Μεταξύ την ηλικία του ενός και των τριών ετών τα περισσότερα παιδιά, ανεξαρτήτως φύλου, γίνονται επιρρεπή σε ξεσπάσματα θυμού. Ακόμη κι αν είστε ο τυχερότερος και ο παιδαγωγικά ικανότερος γονιός του κόσμου, σας έχει σίγουρα τύχει όταν είπατε ένα ξεκάθαρο «όχι», ή όταν δηλώσατε τελεσίδικα «φεύγουμε!»: το παιδί άρχικα σούφρωσε τα χειλάκια του, μετά έβαλε τα κλάματα, μετά άρχισε να ουρλιάζει, μετά κυλίστηκε στο πάτωμα/ πεζοδρόμιο/ χώμα, μετά τσίριξε γοερά πόσο σας μισεί κ.ο.κ. Συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες. Τα παιδιά σ' αυτή την ηλικία, βγαίνουν εκτός εαυτού. Κι εσείς βγαίνετε από τα ρούχα σας.
Είναι απόλυτα λογικό να για ένα γονιό να χάνει πότε-πότε τον έλεγχο -δεν είστε από πέτρα. Όμως, μέσα σ' αυτό το τρελό σκηνικό των φωνών και της παραφοράς, εσείς είστε ο ενήλικας και είναι δικό σας χρέος να μείνετε ψύχραιμοι, όχι του τρίχρονου. Τα λάθη στη διαχείριση τόσο δύσκολων καταστάσεων είναι κατανοητά και ανθρώπινα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να διορθωθούν. Γι' αυτό κι εμείς συγκεντρώσαμε όλα όσα μπορεί να κάνετε λάθος, για να μην τα ξανακάνετε.
Δεν μένετε ψύχραιμοι: Σκοπός σας είναι να του μάθετε να ηρεμεί, οπότε... ηρεμήστε
Το πιο κοινό ίσως λάθος των γονιών που πρέπει να διαχειριστούν μια κρίση θυμού του παιδιού είναι ότι παρασύρονται από το τεταμένο κλίμα και βγαίνουν εκτός εαυτού, φωνάζοντας και απειλώντας με τιμωρίες. Τα παιδιά έως περίπου την ηλικία των 6 είναι συναισθηματικά ανώριμα, δεν μπορούν ακόμη να εκφράσουν όσα νιώθουν λεκτικά και ταράζονται πολύ όταν δεν μπορούν να διαχειριστούν μια κατάσταση. Έχουν, λοιπόν, αρκετούς καλούς λόγους να φέρονται έτσι.
Ο ρόλος του γονιού είναι σ' αυτή την περίπτωση να δείξει ότι η ηρεμία είναι το ζητούμενο. Πρέπει, ως εκ τούτου, να συγκρατήσετε το θυμό σας παίρνοντας λίγο χρόνο ή βγαίνοντας για λίγο απ' το δωμάτιο και να αποδείξετε ότι η συμεπριφορά του είναι κατανοητή, αλλά όχι επιτρεπτή. Ανταποδίδοντας την κακή συμπεριφορά, καλλιεργείτε την επανάληψή της.
Λέτε περισσότερα απ' όσα μπορεί να καταλάβει
Σε γενικές γραμμές είναι κάτι περισσότερο από θεμιτό το να μιλάτε στο παιδί, χρησιμοποιώντας «ενήλικο» λεξιλόγιο και μακροπερίοδο λόγο. Αυτή όμως είναι μία επείγουσα κατάσταση, επομένως βάλτε για λίγο στην άκρη τον (αξιέπαινο) παιδαγωγικό σας οίστρο. Τα νήπια είναι απ' τη φύση τους πλάσματα εκτός της λογικής των ενηλίκων, ωστόσο συχνά οι γονείς πιστεύουν ότι αν εξηγηθούν με λεπτομέρειες, το παιδί θα καταλάβει.
Το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού σας ίσως δεν επιτρέπει την επεξεργασία και την κατανόηση του «πρέπει να μάθεις να μοιράζεσαι τα πράγματά σου με την αδερφή σου». Αν το παιδί είναι πολύ μικρό, τότε πρέπει απλά να πείτε «Δεν επιτρέπεται να δαγκώνεις!» ή «Δεν πετάμε πράγματα!» -μικρές και σαφείς φράσεις, δηλαδή, ειπωμένες με (συγκρατημένη) αυστηρότητα.
Παραδίνεστε και περνάτε το λάθος μήνυμα
Η κρίση θυμού μπορεί να οφείλεται στο ότι το δίχρονο παιδί σας δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι δεν μπορεί να έχει ό,τι θέλει. Τα νήπια έχουν την τάση να θέλουν να έχουν περισσότερο έλεγχο, απ' όσο μπορούν να διαχειριστούν, επομένως τα «Δώσ'το μου!», «Είναι δικό μου!» ή «Δεν θέλω!» (που συνοδεύονται από γοερό κλάμα και νευρικό αμόκ!) είναι ο τρόπος τους να διεκδικήσουν λίγη ακόμη εξουσία στη ζωή τους. Και, αφού οι γλωσσικές τους ικανότητες δεν είναι ακόμη ανεπτυγμένες, εκφράζονται κάπως... πρωτόγονα.
Το παιδί, λοιπόν, κάνει λάθος που νομίζει ότι μπορεί να έχει κάτι ή να αποφασίσει για κάτι και οι γονείς πρέπει να θυμούνται ότι εκείνοι είναι οι υπεύθυνοι για τις αποφάσεις. Όσο απαραίτητο είναι να δώσετε στο παιδί τη δυνατότητα να κάνει επιλογές καθημερινά, τόσο σημαντικό είναι να βάζετε όρια με αγάπη, έτσι ώστε να νιώσει ασφαλές και προστατευμένο. Επιβραβεύοντας την κρίση θυμού, δείχνετε ότι λειτουργεί σωστά και είναι αποδεκτή.
Μερικές συμβολές για να αποφύγετε τις κρίσεις
Δώστε στο παιδί την προσοχή που του αξίζει. Η καθημερινότητα είναι δύσκολη υπόθεση για όλους, γι' αυτό μην τσιγκουνεύεστε τα αστεία, το παιχνίδι και τα «μπράβο», ακόμη κι αν ο χρόνος είναι περιορισμένος και η διάθεση πεσμένη.
Δώστε επιλογές και αρμοδιότητες. Προσφέρετε στο παιδί την απόλαυση να παίρνει αποφάσεις, ανάλογα με την ηλικία του. Προτιμήστε το «Θες να πλύνεις τα δόντια σου πριν ή μετά το παραμύθι;» απ' το «Θα πλύνεις τα δόντια σου;» -όπου η απάντηση, ας το παραδεχτούμε, θα είναι σχεδόν σίγουρα αρνητική.
Μην βιάζεστε να πείτε «όχι». Ίσως αυτό που επιθυμεί το παιδί είναι λογικό και αξίζει να του παραχωρηθεί. Η συνέπεια είναι απαραίτητη για να μεγαλώσει με ισορροπία ένα παιδί, όμως ενίοτε παίρνονται βιαστικές αποφάσεις που αξίζουν μια δεύτερη σκέψη.
Πριν η κατάσταση φτάσει στα όριά της, χρησιμοποιήστε την πανάρχαια τεχνική του αντιπερισπασμού. Όταν τα μάτια αρχίσουν να βουρκώνουν, ξεκινήστε μια καινούρια δραστηριότητα ή προτείνετέ του μια ευχάριστη εναλλακτική.
Ταΐστε, κοιμήστε, χαϊδέψτε επαρκώς.
...Και μερικές για να τις διαχειριστείτε
Μιλήστε με συντομία και σαφήνεια. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ίσως άθελά σας παρεξηγείτε τις πνευματικές δυνατότητες του παιδιού. Πείτε ξεκάθαρα τι απαγορεύεται και επιμείνετε με ηρεμία, κοιτώντας το στα μάτια, φτάνοντας στο ύψος του και με ήρεμη φωνή.
Αν οι συνθήκες και το μέγεθος της κρίσης το επιτρέπουν, αγνοήστε την. Στην περίπτωση που η κατάσταση το επιτρέπει, προτιμήστε να μην δώσετε σημασία στο ξέσπασμα, απ' το να νουθετήσετε το παιδί. Κατά πάσα πιθανότητα, ό,τι και να πείτε θα... στραφεί εναντίον σας για λίγο.
Δώστε του λίγο χρόνο για να ηρεμήσει. Αν το παιδί είναι σχετικά μεγάλο (μεγαλύτερο των 5 ετών) και αν τείνει να γίνει επικίνδυνο για τον εαυτό του ή άλλα παιδιά, ζητήστε του να απομονωθεί για λίγο μέχρι να του περάσει ο θυμός. Δεν είναι απαραίτητο να ορίσετε χρονικό όριο -αυτό θα βαφτίσει αμέσως την πρακτική σας, τιμωρία - απλά απαιτήστε να πάει στο δωμάτιό του «μέχρι να του περάσει ο θυμός».
Αν υπάρχει περιθώριο, γυρίστε το στην πλάκα! Το χιούμορ μπορεί να αποδειχθεί σωτήριο. Καταπιείτε το θυμό και την ταραχή σας, θυμηθείτε ότι τα παιδιά είναι παιδιά και κάντε ένα αστείο.