Η περίοδος της στρατιωτικής δικτατορίας (1967-1974) στην Ελλάδα συνδέεται άμεσα με τη σκληρή καταστολή και τα βασανιστήρια αντιφρονούντων. Στο επίκεντρο αυτής της σκοτεινής εποχής βρέθηκε ο Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος, ο αξιωματικός του πεζικού που έγινε ο διαβόητος αρχιβασανιστής του ΕΑΤ-ΕΣΑ (Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας). Η ιστορία του αποτελεί παράδειγμα της τυφλής βίας και του φανατικού αντικομμουνισμού που κυριάρχησαν στο καθεστώς.
Το προφίλ του αμετανόητου εθνικόφρονα
Ο Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος, με καταγωγή από τη Λακωνία, έχτισε την ταυτότητά του γύρω από έναν ακραίο εθνικισμό και έναν βαθιά ριζωμένο αντικομμουνισμό.
- Φανατικός αντικομμουνισμός: Όπως τόνιζε στην απολογία του, «έμαθα ότι ένας είναι ο εχθρός, ο κομμουνισμός και η συνοδοιπόρος του». Υποστήριζε πως η βία ήταν αναγκαία για την «προστασία της επανάστασης».
- Ρόλος στη Χούντα: Συμμετείχε ενεργά στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967. Το 1970 ανέλαβε τη διοίκηση του ΕΑΤ-ΕΣΑ, του σώματος ασφαλείας της Χούντας, θέση την οποία κράτησε έως το 1972.
- Η υποδοχή: Η φράση με την οποία υποδεχόταν τα θύματά του έμεινε ιστορική: «Εγώ είμαι ο Θεοφιλογιαννάκος. Από εδώ μέσα φεύγεις ή φίλος ή σακάτης!»
Οι μέθοδοι βασανιστηρίων του ΕΑΤ-ΕΣΑ
Υπό τη διοίκηση του Θεοφιλογιαννάκου, το ΕΑΤ-ΕΣΑ λειτούργησε ως κέντρο συστηματικών βασανιστηρίων. Η βία ασκούνταν με συγκεκριμένα, κλιμακούμενα σχέδια.
| Κωδική Ονομασία | Περιγραφή Μεθόδου Βασανισμού |
| Σχέδιο 1 | Ορθοστασία, τρέξιμο γύρω-γύρω στο κελί, ξύλο με κλομπ στα οπίσθια. |
| Σχέδιο 3 | Ορθοστασία με συνεχή ξυλοδαρμό. |
| «Τσάι Χωρίς Φρυγανιές» | Ο κρατούμενος στη μέση του κελιού, περικυκλωμένος από τέσσερις-πέντε ανακριτές που φώναζαν, απειλούσαν και ούρλιαζαν (ψυχολογική βία). |
| «Τσάι Με Φρυγανιές» | Περιελάμβανε ανηλεές ξυλοκόπημα, φάλαγγα (χτυπήματα στα πέλματα), και εξεζητημένα βασανιστήρια όπως βελόνα στην ουρήθρα για τους άντρες και βιασμό με αιχμηρό αντικείμενο. |
Σημαντικά στοιχεία των βασανιστηρίων:
Παρουσία γιατρού: Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης, γιατρός παρακολουθούσε την κατάσταση του θύματος, έδινε εντολή για διάλειμμα ώστε να ανακτήσει τις δυνάμεις του και ο βασανισμός να συνεχιστεί, με «φάρμακο» την πορτοκαλάδα.
Προσωπική συμμετοχή: Ο Θεοφιλογιαννάκος συμμετείχε προσωπικά σε βασανισμούς, χτυπώντας με καλώδιο, χρησιμοποιώντας τσιγάρο για εγκαύματα και χαρτοκόπτη.
Μαρτυρίες θυμάτων: Ο Αλέκος Παναγούλης, μετά την απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου, κατέθεσε ότι ο Θεοφιλογιαννάκος τον χτύπησε επανειλημμένα σε όλο του το σώμα και συμμετείχε στα σεξουαλικά βασανιστήρια (σιδηρά βελόνη στην ουρήθρα). Αντίστοιχες μαρτυρίες έδωσαν και άλλα θύματα, όπως η Βασιλική Ζωγράφου.
Η δίκη και η αμετανοησία
Μετά την πτώση της Χούντας, ο Θεοφιλογιαννάκος δικάστηκε στην ιστορική Δίκη των Βασανιστών (1975).
- Η στάση του: Παρουσιάστηκε αμετανόητος, επιχειρώντας να δώσει πολιτικό χαρακτήρα στη δίκη και τονίζοντας ότι εκτελούσε διαταγές και το «καθήκον» του. Χαρακτηριστικά, ζήτησε να καθαριστεί το Ευαγγέλιο πριν ορκιστεί, γιατί είχαν βάλει τα χέρια τους «κομμουνιστές».
- Καταδίκη: Κρίθηκε ένοχος για σωρεία αδικημάτων, συμπεριλαμβανομένης της βαριάς σωματικής βλάβης και της κατάχρησης εξουσίας. Καταδικάστηκε σε συνολική ποινή κάθειρξης 20 ετών (και αργότερα επιπλέον 8 έτη), εκτίοντας συνολικά 18 χρόνια.
- Το τέλος: Αποφυλακίστηκε το 1992 λόγω κλονισμένης υγείας. Πέθανε το 2015, παραμένοντας μέχρι τέλους πιστός στις ιδέες του, δηλώνοντας ότι «κοιμάμαι με ήσυχη συνείδηση».
Ο Θεοφιλογιαννάκος αποτελεί μία από τις πλέον σκοτεινές φιγούρες της ελληνικής σύγχρονης ιστορίας, αποδεικνύοντας πώς ο φανατισμός και η ακραία ιδεολογία μπορούν να οδηγήσουν στην εκτέλεση φρικιαστικών εγκλημάτων.