Ο Γεώργιος Βιζυηνός (1849-1896) υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες λογοτέχνες και ποιητές, όμως η ζωή του ήταν μια αλληλουχία πόνου, δυστυχίας και τραγικών στιγμών που επισκίασαν τη λαμπρή του προσφορά στα ελληνικά γράμματα. Τα κείμενά του, όπως το «Αμάρτημα της μητρός μου» και το «Ποίος ήτο ο φονεύς του αδελφού μου», αποτελούν λογοτεχνικές μαρτυρίες των προσωπικών και οικογενειακών του τραυμάτων.
Δύσκολα παιδικά χρόνια και φτώχεια
Ο Βιζυηνός γεννήθηκε στις 8 Μαρτίου 1849 στη Βιζύη της Ανατολικής Θράκης. Το πραγματικό του όνομα ήταν Γεώργιος Μιχαήλ Σύρμας ή Μιχαηλίδης.
- Ορφάνια και ένδεια: Ο πατέρας του πέθανε από τύφο το 1854, αφήνοντας τον πεντάχρονο Βιζυηνό ορφανό. Η οικογένειά του ήταν εξαιρετικά φτωχή και ο ίδιος είχε τέσσερα αδέρφια, μερικά από τα οποία πέθαναν υπό τραγικές συνθήκες.
- Προσπάθεια επιβίωσης: Σε ηλικία 10 ετών, οι παππούδες του τον έστειλαν στην Κωνσταντινούπολη για να μάθει ραπτική, μακριά από τη φτώχεια. Εκεί παρέμεινε έως τα 18 του υπό την προστασία του έμπορου Γιάγκου Γεωργιάδη. Αργότερα, έζησε για ένα διάστημα στην Κύπρο ως προστατευόμενος του Αρχιεπισκόπου Κύπρου, Σωφρονίου.
Σπουδές και λογοτεχνική σφραγίδα
Παρά τις αντιξοότητες, ο Βιζυηνός αφοσιώθηκε στη μόρφωση, βρίσκοντας τελικά τον δρόμο του στα γράμματα.
- Θεολογική Σχολή Χάλκης: Το 1872 έγινε ιεροσπουδαστής στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Ένα χρόνο αργότερα, δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή, «Ποιητικά Πρωτόλια».
- Φιλοσοφία στη Γερμανία: Στη συνέχεια, σπούδασε φιλοσοφία στη Λειψία της Γερμανίας, όπου το 1881 εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα τον ρόλο του παιδικού παιχνιδιού από ψυχολογική και παιδαγωγική οπτική.
- Περιφρόνηση στην Αθήνα: Όταν επέστρεψε στην Αθήνα, αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία και χλευασμό από τους φιλολογικούς κύκλους λόγω της φτωχικής του καταγωγής, ένα πλήγμα που τον σημάδεψε ψυχικά.
- Αφηγηματικό υλικό: Το σπουδαίο αφηγηματικό του έργο, το οποίο αποτέλεσε και την κορύφωσή του, αντλήθηκε από τις οικογενειακές του μνήμες και τα βιώματα της λαϊκής ζωής στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Αυτό το υλικό, σε συνδυασμό με τις γνώσεις του στην Ψυχολογία, διοχετεύτηκε στα αριστουργηματικά του διηγήματα.
Ο παραληρηματικός έρωτας και η τραγική κατάληξη
Το 1890, ενώ εργαζόταν ως καθηγητής στο Αρσάκειο Αθηνών, γνώρισε την 14χρονη μαθήτριά του, Μπετίνα Φραβασίλη.
- Η εμμονή: Ο συγγραφέας βίωσε έναν παραληρηματικό έρωτα για τη νεαρή Μπετίνα. Παρά την άρνηση της μητέρας της, ζήτησε τη 14χρονη σε γάμο. Η σκληρή άρνηση της μητέρας τον μετέτρεψε σε ψυχικό ερείπιο.
- Εγκλεισμός στο Δρομοκαΐτειο: Τον Απρίλιο του 1892, ο Βιζυηνός έχασε τα λογικά του. Έφτασε στο σημείο να ντυθεί γαμπρός, περιμένοντας τη νύφη, ενώ σε μια στιγμή έκλαμψης επιχείρησε να αυτοκτονήσει. Σώθηκε από έναν φίλο του και οδηγήθηκε από την αστυνομία στο Δρομοκαΐτειο ψυχιατρείο.
- Θάνατος: Οι γιατροί διέγνωσαν φρενική νόσο λόγω σύφιλης και αποφάσισαν τον εγκλεισμό του. Ο Γεώργιος Βιζυηνός παρέμεινε έγκλειστος ακριβώς τέσσερα χρόνια και πέθανε τον Απρίλιο του 1896, σε ηλικία μόλις 47 ετών.
- Ο διασυρμός: Κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού του, οι δημοσιογράφοι εισέβαλαν ανενόχλητοι στο ψυχιατρείο, γεμίζοντας τις στήλες τους με «κίτρινα» κουτσομπολιά για τον «τρελάρα Βιζυηνό», διασύροντας και γελοιοποιώντας τον. Αυτή η στάση των μέσων συνέβαλε στη δημιουργία του στερεότυπου του «τρελού» ποιητή.
Η τραγική συνέχεια
Η τραγικότητα της ζωής του δεν σταμάτησε με τον θάνατό του:
- Η Μπετίνα: Έξι μήνες μετά τον θάνατο του Βιζυηνού, η Μπετίνα παντρεύτηκε, αλλά πέθανε τέσσερις ημέρες μετά τον γάμο της.
- Η μητέρα: Η ηλικιωμένη μητέρα του στη Βιζύη λέγεται πως από τη στιγμή που έμαθε για τον χαμό του γιου της, έκλαιγε ασταμάτητα, με αποτέλεσμα να τυφλωθεί πλήρως.
Η ζωή του Βιζυηνού ενέπνευσε το 1999 τον σκηνοθέτη Λάκη Παπαστάθη να γυρίσει την ταινία «Το μόνο της ζωής του ταξείδιον».