Ένα από τα πιο συνηθισμένα παράπονα των γονιών που τα παιδιά τους δεν τα καταφέρνουν και πολύ καλά στο σχολείο είναι ότι «παρότι το παιδί μου είναι πανέξυπνο (το λέει άλλωστε και ο δάσκαλος), δεν προσπαθεί αρκετά, δεν συγκεντρώνεται, δεν έχει πειθαρχία», «αν προσπαθούσε λίγο θα ήταν ο καλύτερος μαθητής, αλλά είναι τεμπέλης, είναι φυγόπονος, το μυαλό του το έχει μόνο στο παιχνίδι, στις εξόδους, στις κοπέλες, στα αγόρια κλπ».
Γράφει η Ζωή Στραβοπόδη, Ψυχοθεραπεύτρια – Οικογενειακή Σύμβουλος
Οι γονείς, βλέποντας ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα με τη νοημοσύνη του παιδιού τους, καταλήγουν αυτομάτως να του αποδίδουν μια σειρά από αρνητικά προσωπικά χαρακτηριστικά όπως πχ ανεύθυνο, αδιάφορο, τεμπέλικο κλπ Στεναχωριούνται και θυμώνουν που το παιδί τους «δεν εκμεταλλεύεται τις δυνατότητές του» και υποστηρίζουν ότι «αν ήθελε να είναι καλός μαθητής, θα μπορούσε». Η δική μου θέση σε αυτή την τοποθέτηση είναι κάθετη: Αν το παιδί μπορούσε, θα ήταν καλό στα μαθήματα. Προσωπικά, δεν έχω ποτέ συναντήσει παιδί που να μην πληγώνεται και να μην στεναχωριέται και το ίδιο όταν δεν τα καταφέρνει με τα μαθήματά του, όσο και αν μια μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών αυτών καταφέρνει να κρύβει τα αρνητικά αυτά συναισθήματα που το διακατέχουν κάτω από ένα πέπλο αδιαφορίας. Όπως όλοι μας έτσι και τα παιδιά μαθαίνουν από νωρίς να κρύβουν τις αδυναμίες τους.Θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό οι γονείς που τα παιδιά τους δυσκολεύονται στο σχολείο να κατανοήσουν ότι η αδιαφορία αυτή που δείχνει το παιδί τους δεν είναι παρά μια άμυνα στις κατηγόριες, τις συμβουλές και τις νουθεσίες που δέχεται.
Οι λόγοι που ένα παιδί δεν αποδίδει στο σχολείο φυσικά συνήθως δεν έχουν καμία σχέση με τις νοητικές του ικανότητες. Είναι όμως πολύ πιθανό να μην έχουν και καμία σχέση με τα αρνητικά αυτά χαρακτηριστικά που οι γονείς του βιάζονται να του αποδώσουν. Οι λόγοι που κάποια παιδιά μπορεί να μην αποδίδουν στο σχολείο το πιο πιθανό είναι να σχετίζονται με κάποιες συναισθηματικές εμπλοκές που τόσο τα ίδια, όσο και οι γονείς τους αδυνατούν να δουν. Αυτού του είδους οι συναισθηματικές εμπλοκές ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό και μπορεί να προέλθουν από μια πληθώρα αιτιών οι οποίες χρήζουν διερεύνησης και κατανόησης κατά περίπτωση. Το πρόβλημα είναι ότι όταν οι γονείς βιάζονται να δώσουν μια επεξήγηση για τις επιδόσεις του παιδιού τους μέσω αρνητικών προσωπικών χαρακτηρισμών, χάνεται η ευκαιρία να διερευνήσουν και να κατανοήσουν τη ρίζα του προβλήματος. Θεωρούν ότι οι χαρακτηρισμοί αυτοί αρκούν για την επεξήγηση του προβλήματος με αποτέλεσμα το πρόβλημα να παγιώνεται, όπως ακριβώς σύντομα παγιώνονται και οι άσχημες σχέσεις μεταξύ των γονιών και του παιδιού.
Πολλές φορές έχω σκεφτεί σε τι να εξυπηρετεί άραγε το να αποφεύγουμε τη διερεύνηση του εν λόγω προβλήματος αποδίδοντας στο παιδί μας τέτοιου είδους χαρακτηρισμούς και επιπλέον εισάγοντας στις συζητήσεις περί σχολικής επίδοσης τον παράγοντα της ευφυΐας. Έχω αρχίσει να πιστεύω ότι ένας λόγος που οι γονείς καταφεύγουν σε αυτό το «τέχνασμα» είναι προκειμένου (ασυνείδητα φυσικά) να αποποιηθούν την ευθύνη μιας κατάστασης που τους δημιουργεί τρομερές ενοχές. Καλώς ή κακώς οι γονείς στην Ελλάδα έχουν γαλουχηθεί με την ιδέα ότι υπεύθυνοι για τις σχολικές επιδόσεις των παιδιών τους είναι οι ίδιοι. Η σχολική αποτυχία των παιδιών τους αγγίζει ευαίσθητες χορδές της δικής τους αυτοεκτίμησης. Το να λέει ένας γονιός ότι το παιδί του είναι έξυπνο αλλά δεν προσπαθεί, παρότι σε πρώτο επίπεδο ακούγεται σαν κάτι θετικό, αποτελεί στην πραγματικότητα ένα τρόπο να πει εμμέσως ο γονιός ότι«εγώ τη δουλειά μου την έκανα, κληροδότησα στο παιδί μου καλά γονίδια, αν αυτό δεν είναι σε θέση να τα χρησιμοποιήσει δεν φταίω εγώ για αυτό».
Δυστυχώς, η ευθύνη που ρίχνει το κοινωνικό σύστημα στους γονείς για τις σχολικές επιδόσεις των παιδιών τους είναι τόσο μεγάλη που είναι λογικό οι γονείς να νιώθουν ένοχοι, να γίνονται αμυντικοί και να προσπαθούν να γυρίσουν την ευθύνη πίσω στα παιδιά τους. Η θέση του γονιού σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πολύ δύσκολη. Βλέπουν πώς όσο και να προσπαθούν δεν είναι σε θέση να βοηθήσουν το παιδί τους με αποτέλεσμα να νιώθουν αποτυχημένοι σαν γονείς. Αυτό φυσικά δυσκολεύει ακόμα περισσότερο και τα ίδια τα παιδιά τα οποία πλέον δεν έχουν να αντιμετωπίσουν μόνο τη δική τους απογοήτευση αλλά και αυτή των γονιών τους. Δυστυχώς αυτό δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο θυμού και ενοχών για γονείς και παιδιά ο οποίος συχνά διοχετεύεται σε επίπονες οικογενειακές συγκρούσεις.
Προσωπικά, σε αυτές τις περιπτώσεις, συμβουλεύω τους γονείς να βγάλουν το CD με τις συμβουλές, τις νουθεσίες και τις εύκολες ερμηνείες. Τους προτείνω να αφήσουν χώρο στα παιδιά να εκφράσουν τη δική τους άποψη, τους φόβους και τα συναισθήματά τους. Η εμπειρία μου, μου έχει επανειλημμένως δείξει ότι μόνο λέγοντας «δεν ξέρω γιατί συμβαίνει αυτό» μπορεί να βρούμε απαντήσεις. Έχοντας την απάντηση στο τσεπάκι μας δεν θα καταφέρουμε ποτέ να ακούσουμε αυτό που απασχολεί το παιδί μας.
Περισσότερες συμβουλές εδώ.