Ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος
Ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος αναγνωρίζεται ως ο πρώτος που έκανε τον γύρο του κόσμου. Ωστόσο, σκοτώθηκε στις Φιλιππίνες, και το απίστευτο ταξίδι του ολοκληρώθηκε από το πλήρωμά του μ’ ένα πλοίο και είκοσι μόλις άνδρες που επέζησαν των κακουχιών.
Το 1519 ένας Πορτογάλος που ονομαζόταν Φερνάο ντε Μαγγαλιάϊς προσέγγισε τονΚάρολο Α’ της Ισπανίας, αναζητώντας υποστήριξη για ένα ταξίδι που θα αναζητούσε δίοδο για τα νησιά των Μπαχαρικών μεταξύ της υποτιθέμενης Μεγάλης Νότιας ηπείρου και της Νοτιοαμερικανικής ηπείρου.
Ο Μαγγελάνος - όπως είναι γνωστός σήμερα - είχε πλεύσει στην Ινδίαπερνώντας από το ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας και πιθανόν να είχε φτάσει στιςΑνατολικές Ινδίες. Πίστευε πως η ακτή του Τσιπόνγκου (Ιαπωνία) βρισκόταν κοντά στον Παναμά και παρουσίασε το σχέδιό του να φτάσει σ’εκείνα τα σημεία από τα δυτικά στον βασιλιά Εμμανουήλ, τον Πορτογάλο μονάρχη, αλλά εκείνος του αρνήθηκε την πατρωνία του. Στρεφόμενος στην Ισπανία, ο Μαγγελάνος πέτυχε το σχέδιό του όταν το παρουσίασε στον Κάρολο και διορίστηκε γενικός αρχηγός μιας αποστολής για να αποδείξει την πεποίθησή του.
ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ
Στις 20 Σεπτέμβρη 1519, το έτος κατά το οποίο ο Κάρολος ονομάστηκε αυτοκράτορας Κάρολος Ε’ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο Μαγγελάνος απέπλευσε από το Σανλούκαρ ντε Μπαραμέδα, κοντά στο Κάδιθ, με πέντεπλοία, τα Trinidad, San Antonio, Concepcion, Victoria και Santiago. Παρέπλευσε νότια την αφρικανική ακτή μέχρι τη Σιέρα Λεόνε, για να αποφύγει τυχόν πορτογαλικά πλοία που θα προσπαθούσαν να τον αναχαιτήσουν, κάτι που του έδωσε ωστόσο το κοντινότερο πέρασμα μεταξύ της αφρικανικής και της νοτιοαμερικανικής γης. Στις 18 Οκτωβρίου ο Μαγγελάνος βγήκε στα δυτικά διαμέσου του Ατλαντικού.
ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΕΦΟΔΙΑΣΜΟΣ
Μετά από έξι εβδομάδες, στις 29 Νοεμβρίου, φάνηκε η ακτή της Βραζιλίας κοντά στο Ρεσίφε και ο Μαγγελάνος παρέπλευσε νότια. Αφού πέρασε δύο εβδομάδες τον Δεκέμβριο ανεφοδιαζόμενος κοντά στο σημερινό Ρίο ντε Τζανέϊρο, και τρείς εβδομάδες στον ποταμόκολπο Ρίο ντε λα Πλάτα, ψάχνοντας μάταια για ένα στενό που να οδηγεί προς τα δυτικά, τα πλοία έφτασαν στο λιμάνι του Αγίου Ιουλιανού, κοντά στο γεωγραφικό πλάτος των νησιώνΦόκλαντ, στα τέλη Μαρτίου. Τότε, στις αρχές του νότιου χειμώνα, ο Μαγγελάνος αποφάσισε να αράξει στο λιμάνι του Αγίου Ιουλιανού και να περιμένει για καλύτερο καιρό.
ΑΝΤΑΡΣΙΑ
Πλέοντας νότια στον Ατλαντικό, ο Μαγγελάνος κατέστειλε μια παραλίγο ανταρσία και στο λιμάνι του Αγίου Ιουλιανού αντιμετώπισε άλλη μία. Κάποιοι μεταξύ του πληρώματος του ήθελαν να επιστρέψουν στην Ισπανία ή στο Ρίο ντε λα Πλάτα, όπου το κλίμα κατά τη διάρκεια του χειμώνα θα ήταν πιο άνετο. Ο Μαγγελάνος κατέστειλε με σταθερότητα την εξέγερση, εκτελώντας έναν από τους αρχηγούς της και αποβιβάζοντας στην ακτή δύο ακόμη στις 24 Αυγούστου, όταν απέπλευσε προς το λιμάνι του Αγίου Ιουλιανού. Κατά την παραμονή του εκεί, ένα από τα πλοία του, τοSantiago, που είχε σταλθεί νότια για αναγνώριση, ναυάγησε κοντά στην ακτή.
ΠΟΡΘΜΟΣ ΤΟΥ ΜΑΓΓΕΛΑΝΟΥ
Τον Αύγουστο τα υπόλοιπα τέσσερα πλοία έφτασαν στον Ρίο Σάντα Κρούθ, όπου ο Μαγγελάνος περίμενε άλλους δύο μήνες μέχρι τις 18 Οκτωβρίου, οπότε απέπλευσε και πάλι. Μετά από τρείς ημέρες φάνηκε ένα ακρωτήρι-το οποίο ο Μαγγελάνος ονόμασε ακρωτήρι Παρθένων-στο στόμιο μιας εισόδου, και ο Μαγγελάνος εισήλθε στον πορθμό που τώρα φέρει το όνομά του. Διαίρεσε τον στόλο του ώστε να ερευνήσει αρκετά ελπιδοφόρα ανοίγματα και τότε το San Antonio βρήκε την ευκαιρία να εγκαταλείψει την αποστολή και να επιστρέψει στην Ισπανία.Πολύτιμος χρόνος χάθηκε στην αναζήτηση του χαμένου San Antonio, αλλά στις 28 Νοεμβρίου μια μικρή μοίρα τριών πλοίων πέρασε στονΕιρηνικό, τα πρώτα ευρωπαϊκά σκάφη που έκαναν κάτι τέτοιο. Οι άνδρες του Μαγγελάνου ονόμασαν το στενό τωνΑγίων Πάντων, ώστε να τιμήσουν την ομώνυμη γιορτή-1η Νοεμβρίου-της ημέρας που το διέπλευσαν. Σύντομα αυτή η λωρίδα νερού έγινε γνωστή ως πορθμός του Μαγγελάνου.
Ο Τρόπος που πέρασαν τα πλοία στον Ειρηνικό ωκεανό
Το περίφημο «Στενό ή πορθμός του Μαγγελάνου»
ΔΙΑΠΛΟΥΣ ΤΟΥ ΕΙΡΗΝΙΚΟΥ
Μπαίνοντας στον Ειρηνικό στις 28 Νοεμβρίου 1520, ο Μαγγελάνος στάθηκε τυχερός καθώς βρήκε καλές καιρικές συνθήκες, κάτι που του έδωσε την ευκαιρία να δώσει το όνομα Ειρηνική Θάλασσα στον ωκεανό που μόλις είχε ανακαλύψει. Αν είχε υποπτευθεί πόσο μεγάλος είναι αυτός ο ωκεανός, θα σκεφτόταν το όνομα Μεγάλη Θάλασσα ως καταλληλότερο. Στη συνέχεια ο Μαγγελάνος άρχισε να πλέει βόρεια, παράλληλα με την ακτή της Χιλής, ωσότου βρήκε ευνοϊκό άνεμο-τον νοτιοανατολικό εμπορικό άνεμο-που θα τον έσπρωχνε προς τα βορειοδυτικά. Εδώ ξεκίνησε το πιο επίπονο κομμάτι του ταξιδιού του, καθώς σε αυτό το σημείο ξεδιπλώθηκε η απεραντοσύνη του Ειρηνικού στους Ευρωπαίους. Μια περαιτέρω δυτική πορεία θα έφερνε τα πλοία στα πολλά νησιά που βρίσκονται μεταξύ Χιλής και Αυστραλίας, ωστόσο η πορεία του Μαγγελάνου ήταν βορειοδυτική, κάτι που τον έφερνε στις άδειες θάλασσες βόρεια του αρχιπελάγους Τουαμότου, το οποίο και εντόπισαν τον Ιανουάριο, και των νησιών Μάρσαλ.
Γκουάμ
Οι ανεπαρκείς προμήθειες, λόγω της δολιότητας των προμηθευτών στην Ισπανία και της αποστασίας του Σαν Αντόνιο με τις προμήθειες που μετέφερε, εξαντλήθηκαν οριστικά. Τα πληρώματα περιορίστηκαν στο να τρώνε αρουραίους καιδέρματα, και οι άντρες άρχισαν να πεθαίνουν από σκορβούτο. Επιτέλους στις 6 Μαϊου 100 ημέρες από τον πορθμό του Μαγγελάνου, τα πλοία αγκυροβόλησαν στο Γκουάμ, στα νησιά Μαριάνα. Εδώ ο Μαγγελάνος παρέμεινε για τρείς ημέρες, σιτίζοντας και ξεκουράζοντας τους άνδρες του. Ονόμασε την ομάδα αυτή νησιών Ladrones (κλέφτες) τιμώντας την υπερβολική απληστία των ιθαγενών. Όταν αναχώρησε από το νησί, άφησε πίσω του φλεγόμενους καταυλισμούς.
ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ
Τον Απρίλιο τα πλοία μετακινήθηκαν στο Σεμπού στις Φιλιππίνες. Σ’αυτά τα νησιά παρατήρησαν ότι τα μαλάϊ, μία γλώσσα κοινή στις Ινδίες, ήταν κατανοητή. Εκεί εντοπίστηκε η απόδειξη ότι ο Μαγγελάνος πέτυχε τον στόχο του και, πλέοντας δυτικά από την Ισπανία, έφτασε στην περιοχή που βρίσκονταν τα μπαχαρικά. Δεν θα ζούσε πολύ για να απολαύσει τον θρίαμβό του. Στο τέλος του μήνα ενεπλάκη απερίσκεπτα σε μία τοπική αψιμαχία, κατά τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκε. Ο Μαγγελάνος πέθανε ηρωϊκά, πολεμώντας μέχρι τέλους για να δώσει χρόνο στους επιζώντες συντρόφους του να υποχωρήσουν. Παρότι απέτυχε να ολοκληρώσει τον πρώτο περίπλου της γής, ο Μαγγελάνος απέδειξε την ύπαρξη μιας διόδου που οδηγούσε στα πλούτη της Ανατολής πέρα από το φράγμα της Αμερικανικής ηπείρου, έθεσε επίσης τις βάσεις για μία διαρκή, αν και βασισμένη στην εκμετάλλευση, σχέση με τις Φιλιππίνες και ανακάλυψε την πλήρη έκταση ενός τεράστιου νέου ωκεανού.
ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ
Μετά από επιπλέον δοκιμασίες, στις οποίες περιλαμβάνονταν η δολοφονία αρκετών Ισπανών αξιωματικών από τον ηγεμόνα του Σεμπού, τα δύο πλοία που απέμειναν – το Concepcion εγκαταλείφθηκε, δεδομένου ότι δεν υπήρχαν αρκετοί άντρες για να το χειριστούν-έφτασαν στο Τιντόρε, ένα μικροσκοπικό νησί στο Πέρασμα Μολούκες, όπου και τα δύο σκάφη φορτώθηκαν με γαρίφαλο. Έτσι η Ισπανία δημιούργησε εμπορικές σχέσεις με τα νησιά των Μπαχαρικών για να ανταγωνιστεί τα πορτογαλικά συμφέροντα. Αποφασίστηκε ότι τα πλοία θα επέστρεφαν στην Ισπανία από διαφορετικά δρομολόγια. Το Victoria υπό τον Χουάν Σεμπαστιάν ντελ Κάνο, θα έπλεε προς το ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας, ενώ το Trinidad που είχε υποστεί ζημιές, θα διέσχιζε τον Ειρηνικό προς τον Παναμά, όπου το φορτίο του θα μπορούσε να παραδοθεί σε ισπανικά χέρια. Η πρώτη του προσπάθεια απέτυχε και επέστρεψε στις Μολούκες , όπου το κατέλαβαν οι Πορτογάλοι. Το Victoria απέπλευσε από το Τιντόρε στις 21 Δεκεμβρίου 1521 και κατέφθασε στοΣανλούκαρ τον Σεπτέμβριο του επόμενου έτους. Μόλις 20 περίπου άντρες από τους 250 που ξεκίνησαν με τον Μαγγελάνο το 1519 επέστρεψαν, πιστοποιώντας τη μικρή αυτή ομάδα ως τους πρώτους που κατάφεραν τον περίπλου της γής. Το φορτίο γαρίφαλου στο πλοίο που διασώθηκε ξεπλήρωσε όλα τα έξοδα της αποστολής.
Ο Juan Sebastian del Cano, που ολοκλήρωσε το ταξίδι επιστρέφοντας με το «Victoria».