.jpg)
Η αρχαία Αθήνα, η πόλη της δημοκρατίας και των φιλοσόφων, έκρυβε πίσω από το φως του Παρθενώνα μια παράλληλη πραγματικότητα όπου η επιθυμία αγοραζόταν. Η πορνεία δεν ήταν απλώς ένα περιθωριακό επάγγελμα, αλλά μια θεσμοθετημένη δραστηριότητα με οικονομική και κοινωνική βαρύτητα. Πριν από την εποχή του Χριστιανισμού, η ελληνική κοινωνία δεν διαχώριζε το σώμα από την ψυχή με τον ίδιο τρόπο, επιτρέποντας στον έρωτα να είναι πλεγμένος με την τέχνη και τη φιλοσοφία.
Οι δύο κόσμοι: Εταίρες vs. Πόρνες
Στην αθηναϊκή κοινωνία, οι γυναίκες που ασκούσαν αυτό το επάγγελμα χωρίζονταν σε δύο διακριτές κατηγορίες, η κάθε μία με εντελώς διαφορετική θέση και δικαιώματα:
Οι Εταίρες
Οι Εταίρες βρίσκονταν στην κορυφή της κοινωνικής κλίμακας. Δεν ήταν απλώς γυναίκες της ηδονής, αλλά μορφωμένες, ευφυείς και συχνά προικισμένες με καλλιτεχνικά ταλέντα. Συζητούσαν φιλοσοφία, σχολίαζαν την πολιτική και συντρόφευαν τους άντρες της ανώτερης τάξης στα συμπόσια.
Η παρουσία τους ήταν σύμβολο κύρους για τον άνδρα που τις είχε κοντά του. Απολάμβαναν ελευθερία κινήσεων και οικονομική ανεξαρτησία, διαχειριζόμενες τα εισοδήματά τους και αποκτώντας περιουσία. Η εκπαίδευση ήταν το μυστικό τους όπλο, κερδίζοντας την εύνοια ισχυρών ανδρών με το πνεύμα τους, τη ρητορική και τις γνώσεις τους.
Οι Πόρνες
Οι Πόρνες εργάζονταν κυρίως στους οίκους ανοχής, οι οποίοι συχνά ήταν ιδιοκτησία του ίδιου του κράτους. Λέγεται ότι ο Σόλων θεσμοθέτησε την ύπαρξή τους και καθόρισε χαμηλές τιμές, ώστε «κάθε πολίτης να έχει πρόσβαση».
Οι οίκοι βρίσκονταν σε περιοχές όπως ο Κεραμεικός. Η ζωή τους ήταν σκληρή, στερούμενη δικαιωμάτων, κοινωνικής αναγνώρισης και υγιεινής. Η πορνεία για αυτές ήταν συχνά μια παγίδα, αποτέλεσμα οικονομικής ανάγκης ή δουλείας, χωρίς καμία από την ελευθερία που απολάμβαναν οι Εταίρες.
Ασπασία: Η σύμβουλος και Εταίρα του Περικλή
Η πιο διάσημη μορφή που συνδέθηκε με τον κόσμο των Εταιρών ήταν η Ασπασία από τη Μίλητο. Με σπάνια ευφυία και εκπαίδευση στη ρητορική και τη φιλοσοφία, έφτασε στην Αθήνα και τράβηξε την προσοχή του Περικλή, του ισχυρότερου άντρα της πόλης.
Η Ασπασία έγινε η έμπιστη σύμβουλος και πνευματική του σύντροφος. Πολλοί πίστευαν ότι επηρέαζε τις ομιλίες και τις πολιτικές του αποφάσεις, γεγονός που έκανε τη θέση της αμφιλεγόμενη. Ως μέτοικος δεν μπορούσε να τον παντρευτεί νόμιμα, με αποτέλεσμα οι αντίπαλοι του Περικλή να τη λοιδορούν και να την κατηγορούν ως «εταίρα» (πολιτικό όπλο εναντίον του).
Η οικία της ήταν κέντρο πνευματικής ζωής, όπου συγκεντρώνονταν ο Σωκράτης, ποιητές και πολιτικοί για να συζητήσουν περί έρωτος και αρετής. Η ζωή της δείχνει πως η γυναικεία επιρροή μπορούσε να ασκηθεί ακόμα και στον πιο ανδροκρατούμενο κόσμο.
Το αθηναϊκό Συμπόσιο: Όταν ο έρωτας συνάντησε τη φιλοσοφία
Το Συμπόσιο ήταν το κορυφαίο κοινωνικό γεγονός της ανώτερης τάξης, που διεξαγόταν στον ανδρώνα (ειδικά δωμάτια στα ιδιωτικά σπίτια). Εκεί, οι άντρες ξάπλωναν σε ανάκλιντρα και απολάμβαναν κρασί αραιωμένο με νερό (σε κρατήρες), μουσική και συζήτηση, αφού πρώτα γινόταν σπονδή στον Διόνυσο.
Οι Εταίρες δεν ήταν απλώς διασκεδάστριες, αλλά αναπόσπαστο κομμάτι των συζητήσεων. Η ελευθερία λόγου που επικρατούσε επέτρεπε την έκφραση ριζοσπαστικών ιδεών, με τα θέματα να κυμαίνονται από πολιτική και πόλεμο μέχρι την ποίηση και τη φιλοσοφία του έρωτα (όπως αναλύθηκε από τον Πλάτωνα).
Παιχνίδια, όπως ο Κότταβος (εκτόξευση υπολειμμάτων κρασιού σε στόχο), συνδύαζαν την επιδεξιότητα με την ευθυμία. Το συμπόσιο ήταν μια λεπτή ισορροπία μεταξύ του ιερού και του κοσμικού, μία μικρογραφία της αθηναϊκής κοινωνίας που συνδύαζε την απόλαυση με τη σκέψη.
Η Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ. μας άφησε μια κληρονομιά που δεν φοβόταν να πλέξει την ευχαρίστηση με τη σοφία. Η πορνεία και ειδικά ο ρόλος των Εταιρών αποκαλύπτει μια πολύπλοκη κοινωνική δομή, όπου η γυναικεία επιρροή μπορούσε να ασκηθεί πίσω από τις κλειστές πόρτες των συμποσίων, διαμορφώνοντας χαρακτήρες, ιδέες και αποφάσεις.