Έχεις τραγουδήσει ποτέ με τα παιδιά σου το "Ήταν ένα μικρό καράβι"; Αν ναι, τότε σίγουρα έχεις χαμογελάσει με την απλότητα και τη μελωδικότητά του. Αλλά γνωρίζεις την πραγματική ιστορία πίσω από τους στίχους του; Η αλήθεια είναι πολύ πιο σκοτεινή απ' όσο θα μπορούσες να φανταστείς...
Το αθώο τραγούδι που όλοι αγαπήσαμε
Όλοι έχουμε τραγουδήσει με χαρά το γνωστό παιδικό τραγούδι "Ήταν ένα μικρό καράβι". Οι ευχάριστες μελωδίες και τα "οέ οέ" συνοδεύουν στίχους που μιλούν για ένα καράβι, για κλήρο που πέφτει σε κάποιον... Αλλά τι σημαίνουν πραγματικά αυτά τα λόγια;
Αν κοιτάξουμε προσεκτικά τους στίχους, θα δούμε πως το τραγούδι αναφέρεται σε μια πραγματικά τρομακτική κατάσταση: την έλλειψη τροφίμων σε ένα πλοίο και την κλήρωση για το ποιος θα... φαγωθεί! Ναι, καλά διάβασες - το τραγούδι περιγράφει έναν κανιβαλισμό ανάγκης.
Η γαλλική προέλευση και η πραγματική ιστορία
Το ελληνικό τραγούδι βασίζεται στο γαλλικό "Il était un petit navire", το οποίο αρχικά δεν ήταν καν παιδικό τραγούδι. Επρόκειτο για έναν σκοπό που τραγουδούσαν οι ναυτικοί, αναφερόμενοι σε μια αληθινή τραγωδία που συνέβη το 1816.
Η ιστορία πίσω από το τραγούδι αφορά το ναυάγιο του γαλλικού πλοίου "Μέδουσα" (Méduse), το οποίο είχε αποπλεύσει από τη Γαλλία με προορισμό τη Σενεγάλη. Το πλοίο μετέφερε περίπου 400 άτομα, συμπεριλαμβανομένου του μελλοντικού κυβερνήτη της αποικίας και της συζύγου του.
Το μοιραίο ναυάγιο της "Μέδουσας"
Το πρόβλημα ξεκίνησε από την επιλογή του καπετάνιου. Ο Hugues Duroy de Chaumereys είχε τοποθετηθεί στη θέση αυτή περισσότερο λόγω των διασυνδέσεών του με τη γαλλική βασιλική οικογένεια και λιγότερο λόγω των ικανοτήτων του. Λέγεται μάλιστα πως δεν είχε ταξιδέψει για τουλάχιστον 20 χρόνια πριν αναλάβει αυτή την αποστολή!
Η άγνοιά του σχετικά με τους κινδύνους του Ατλαντικού και η βιασύνη του οδήγησαν το πλοίο σχεδόν 100 μίλια εκτός πορείας. Το μοιραίο συνέβη όταν η "Μέδουσα" προσάραξε σε μια αμμώδη περιοχή στα ανοιχτά της Σενεγάλης.
Η τραγωδία της σχεδίας
Όπως συνέβαινε συχνά εκείνη την εποχή, οι σωστικές λέμβοι δεν επαρκούσαν για όλους τους επιβαίνοντες. Περίπου 250 άτομα κατάφεραν να επιβιβαστούν σε αυτές, ενώ για τους υπόλοιπους 150 κατασκευάστηκε μια πρόχειρη σχεδία.
Αρχικά, οι λέμβοι τραβούσαν τη σχεδία με σκοινιά. Όμως, κάποια στιγμή τα σκοινιά κόπηκαν - κατά πολλούς, σκόπιμα με εντολή του καπετάνιου, ο οποίος φοβήθηκε ότι δε θα έφταναν στον προορισμό τους με το επιπλέον βάρος.
Επιβίωση με κάθε κόστος
Οι άνθρωποι στη σχεδία βρέθηκαν αντιμέτωποι με τα στοιχεία της φύσης, χωρίς τρόφιμα και νερό. Μετά από μερικές ημέρες, η κατάσταση έγινε εφιαλτική. Κάποιοι παρασύρθηκαν από τα κύματα, ενώ μετά την έκτη μέρα οι άρρωστοι και οι τραυματίες πετάχτηκαν στη θάλασσα από τους υπόλοιπους επιβαίνοντες.
Στο τέλος, οι επιζώντες κατέφυγαν στη μοναδική λύση που τους απέμενε για να επιβιώσουν - τον κανιβαλισμό. Όταν τελικά το πλοίο Argus επέστρεψε και εντόπισε τη σχεδία, βρήκε μόνο 10 ανθρώπους ζωντανούς.
Πώς έγινε παιδικό τραγούδι;
Είναι πραγματικά περίεργο το πώς μια τόσο σκοτεινή ιστορία μετατράπηκε σε παιδικό τραγούδι. Πιθανότατα, με το πέρασμα των χρόνων, η ιστορία "εξομαλύνθηκε" και η μελωδία επικράτησε του περιεχομένου.
Αυτή η εξέλιξη δεν είναι ασυνήθιστη. Πολλά παιδικά τραγούδια και παραμύθια έχουν σκοτεινές ρίζες που με τον καιρό έχουν μεταμορφωθεί σε πιο "αθώες" εκδοχές.
Τι σκέφτεσαι τώρα;
Την επόμενη φορά που θα τραγουδήσεις το "Ήταν ένα μικρό καράβι", θα το δεις με άλλο μάτι; Είναι εντυπωσιακό πώς μια τόσο τραγική ιστορία έχει μετατραπεί σε ένα χαρούμενο παιδικό τραγούδι που όλοι αγαπάμε.
Εσύ γνώριζες την πραγματική ιστορία πίσω από αυτό το δημοφιλές τραγούδι; Μοιράσου την άποψή σου στα σχόλια!
Αυτό το άρθρο βασίστηκε σε ιστορικά στοιχεία για το ναυάγιο της "Μέδουσας", ένα τραγικό περιστατικό που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το γνωστό παιδικό τραγούδι. Η ιστορία του ναυαγίου έχει αποτυπωθεί και στον περίφημο πίνακα του Théodore Géricault με τίτλο "Η Σχεδία της Μέδουσας" (1818-1819), ο οποίος εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου.
