμπνέουν τους γύρω τους να κάνουν το ίδιο.
Ο σεβασμός δεν είναι απλώς αρετή, αλλά προϋπόθεση για μια λειτουργική, βιώσιμη κοινωνία. Ας εργαστούμε όλοι μαζί για να τον εντάξουμε ξανά στο κέντρο της ζωής μας. Μόνο τότε μπορούμε να συλλάβουμε το βαθύτερο νόημά της και να νιώσουμε πραγματική χαρά και ικανοποίηση. (365 λέξεις)
Σύνταξη: Χ,
μαθητής/ρια Λυκείου
