Όλοι θέλουμε το καλύτερο για το παιδί μας. Γεμίζουμε περηφάνια όταν παίρνει άριστα, όταν είναι ευγενικό, όταν οι δάσκαλοι το επαινούν. Είναι το καμάρι μας. Τι συμβαίνει, όμως, όταν πίσω από αυτή την τέλεια εικόνα κρύβεται ένα παιδί που τρέμει στην ιδέα της αποτυχίας; Ένα παιδί που ζει με τον διαρκή φόβο μήπως μας απογοητεύσει;
Εκεί γεννιέται το «σύνδρομο του καλού παιδιού» ή του «καλού μαθητή». Και η σκληρή αλήθεια είναι ότι, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, συχνά το καλλιεργούμε εμείς οι ίδιοι οι γονείς, με τις καλύτερες των προθέσεων.
Τι είναι το "Σύνδρομο του καλού παιδιού";
Είναι η κατάσταση όπου ένα παιδί γίνεται υπερβολικά υπάκουο, τέλειο και αποδοτικό, όχι από εσωτερική επιθυμία, αλλά για να κερδίσει την αγάπη και την αποδοχή των γύρω του. Στην ουσία, είναι ένα παιδί που:
Φοβάται την αποτυχία και το λάθος περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
Δυσκολεύεται να εκφράσει αρνητικά συναισθήματα, όπως θυμό ή απογοήτευση.
Βάζει πάντα τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές του.
Νιώθει τεράστια πίεση να είναι πάντα το «καλύτερο», γιατί συνδέει την αξία του με την απόδοσή του.
Ας δούμε τις 5 πιο συνηθισμένες παγίδες στις οποίες πέφτουμε, και πώς μπορούμε να τις αποφύγουμε.
Οι 5 παγίδες που στήνουμε με τις καλύτερες προθέσεις
Παγίδα #1: Η αγάπη με όρους ("Σ' αγαπώ επειδή πήρες 20")
Το λάθος: Όταν ο έπαινός μας εστιάζει αποκλειστικά στο αποτέλεσμα, το παιδί λαμβάνει ένα επικίνδυνο μήνυμα: «Η αγάπη των γονιών μου εξαρτάται από την επιτυχία μου. Αν αποτύχω, θα χάσω την αγάπη τους».
Αντί για: «Μπράβο, πήρες 20! Είμαι τόσο περήφανη για σένα!»
Δοκιμάστε: «Είδα πόσο πολύ προσπάθησες γι' αυτό το διαγώνισμα. Είμαι περήφανη για την προσπάθειά σου, ανεξάρτητα από τον βαθμό».
Η λύση: Επαινέστε την προσπάθεια, την επιμονή, τη διαδικασία. Όχι μόνο τον βαθμό.
Παγίδα #2: Ο φόβος της αποτυχίας (Το "δίχτυ ασφαλείας" που πνίγει)
Το λάθος: Όταν τρέχουμε να διορθώσουμε κάθε του λάθος, του θυμίζουμε συνεχώς τις υποχρεώσεις του ή του λύνουμε εμείς τις ασκήσεις, του στερούμε ένα πολύτιμο μάθημα: την ανθεκτικότητα. Το παιδί μαθαίνει να φοβάται την αποτυχία και ταυτόχρονα νιώθει ότι δεν το εμπιστευόμαστε.
Αντί για: «Άστο, θα στο διορθώσω εγώ για να μην είναι λάθος».
Δοκιμάστε: «Βλέπω ότι σε δυσκόλεψε. Είναι εντάξει, όλοι κάνουμε λάθη. Τι πιστεύεις ότι μπορούμε να μάθουμε από αυτό για την επόμενη φορά;»
Η λύση: Αφήστε το να κάνει λάθη. Το λάθος είναι ο καλύτερος δάσκαλος.
Παγίδα #3: Το βάρος των δικών μας συναισθημάτων
Το λάθος: Φράσεις όπως «Με στενοχωρείς όταν δεν διαβάζεις» ή «Νιώθω ότι απέτυχα σαν γονιός όταν δεν τα πας καλά» φορτώνουν το παιδί με ένα τεράστιο συναισθηματικό βάρος. Το κάνουν υπεύθυνο για την ευτυχία μας, μια ευθύνη που δεν μπορεί και δεν πρέπει να σηκώσει.
Αντί για: «Με απογοητεύεις με αυτόν τον βαθμό».
Δοκιμάστε: «Παρατηρώ ότι φαίνεσαι προβληματισμένος με το σχολείο τελευταία. Θέλεις να μιλήσουμε για κάτι που σε απασχολεί;»
Η λύση: Μιλήστε για τα συναισθήματά σας ως δικά σας, χωρίς να τα μετατρέπετε σε κατηγορία.
Παγίδα #4: Η προσοχή μόνο στην "τέλεια" συμπεριφορά
Το λάθος: Όταν δίνουμε σημασία στο παιδί κυρίως όταν φέρνει έναν καλό βαθμό ή όταν είναι «φρόνιμο», ενώ το αγνοούμε όταν απλώς παίζει ήσυχα, του μαθαίνουμε ότι η προσοχή μας κερδίζεται μόνο μέσα από την υψηλή απόδοση.
Η λύση: Αφιερώστε τουλάχιστον 10-15 λεπτά κάθε μέρα για αποκλειστικό, ποιοτικό χρόνο μαζί του, χωρίς καμία ατζέντα ή αξιολόγηση. Απλά παίξτε, μιλήστε, γελάστε. Δείξτε του ότι απολαμβάνετε την παρέα του γι' αυτό που είναι, όχι γι' αυτό που κάνει.
Παγίδα #5: Η τοξική σύγκριση με τους άλλους
Το λάθος: «Γιατί δεν είσαι σαν την ξαδέρφη σου;», «Ο φίλος σου είναι πιο συγκεντρωμένος». Οι συγκρίσεις είναι καταστροφικές. Στέλνουν το μήνυμα: «Δεν είσαι αρκετά καλός ως εσύ. Πρέπει να γίνεις κάποιος άλλος για να με κάνεις ευτυχισμένη».
Αντί για: «Ο Γιάννης τα καταφέρνει καλύτερα στα Μαθηματικά».
Δοκιμάστε: «Θυμάσαι πόσο σε δυσκόλευε πέρυσι η προπαίδεια; Κοίτα πόσο πολύ έχεις βελτιωθεί φέτος!».
Η λύση: Συγκρίνετε το παιδί μόνο με τον προηγούμενο εαυτό του, αναγνωρίζοντας τη δική του πρόοδο.
Ο στόχος είναι παιδιά χαρούμενα, όχι "τέλεια"
Το ζητούμενο δεν είναι να μεγαλώσουμε παιδιά-τρόπαια, αλλά παιδιά ψυχικά υγιή και ανθεκτικά. Παιδιά που ξέρουν ότι η αγάπη μας είναι δεδομένη και άνευ όρων, ακόμα κι όταν φέρνουν 12. Που δεν φοβούνται να πουν «κουράστηκα» ή «έκανα λάθος».
Η αγάπη μας δεν πρέπει να είναι το έπαθλο για την επιτυχία τους, αλλά το καταφύγιο για κάθε τους προσπάθεια. Αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορούμε να τους προσφέρουμε.