Απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις στα νέα ελληνικά - Θεωρία και ασκήσεις

ΑΠΡΟΣΩΠΑ ΡΗΜΑΤΑ-ΑΠΡΟΣΩΠΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ

       

 

Απρόσωπα λέμε τα ρήματα που δεν έχουν υποκείμενο πρόσωπο ή πράγμα αλλά ολόκληρη πρόταση και συνηθίζονται στο τρίτο ενικό πρόσωπο.

π.χ.  Απαγορεύεται    να καπνίζετε.

    απρόσωπο ρήμα      υποκείμενο              

       

Εκτός από απρόσωπα ρήματα υπάρχουν και απρόσωπες εκφράσεις. Αυτές σχηματίζονται συνήθως  με το γ' ενικό πρόσωπο του ρήματος είμαι και ένα επίθετο ή ουσιαστικό. Και η απρόσωπη έκφραση έχει για υποκείμενο μια ολόκληρη πρόταση.

π.χ.     Είναι κακό           να αδικούμε τους άλλους.

απρόσωπη  έκφραση             υποκείμενο

      Είναι κρίμα                      να πάει χαμένος.

   

Πιο αναλυτικά:

Απρόσωπα είναι:

i. τα ρήματα που σχηματίζονται μόνο στο γ' ενικό πρόσωπο:

πρέπει, νοιάζει κ.ά.

ii. το γ' ενικό πρόσωπο προσωπικών ρημάτων:

iii. αξίζει, μπορεί κ.ά.

iv. το γ' ενικό πρόσωπο ρημάτων παθητικής φωνής: επιτρέπεται, απαγορεύεται κ.ά.

v. το γ' ενικό πρόσωπο ρημάτων που δηλώνουν φυσικά φαινόμενα: χιονίζει, βρέχει κ.ά.

vi. το γ’ ενικό πρόσωπο των ρημάτων: είμαι, έχω, κάνω, περνώ.

Οι απρόσωπες εκφράσεις σχηματίζονται από : 

i. Τα ρήματα είναι ή υπάρχει + ουσιαστικό, π.χ. είναι ανάγκη, υπάρχει φόβος.

ii. Το ρήμα είναι + ουδέτερο επιθέτου, π.χ. είναι σίγουρο.

iii. Το ρήμα είναι + τροπικό επίρρημα, π.χ. είναι κρίμα.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ένα ρήμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε ως προσωπικό είτε ως απρόσωπο.

π.χ.  Φαίνεται πως θα χιονίσει.     Το σπίτι φαίνεται μεγάλο.

        απρόσωπο                                         προσωπικό

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1.     Να κυκλώσεις το απρόσωπο ρήμα ή την απρόσωπη έκφραση και  να υπογραμμίσεις το υποκείμενο στις παρακάτω προτάσεις.

Πρέπει να με ακούσεις οπωσδήποτε.

Δεν πρόκειται να μιλήσω σε καμιά περίπτωση.

Δε συμφέρει να γίνει όπως προτείνεις.

Φαίνεται πως δε θα ξαναγυρίσει.

Ακούστηκε πως σκοτώθηκαν πολλοί.

Κρίμα είναι να χαθεί ο άνθρωπος.

Καλό είναι να πηγαίνουμε τώρα.

Είναι ώρα να πάμε στο σχολείο.

Είναι άδικο να τον υποτιμάς.

2.     Να χαρακτηρίσεις τα υπογραμμισμένα ρήματα ως απρόσωπα ή προσωπικά.

Αξίζει να προσπαθήσεις κι άλλο        …………………………………………………….

Δεν επιτρέπεται να λες ψέματα.         ……………………………………………………

Δεν επιτρέπεται το κάπνισμα.             …………………………………………………...

Η  Μαρία φαίνεται χαρούμενη.            …………………………………………………...

Φαίνεται πως θα βρέξει.                         …………………………………………………..

Χρειάζεται να έχεις υπομονή.                …………………………………………………..

Ο Κώστας χρειάζεται χρήματα.           ……………………………………………………

3.     Να γράψεις προτάσεις με τα ρήματα φτάνει, ακούγεται, χρειάζεται, αρκεί, διαδίδεται, αξίζει.

(τα ρήματα να χρησιμοποιηθούν ως προσωπικά και ως απρόσωπα)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………  …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Δημοτικό εδώ.

Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Γυμνάσιο εδώ.

Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.