Θέμα : Αγάπη , έρωτας
Ορισμός : είναι ένα έμφυτο συναίσθημα, μια δύναμη που ενώνει ανθρώπους με ανθρώπους ή ανθρώπους με αντικείμενα και ιδέες, μ’ ένα δεσμό γεμάτο πάθος, τρυφερότητα. Δημιουργεί το αίσθημα της πληρότητας, της ικανοποίησης, της ψυχικής ευφορίας, της ασφάλειας και αποτελεί τη βασικότερη αρχή για την ομαλή προσωπική και κοινωνική ζωή.
Μορφές : οι μορφές της είναι πολλές και συνδέονται με κάθε τομέα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ειδικότερα, σε σχέση με τα πρόσωπα έχει τις μορφές :
I. μητρική.
II. οικογενειακή.
III. κοινωνική.
IV. ερωτική.
V. φιλική.
Στις υπόλοιπες σχέσεις του ανθρώπου με τη ζωή, παρατηρούνται οι εξής αγάπες :
I. η αγάπη για την κατάκτηση της γνώσης.
II. των ιδεών.
III. των αντικειμένων.
IV. της φύσης.
V. του πολιτισμού.
Χαρακτηριστικά :
I. η αγάπη είναι αρετή και χρειάζεται αγώνας για να διατηρηθεί.
II. είναι διδακτή, σύμφωνα με το Σωκράτη.
III. είναι η βασικότερη πηγή έκφρασης.
IV. πολλές φορές, όταν δεν υπάρχει ελευθερία και το κατάλληλο ήθος, γίνεται πάθος καταλυτικό που μπορεί να οδηγήσει στη βία και την αυτοκαταστροφή.
V. μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε μίσος, όταν ο άνθρωπος γίνεται έρμαιο των παρορμήσεών του.
VI. είναι ενστικτώδης, γιατί «αγαπάμε ό,τι μας φαίνεται ωραίο χωρίς κανείς να μας πει τι είναι αυτό».
VII. δεν διαρκεί για πάντα, ιδιαίτερα επί προσώπων και δεν έχει την ίδια πάντα ένταση, εκτός από μερικές περιπτώσεις, που ο άνθρωπος είναι ολοκληρωμένος και συντηρεί με προσοχή αυτό το αίσθημα που του δίνει δύναμη.
VIII. συχνά τα αντικείμενα της αγάπης μετατοπίζονται, όταν μετατοπίζονται και οι στόχοι του ανθρώπου.
IX. η πιο τέλεια μορφή αγάπης είναι η μητρική ·είναι η πιο δυνατή ένωση, που διατηρείται ακόμη και μετά το θάνατο της μιας από τις δυο υπάρξεις.
Η ιδανική αγάπη : η τέλεια, η ιδανική αγάπη είναι δυσκολοκατάκτητη και ο άνθρωπος που αγαπά ολοκληρωτικά προσφέρει και την ίδια του την ύπαρξη. Ο Απόστολος Παύλος καθορίζει την τέλεια αγάπη στην «προς Κορινθίους» επιστολή του, λέγοντας ότι η τέλεια αγάπη :
I. συγχωρεί.
II. δεν ζηλεύει.
III. δεν είναι αλαζονική και δεν υπερηφανεύεται.
IV. καλλιεργεί τα χρηστά ήθη.
V. δεν οδηγεί σε άσχημες πράξεις.
VI. δεν περιμένει ανταπόδοση.
VII. δε θυμώνει.
VIII. δε σκέφτεται το κακό.
IX. δε χαίρεται με την αδικία.
X. ανέχεται τα πάντα.
XI. υπομένει και ελπίζει.
Διαστρέβλωση του νοήματος της αγάπης : επειδή η τέλεια αγάπη είναι κάπως απρόσιτη, τα πάθη και τα εξωτερικά ερεθίσματα εμποδίζουν την κατάκτησή της και στρέφουν τον άνθρωπο σε υποκατάστατα. Έτσι εύκολα παίρνει άλλες μορφές, όπως :
I. ζήλια για το άλλο πρόσωπο.
II. κατοχή, που είναι στέρηση της ελευθερία του άλλου προσώπου.
III. ένωση που στηρίζεται σε συμφεροντολογικούς λόγους.
IV. εξάρτηση, που σημαίνει απώλεια της προσωπικής ελευθερίας, σκλαβιά που στηρίζεται στο φόβο και την ανασφάλεια.
V. υπερπροστατευτικότητα, για επίδειξη υπεροχής και ψυχολογική δέσμευση του άλλου προσώπου.
VI. στοργή που ζητά ανταπόκριση.
VII. καλοσύνη που στηρίζεται στον οίκτο και την αλαζονεία.
VIII. ένδειξη αγάπης με σκοπό την εκμετάλλευση.
Όπως φαίνεται, η αγάπη είναι πολύ δύσκολη, γιατί τα ανθρώπινα πάθη υπάρχουν πάντα και
δυστυχώς κυριαρχούν στη ζωή μας.
Η ερωτική αγάπη (έρωτας) : τα χαρακτηριστικά στοιχεία της ερωτικής αγάπης :
I. η έντονη επιθυμία για το άλλο πρόσωπο, η ανεξέλεγκτη έλξη, που εμπνέουν τον πόθο για σωματική επαφή μαζί του.
II. η εξάρτηση από το άλλο πρόσωπο.
III. αδρανοποίηση της λογικής. Και το πιο συνετό άτομο μπορεί να χάσει τον έλεγχο, τη νηφάλια σκέψη του και να οδηγηθεί σε πράξεις ακραίες.
IV. είναι αίσθημα βαθιά εγωιστικό.
V. ο έρωτας ζητά ανταπόκριση : δεν αρκεί σε κάποιον να αγαπάει, όπως συμβαίνει σε άλλες μορφές αγάπης (π.χ. μητρική), αλλά πρέπει να αισθάνεται ότι ανταποκρίνονται στο αίσθημά του.
Η προσφορά της αγάπης στην ανθρώπινη ζωή :
I. βοηθά τον άνθρωπο να ξεπεράσει τους φόβους του.
II. απελευθερώνει από τη μοναξιά και την ανασφάλεια.
III. απαλύνει τον πόνο και την οδύνη ενός πάσχοντα ανθρώπου.
IV. εξανθρωπίζει τον άνθρωπο, τον λυτρώνει από τα πάθη του και τον εξυψώνει.
V. στεριώνει τη δικαιοσύνη και την αλήθεια.
VI. δίνει νόημα στην ύπαρξη του ανθρώπου, γιατί μένει ακόμη και αν όλα τα υλικά αγαθά έχουν χαθεί.
VII. απελευθερώνει την κοινωνία από τα μίση, τις διχόνοιες, τους ανταγωνισμούς.
VIII. ο άλλος άνθρωπος δεν θεωρείται απλά «άλλος», αλλά σύντροφος, αδελφός.
Υπάρχει στην εποχή μας αγάπη ; παντού ακούγεται πως δεν υπάρχει πια αγάπη. Στην πραγματικότητα υπάρχει, μόνο που ο σημερινός άνθρωπος δεν ξέρει πώς να τη βρει και με ποιον τρόπο. Δεν μπορεί να αφεθεί σ’ αυτήν γιατί φοβάται, δεν την ξέρει. Αιτία και πάλι είναι:
I. ο υλιστικός χαρακτήρας της εποχής μας.
II. η άρνηση των αξιών.
III. ο καταναλωτισμός.
IV. ο έντονος ρυθμός της ζωής για την επιβίωση.
V. η αδιαφορία για τους άλλους.
VI. η απληστία και η φιλοχρηματία.
VII. η ειρηνική συμβίωση είναι ένα απατηλό όνειρο, αφού στην κοινωνία παρατηρούνται συγκρούσεις, βία, εγκληματικότητα, απάτη.
VIII. η καχυποψία, ο φόβος και η ανασφάλεια δεν αφήνουν περιθώρια στην επικράτηση της αγάπης.
Οι τομείς της ανθρώπινης ζωής που η αγάπη περνάει κρίση :
I. στις ερωτικές σχέσεις. Η σχέση ανάμεσα στα δύο φύλα δεν είναι αρμονική και δεν στηρίζεται στα αμοιβαία συναισθήματα. Ο έρωτας έγινε απλά βιολογική ανάγκη που ξεφορτίζει από το άγχος και την κούραση+. Οι περισσότερες ενώσεις μέσα από το γάμο γίνονται συμβατικά και , επειδή λείπει η αγάπη, δημιουργείται το αίσθημα του ανικανοποίητου, που οδηγεί τα άτομα σε άλλες αναζητήσεις.
II. στην οικογένεια η αγάπη ανάμεσα στα μέλη δεν είναι τόσο δυνατή όσο παλαιότερα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται οικογενειακά δράματα με πρωταγωνιστές τα ίδια τα μέλη της οικογένειας.
III. στη φιλία επικρατεί ο συμφεροντολογισμός, η ζήλια, ο φθόνος.
IV. στην εργασία λείπει η συντροφικότητα, καθώς υπερισχύει ο ανταγωνισμός μεταξύ των συναδέλφων.
V. στις διάφορες γνωριμίες δεν υπάρχει εμπιστοσύνη, αληθινό ενδιαφέρον για τον άλλο, αλλά τυπικότητα και αδιαφορία.
VI. ο σύγχρονος άνθρωπος έχει φτάσει στο σημείο να μην αγαπά , να μην ξέρει να αγαπά ούτε τον ίδιο του τον εαυτό.
Συνέπειες από την έλλειψη αγάπης : μη βρίσκοντας ο άνθρωπος διέξοδο από τη μοναξιά και την αγωνία, που τον κυριεύει από την έλλειψη αγάπης, οδηγείται :
I. στα ναρκωτικά κάθε λογής, για να φύγει από την πραγματικότητα που τον πληγώνει και που είναι ανυπόφορη, γιατί δεν μπορεί ούτε τους άλλους να πλησιάσει, ούτε όμως και τον εαυτό του.
II. σε απώλεια της ταυτότητάς του, εξαφάνιση από το σύνολο.
III. σε προσπάθεια να απολαύσει κάθε είδους εμπειρία που θα τον βγάλει, έστω και για λίγο από τη μοναξιά του.
IV. σε απώλεια της προσωπικής βούλησης και της ελευθερίας.
Κύριος αίτιος που υποφέρει ο σύγχρονος άνθρωπος από την έλλειψη της αγάπης είναι ο ίδιος. Ο εγωισμός του και τα πάθη του τον έχουν αποκλείσει από την ικανοποίηση που προέρχεται από την αγάπη, να προσφέρει τον εαυτό του στους άλλους.
«Αγάπα τον πλησίον σου ως σεαυτόν» το κέντρο της χριστιανικής διδασκαλίας.
« Αγάπα τον άνθρωπο, γιατί είσαι εσύ» Ν. Καζαντζάκης.
Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.
