Το συναίσθημα της λύπης στα παιδιά και η αντιμετώπιση
Το συναίσθημα της λύπης υπάρχει από τα πρώτα αναπτυξιακά στάδια και εκφράζεται με διαφορετικούς τρόπους. Η απουσία ενός σημαντικού προσώπου, η αρρώστια, η απώλεια του γονέα ή ενός σημαντικού άλλου, ο αποχωρισμός από αγαπημένα αντικείμενα, η μετακίνηση σε άλλη πόλη, η απόρριψη, η εγκατάλειψη, ο χωρισμός των γονέων, η άσκηση κριτικής κτλ . μπορεί να προκαλέσουν το συναίσθημά της λύπης στο παιδί. Είναι πολύ σημαντικό να νιώσουν τα παιδιά ότι μπορούμε να κατανοήσουμε τον τρόπο που αισθάνονται και να τα ενθαρρύνουμε να μιλούν γι’ αυτό το έντονο συναίσθημα. Η ύπαρξη μιας ζεστής και υποστηρικτικής σχέσης και η ανακούφιση των ανησυχιών και των φόβων, που ίσως βιώνει το παιδί, μπορεί να βοηθήσουν πολύ στη διαχείριση του συγκεκριμένου συναισθήματος. Στην προσπάθεια να βοηθήσουμε τα παιδιά να το διαχειριστούν θα ήταν χρήσιμες οι ακόλουθες επισημάνσεις:
♦ Είναι σημαντικό να ενθαρρύνεται το παιδί να εντοπίζει και να αξιοποιεί τις δυνάμεις και τα θετικά του στοιχεία ακόμα και όταν αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις.
♦ Η προσεκτική ακρόαση των ανησυχιών του παιδιού και η παροχή ευκαιριών σε αυτό για να ελέγξει το περιβάλλον του μπορεί να το βοηθήσουν να αποκτήσει αίσθηση ασφάλειας. Επίσης, η διαβεβαίωση της αγάπης και της φροντίδας εκ μέρους των γονέων μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία αισθήματος ασφάλειας και ζεστασιάς.
♦ Η προσαρμογή της συμπεριφοράς των γονέων (αποφυγή συγκρούσεων. επικρίσεων, απόρριψης, παραμέλησης του παιδιού) είναι καθοριστικής σημασίας.
♦ Η θλίψη είναι πολλές φορές ένα συναίσθημα που συνοδευει το αίσθημα της μοναξιάς, κυρίως όταν τα παιδιά αισθάνονται αποκλεισμένα από την ομάδα των συνομηλίκων, γεγονός που επιδρά και στην αυτοεκτίμησή τους.
♦ Το μοίρασμα της ιστορίας και η περιγραφή του γεγονότος που προκάλεσε την έντονη λύπη είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσουν τα παιδιά αυτό το τόσο έντονο συναίσθημα. Εάν εμείς, ως ακροατές, νιώθουμε ότι δεν μπορούμε ή δεν αντέχουμε να ακσύσουμε την ιστορία τους, καλό είναι να μην το αναλάβουμε. Είναι πολύ πιθανός ο κίνδυνος να αντιστραφούν οι ρόλοι και το παιδί να στηρίζει εμάς, αντί εμείς εκείνο.
Γενικές αρχές για τη διαχείριση των δυσάρεστων συναισθημάτων
Η διαμόρφωση περιβάλλοντος, στο οποίο επικρατεί ηρεμία και διασφαλίζεται η καθημερινή ρουτίνα, συμβάλλει ουσιαστικά στην αποτελεσματική διαχείριση των συναισθημάτων των παιδιών. Η ύπαρξη βασικών κανόνων, η τακτικότητα στις καθημερινές συνήθειές τους, η συζήτηση σε ήρεμο κλίμα για την καθημερινότητά τους και η παροχή ευκαιριών για εκτόνωση των εντάσεων που βιώνουν μπορεί να βοηθήσουν την ανάπτυξη λειτουργικών στρατηγικών για τον έλεγχο των δυσάρεστων συναισθημάτων (Landv, 2002).
♦ Όταν τα παιδιά βιώνουν δυσάρεστα συναισθήματα είναι σημαντικό να μην τιμωρούνται, ούτε να απορρίπτονται γι’ αυτά, αλλά να βοηθηθούν να κατανοήσουν, μέσω της συζήτησης, τι ακριβώς νιώθουν. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και αποδεκτά.
♦ Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να δίνονται ευκαιρίες στα παιδιά προκειμένου να εκφράζουν τα συναισθήματα που βιώνουν χωρίς πίεση. Οι αλλεπάλληλες ερωτήσεις και οι επίμονες προσπάθειες των ενηλίκων, όταν το παιδί φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα αναστατωμένο, ίσως να έχουν αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα και να μειώσουν τις πιθανότητες για ουσιαστική συζήτηση και επικοινωνία. Τα παιδιά πολλές φορές χρειάζονται αρκετό χρόνο, προκειμένου να εξωτερικεύσουν κάποιο δυσάρεστο συναίσθημα, γι’ αυτό είναι καλό να τους δίνεται ο απαραίτητος χρόνος.
♦ Όταν το οικογενειακό κλίμα χαρακτηρίζεται από συγκρούσεις, άγχος, θυμό, φωνές και διαρκείς επικρίσεις, δεν αφήνει περιθώρια στα παιδιά να διδαχθούν λειτουργικούς τρόπους διαχείρισης των δυσάρεστων συναισθημάτων. Η ίδια η οικογένεια δρα ως αρνητικό μοντέλο συμπεριφοράς.
Σε γενικές γραμμές, βασικές στρατηγικές που έχουν στη διάθεσή τους οι ενήλικοι, οι οποίοι φροντίζουν και έρχονται σε επαφή με το παιδί, είναι η διερεύνηση των παραγόντων που του προκαλούν αυτά τα συναισθήματα και η προσπάθεια να μειωθεί η έντασή τους· επίσης, η ενθάρρυνση του για έκφρασή τους με αποδεκτούς τρόπους, πριν κλιμακωθεί η έντασή τους και χαθεί ο έλεγχος, η παροχή χρόνου, η κατανόηση και η αποδοχή, η διαβεβαίωση ότι, σε περίπτωση που χάσει τον έλεγχο των συναισθημάτων του, δε θα το αφήσουν να βλάψει τον εαυτό του ή τους άλλους, καθώς και η εκμάθηση τρόπων για την επίλυση των προβλημάτων και τη διαχείριση των έντονων συναισθημάτων (Landy, 2002).
Περισσότερες συμβουλές εδώ.