.png)
Η δημιουργικότητα στο σχολείο: Μύθος ή πραγματικότητα;
Κάθε φορά που διαβάζω για τη σημασία της δημιουργικότητας στην εκπαίδευση, νιώθω μια παράξενη ειρωνεία να πλανάται στον αέρα. Τα επιστημονικά άρθρα μάς μιλούν για τη φαντασία που ανθίζει από την κούνια, για τη δύναμη της τέχνης να καλλιεργεί την αποκλίνουσα σκέψη, για την αξία του παιχνιδιού και των πολυαισθητηριακών εμπειριών. Όλα αυτά υπέροχα, αλλά ας προσγειωθούμε στην πραγματικότητα: το ελληνικό σχολείο, ειδικά στη Γ’ Λυκείου, δεν καλλιεργεί τη δημιουργικότητα των παιδιών. Αντίθετα, την ξεζουμίζει. Κι όμως, υπάρχουν και λόγοι που πρέπει να συμβεί το αντίθετο και τρόποι με τους οποίους ένας νέος μπορεί να γίνει δημιουργικός.
Στα χαρτιά, το σχολείο οφείλει να καλλιεργεί τη φαντασία, την πρωτοτυπία, τη φρέσκια σκέψη. Και πράγματι, το οφείλει: γιατί χωρίς δημιουργικότητα δεν υπάρχει εξέλιξη, δεν υπάρχει λύση σε προβλήματα, δεν υπάρχει πρόοδος στην επιστήμη, στην κοινωνία, στην ίδια τη ζωή. Χωρίς δημιουργικότητα, τα παιδιά μένουν απλοί εκτελεστές οδηγιών – και όχι σκεπτόμενοι πολίτες που μπορούν να ονειρευτούν, να τολμήσουν, να αλλάξουν τον κόσμο. Το σχολείο πρέπει να καλλιεργεί τη δημιουργικότητα γιατί αυτή είναι το θεμέλιο της σκέψης, η σπίθα που οδηγεί στις μεγάλες ανακαλύψεις, η γέφυρα που ενώνει τις γνώσεις με τις ιδέες.
Πώς, όμως, μπορεί να αναπτυχθεί η δημιουργικότητα, όταν οι μαθητές είναι εγκλωβισμένοι σε ένα ασφυκτικό σύστημα εξετάσεων, με το άγχος των Πανελλαδικών να καταβροχθίζει κάθε ικμάδα φαντασίας τους; Όταν η επιτυχία μετριέται αποκλειστικά με μόρια, η φαντασία μοιάζει με πολυτέλεια. Τα παιδιά της Γ’ Λυκείου δεν έχουν χρόνο να πειραματιστούν, να παίξουν, να δημιουργήσουν. Έχουν μάθει να παπαγαλίζουν, να απομνημονεύουν, να επιβιώνουν σε μια εκπαιδευτική ζούγκλα που υποκρίνεται ότι ενδιαφέρεται για την ανάπτυξή τους. Μιλάμε για δημιουργικότητα, αλλά τι δημιουργικό υπάρχει στο να διαβάζεις ώρες ατέλειωτες για να γράψεις καλά σε διαγωνίσματα που κρίνουν το μέλλον σου;
Τα παιδιά αναγκαστικά ωθούνται στο να εκφράζουν τη δημιουργικότητά τους, μακριά από τα στενά πλαίσια της σχολικής ρουτίνας. Το ίδιο κάνω κι εγώ. Δημιουργώ μέσα από τη γραφή, φτιάχνοντας ιστορίες που σχολιάζουν την κοινωνία μας, ζωγραφίζοντας εικόνες με λέξεις. Επίσης, μαγειρεύω με φαντασία, πειραματίζομαι με γεύσεις, αναμειγνύοντας υλικά σε αναπάντεχους συνδυασμούς. Βρίσκω δημιουργικότητα ακόμα και στις μικρές στιγμές: στο πώς φροντίζω τον εαυτό μου, στο πώς επικοινωνώ με τους γύρω μου, στο πώς βλέπω τον κόσμο όχι όπως είναι, αλλά όπως θα μπορούσε να είναι. Ψάχνω τον εαυτό μου μέσα σε μια καθημερινότητα που με κάνει να τον χάνω. Όμως, είμαι ακόμη εγώ και επιμένω. Εφευρίσκω ιδέες, σκέψεις, σχέδια. Δημιουργώ εκεί που δεν υπάρχουν εξετάσεις, ούτε βαθμοί, ούτε «λάθος» και «σωστό».
Η δημιουργικότητα είναι ένα δώρο που μας ανήκει από την κούνια – όπως δηλώνουν και οι επιστημονικές έρευνες – αλλά χρειάζεται και χώρο για να αναπτυχθεί. Αν θέλουμε ένα σχολείο που όντως καλλιεργεί τη δημιουργικότητα, ας ξεκινήσουμε καταργώντας αυτό το εξοντωτικό σύστημα που στραγγαλίζει τη φαντασία των παιδιών. Αλλιώς, ας σταματήσουμε να λέμε παραμύθια. Λοιπόν; Τολμάμε να ονειρευτεούμε έναν άλλο τρόπο εκπαίδευσης ή θα συνεχίσουμε να θάβουμε τα όνειρα κάτω από στοίβες βιβλίων;
Αποστόλης Ζυμβραγάκης