Πώς κάνουμε εγκλιτική αντικατάσταση στα αρχαία ελληνικά

Δείτε πώς κάνουμε χρονική αντικατάσταση εδώ.

Εγκλιτική αντικατάσταση είναι η μεταφορά ενός ρηματικού τύπου σ' όλες τις εγκλίσεις του ίδιου χρόνου.
Με άλλα λόγια, αν έχουμε τον τύπο λύετε του ρ. λύω, (δηλαδή το β' πληθυντικό της οριστικής του ρ. λύω), θα πρέπει να μεταφέρουμε τον ίδιο τύπο σε όλες τις εγκλίσεις του ίδιου χρόνου!

Ας το πούμε πιο απλά, σαν παράδειγμα:

Αν έχουμε ένα τύπο ενός ρήματος, π.χ. λύετε και μεταφέρουμε αυτόν τον τύπο σ' όλες τις εγκλίσεις του ίδιου χρόνου, τότε έχουμε κάνει εγκλιτική αντικατάσταση.

χρόνος	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ενεστώτας	λύετε	λύητε	λύοιτε	λύετε

Συνηθίζεται την εγκλιτική αντικατάσταση να τη γράφουμε οριζοντίως.

Πώς κάνουμε εγκλιτική αντικατάσταση σε τύπο του ρήματος;

Για να κάνουμε εγκλιτική αντικατάσταση σε τύπο του ρήματος, θα πρέπει:

α) να καταλάβουμε τον τύπο που μας δίνεται. Εδώ υπάρχουν δύο (2) περιπτώσεις:

1η περίπτωση: να μας δώσουν κάποιο συγκεκριμένο τύπο, π.χ. β' ενικό, οριστική, ενεστώτα του τάδε ρήματος(π.χ. γράφω).
Εδώ τα πράγματα είναι πιο εύκολα, γιατί ξεκινώ να κλίνω την οριστική του ρήματος στο χρόνο που μας ζητείται (ενεστώτα) και φτάνω ως το β' ενικό, συνεχίζω με την υποτακτική και φτάνω ως το β' ενικό κ.τ.λ. (Δες το 1ο παράδειγμα)

2η περίπτωση: να μας δώσουν κάποιο τύπο του ρήματος, π.χ. πείσει

Τώρα γίνεται λίγο πιο δύσκολο, γιατί θα πρέπει να βρούμε μόνοι μας σε ποιο χρόνο είναι το ρήμα, σε ποια έγκλιση (οριστική, υποτακτική, κ.τ.λ.) σε ποιο πρόσωπο (α', β', γ' ενικού ή πληθυντικού), !
Στο παράδειγμά μας ο τύπος πείσει είναι μέλλοντας του ρ. πείθω, οριστική, γ' ενικό.  (Δες το 2ο παράδειγμα)

β) να ξέρουμε όλους τους χρόνους του ρήματος και τις εκγλίσεις,

γ) να κλίνουμε με το μυαλό μας (ή στο χαρτί) το ρήμα στον καθένα χρόνο, ώσπου να φτάσουμε στον τύπο που θέλουμε.

1ο Παράδειγμα: Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στο β' ενικό πρόσωπο του ρήματος γράφω.
Άρα, θα γράψω το β' ενικό πρόσωπο σ' όλες τις εγκλίσεις του ενεστώτα

χρόνος	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ενεστώτας	γράφω, γράφεις	γράφω, γράφῃς	γράφοιμι, γράφοις	γράφε

2ο Παράδειγμα: Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση του πείσει.

Βρίσκω ότι ο τύπος πείσει είναι μέλλοντας του ρ. πείθω, οριστική, γ' ενικό. Άρα, θα γράψω το γ' ενικό σ'  όλες τις εγκλίσεις του μέλλοντα.

χρόνος	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
μέλλοντας	πείσω, πείσεις, πείσει	----	πείσοιμι, πείσοις, πείσοι	----

Παρατήρηση: Πολλές φορές μαζί με τη χρονική ή εγκλιτική αντικατάσταση ζητείται το απαρέμφατο και η μετοχή.

Κάντε online ασκήσεις με εγκλιτικές αντικαταστάσεις ρημάτων στα αρχαία ελληνικά εδώ.

Μπορείτε να κάνετε online εγκλιτικές αντικαταστάσεις οποιωνδήποτε ρημάτων εδώ.

Περισσότερα εκπαιδευτικό υλικό για το Γυμνάσιο εδώ.

Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.

Γιάννης Παπαθανασίου

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/xroniki-eglitiki-antikatastasi.htm