Βρισκόμαστε στο τέλος των καλοκαιρινών μας διακοπών και σε λίγες μέρες θα ξεκινήσουν οι μικροί μας μαθητές το σχολείο. Πώς θα μπορούσαν οι γονείς να ενισχύσουν το κίνητρο των μικρών μαθητών για μάθηση;
Το κίνητρο είναι η δύναμη που μας ωθεί να ασχοληθούμε με μια δραστηριότητα από την αρχή της έως την ολοκλήρωσή της. Υπάρχουν δύο ειδών κίνητρα: τα εξωτερικά και τα εσωτερικά. Τα εξωτερικά συνδέονται με συγκεκριμένες εξωτερικές ανταμοιβές όπως ένα αγαπημένο παιχνίδι, χρήματα, οι βαθμοί ή οι έπαινοι του δασκάλου. Τα εσωτερικά κίνητρα δεν εξαρτώνται από εξωτερικούς παράγοντες και είναι πιο σταθερά από τα εξωτερικά επισημαίνει η Φωτοπούλου Ειρήνη- Ζωή Ψυχολόγος –Καθηγήτρια Αγγλικής και Γαλλικής Γλώσσα. Καλλιεργούν αισθήματα αυτό-ενίσχυσης και ικανοποίησης ως αποτέλεσμα καινούριων γνώσεων και εμπειριών και συνδέονται με την προσωπικότητα και τα ενδιαφέροντα του μαθητή. Η ενίσχυση στα εσωτερικά κίνητρα τονίζει την ποιότητα, στα εξωτερικά κίνητρα ενισχύεται η ποσότητα.
Τι συμβαίνει όμως στην πορεία της σχολικής ζωής των μαθητών και αυτός ο αρχικός ενθουσιασμός αρχίζει να εξαφανίζεται δίνοντας τη θέση του σε συναισθήματα αποθάρρυνσης ή και φόβου μπροστά στα μαθήματα; «Βαριέμαι το διάβασμα», «Γιατί να το μάθω αυτό; Σε τι θα μου χρησιμεύσει;» είναι μερικές απ’ τις φράσεις που ακούγονται από μαθητές μεγαλύτερων, αλλά και μικρότερων τάξεων προβληματίζοντας τους γονείς.
Tο κίνητρο είναι επίκτητο, δηλαδή μπορεί να αναπτυχθεί και να καλλιεργηθεί. Ακολουθούν 10 προτάσεις που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν οι γονείς για την ενίσχυση του κινήτρου κατά τη μαθησιακή διαδικασία και κατά τη μελέτη των σχολικών μαθημάτων στο σπίτι.
Αυξήστε την προσδοκία σας σχετικά με τις ικανότητες των παιδιών. Όσο μεγαλύτερη προσδοκία έχουν οι γονείς για την πρόοδο των παιδιών τους, τόσο θετικότερα τα συναισθήματα και η συμπεριφορά τους προς τα παιδιά, γεγονός που καλλιεργεί την αυτοπεποίθηση, την αυτο-ενίσχυση και τελικά την επιθυμία των παιδιών για εμπλοκή στη μάθηση με θετικά αποτελέσματα.
Αξιοποιείστε τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά τους κατά τη μελέτη. Τα παιδιά ασχολούνται πιο αποτελεσματικά με ό,τι εντάσσεται στον κύκλο των ενδιαφερόντων τους και των ικανοτήτων τους. Σε ένα παιδί που του αρέσουν οι αθλητικές δραστηριότητες μπορούμε να ενισχύσουμε την εκμάθηση της ανάγνωσης με το διάβασμα ενός αθλητικού περιοδικού, την εκμάθηση της γραφής με το γράψιμο μιας παραγράφου για έναν αγώνα ποδοσφαίρου που παρακολούθησε ή την εκμάθηση των μαθηματικών με προβλήματα που έχουν να κάνουν με το σκορ των ομάδων και των αριθμό των παικτών. Ένα παιδί που αγαπά τη μουσική μπορεί να μάθει το μάθημα της ιστορίας τραγουδιστά ή με τη συνοδεία μουσικού οργάνου.
Δημιουργήστε ένα περιβάλλον και ένα πρόγραμμα μελέτης που ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες τους.Το κάθε παιδί είναι μοναδικό, όπως μοναδικές είναι και οι ανάγκες του. Για ένα παιδί που του αρέσουν οι κινητικές δραστηριότητες και διασπάται εύκολα, φροντίζουμε να κάνει συχνά διαλείμματα. Η χρήση σύντομων σκετς ή ρυθμικών δραστηριοτήτων, πχ πέταγμα μπάλας πάνω στη σωστή πράξη ή στη σωστή συλλαβή είναι πολύ βοηθητικές δραστηριότητες. Στους μαθητές που είναι χαμηλότερων τόνων και τους αρέσει η οργάνωση και η τάξη παρέχουμε μια καθημερινή ρουτίνα στο καθημερινό τους μαθησιακό περιβάλλον με χρονοδιαγράμματα, πίνακες και ένα τακτοποιημένο χώρο μελέτης
Χρησιμοποιείστε την ενθάρρυνση και την λεκτική επιβράβευση, όχι μόνο του αποτελέσματος, αλλά και της κάθε προσπάθειας του μαθητή. Η δύναμη της ενθάρρυνσης και του επαίνου είναι πολύ σημαντική και συχνά υποτιμάται η αξία της . Συνιστά έναν αποτελεσματικό τρόπο ενίσχυσης της μαθησιακής διαδικασίας. Συχνά η επιβράβευση δίνεται μόνο μετά την ολοκλήρωση μιας δραστηριότητας, όμως είναι πολύ σημαντικό να παρέχεται σε όλη τη διάρκεια της προσπάθειας καθώς αποτελεί κινητήρια δύναμη για τον μαθητή.
Επιβραβεύστε με κάποια υλική ανταμοιβή. Η υλική επιβράβευση συνιστά έναν συχνό τρόπο ενίσχυσης του κινήτρου του παιδιού και μπορεί να είναι η ενασχόληση με μια αγαπημένη δραστηριότητα, η αγορά ενός αγαπημένου παιχνιδιού ή χρήματα. Για να είναι αποτελεσματική, αυτού του είδους η επιβράβευση θα πρέπει προφανώς να ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα και τις επιθυμίες του παιδιού. Επίσης κρίνεται σκόπιμο να δίνεται κατόπιν της ολοκλήρωσης ενός συγκεκριμένου μαθησιακού στόχου και να τηρείται κάποιο μέτρο στη χορήγησή του, ώστε να μην καταλήξει ο μαθητής να διεκπεραιώνει βιαστικά το μάθημά του προκειμένου να λάβει αυτό που επιθυμεί και να μη συνδεθεί το μάθημα αποκλειστικά με τη συγκεκριμένη υλική ανταμοιβή.
Συσχετίστε τα μαθήματα με την καθημερινή ζωή. Με αυτό τον τρόπο θα βοηθήσετε το παιδί να κατανοήσει την αξία και τη χρησιμότητα των μαθημάτων. Μαθαίνοντας ανάγνωση θα διαβάζει επιγραφές και ταμπέλες στο δρόμο, το αγαπημένο του κόμικς και τους υπότιτλους ταινιών, ενώ με την αφαίρεση θα ξέρει πόσα ρέστα να περιμένει από μία αγορά σε ένα κατάστημα.
Δώστε έμφαση στις επιτυχίες τους. Πολλές φορές «υπό τη σκιά» κάποιων σχολικών αποτυχιών ή μαθησιακών δυσκολιών, παραβλέπουμε καθημερινές επιτυχίες και κατακτήσεις των παιδιών. Είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας πως μια επιτυχία, όσο μικρή κι αν είναι, για παράδειγμα τρεις από τις δέκα λέξεις γραμμένες σωστά, είναι μια επιτυχία που καλό είναι να επιβραβεύεται σε κάθε ευκαιρία. Με μια ενισχυμένη αυτοεκτίμηση είναι πολύ πιθανό το παιδί την επόμενη φορά να προσπαθήσει περισσότερο και τα αποτελέσματα να είναι καλύτερα. Αντίθετα, αν η έμφαση δίνεται στα λάθη και τις αποτυχίες είναι εύκολο να δημιουργηθεί ένα αρνητικό κλίμα αποθάρρυνσης και παραίτησης.
Αξιοποιείστε εναλλακτικά μέσα μάθησης ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες τους. Σήμερα, τα μέσα μάθησης και εκπαίδευσης είναι ποικίλα και αξίζει να τα εκμεταλλευτούμε προς όφελος των μαθητών μας .Μερικά απ’ αυτά τα μέσα είναι το εκπαιδευτικό λογισμικό στον υπολογιστή, επιτραπέζια παιχνίδια, εκπαιδευτικές κάρτες, κουκλοθέατρο, εκπαιδευτικά cd και dvd, ζωγραφική, κολλάζ. Η επιλογή των υλικών γίνεται με γνώμονα τις ανάγκες και τις ικανότητες του μαθητή. Σε έναν μαθητή που είναι οπτικός τύπος θα προσανατολιστούμε σε κάρτες ή επιτραπέζια παιχνίδια, ενώ για τον μαθητή που έχει έφεση στις τέχνες, θα χρησιμοποιήσουμε ανάλογα υλικά, όπως ζωγραφική, κολλάζ ή παραμύθια
Διαμορφώστε και προσφέρετε ένα σωστό πρότυπο προς μίμηση. Λαμβάνοντας υπόψη την τεράστια επίδραση που έχει η συμπεριφορά των γονέων στα παιδιά τους, είναι ιδιαίτερης σημασίας να διατηρούμε ένα σωστό πρότυπο σε σχέση με τη διαδικασία της μάθησης. Δεν είναι λογικό να περιμένουμε τα παιδιά μας να αγαπούν τη γνώση όταν εμείς δε δείχνουμε αντίστοιχα παραδείγματα στην καθημερινότητά μας. Το να διαβάζουμε ένα βιβλίο ή την εφημερίδα, να λύνουμε ένα σταυρόλεξο προωθούν ένα θετικό πρότυπο. Ιδανικά οι παραπάνω δραστηριότητες μπορούν να γίνονται ταυτόχρονα με το διάβασμα του παιδιού.
Δώστε έμφαση στα οφέλη της μάθησης. Η αξία της μάθησης είναι ανυπολόγιστη και τα οφέλη της είναι αδιαμφισβήτητα. Μιλώντας στα παιδιά με προσωπικά παραδείγματα για το πόσο μας ωφέλησε η μάθηση, πιο απλά και πρακτικά στα μικρότερους μαθητές, πιο αφαιρετικά στους μεγαλύτερους και συνδέοντας επιμέρους τομείς των σχολικών μαθημάτων με τα προσωπικά πλεονεκτήματα που μπορεί να έχει ο μαθητής, το κίνητρο για μάθηση θα ενθαρρυνθεί.
Περισσότερες εκπαιδευτικές συμβουλές εδώ.