Ομώνυμα ή ομόηχες ονομάζονται δύο λέξεις που προφέρονται με τον ίδιο τρόπο αλλά έχουν διαφορετική σημασία και συχνά και διαφορετική ορθογραφία.
Παραδείγματα
ταινία (κινηματογραφικό έργο) – ταινία (παράσιτο που ζει στα έντερα των θηλαστικών) – ταινία (μακρόστενη λωρίδα από χαρτί, πλαστικό ή άλλο υλικό/κορδέλα)
ψηλός (ύψος) – ψιλός (λεπτός)
κλείνω (την πόρτα) – κλίνω (το ρήμα)
πήρα (παίρνω) – πείρα (γνώσεις που έχει αποκτήσει κάποιος από μια δραστηριότητα που ασκεί)
(ο) τοίχος (του σπιτιού) – (το) τείχος (του κάστρου)
όμως (σύνδεσμος) – (ο) ώμος (σώμα)
(το) κερί – (οι) καιροί
πάλι (επίρρημα) – (η) πάλη (άθλημα)
(το) κλήμα (αμπέλι) – (το) κλίμα (καιρός)
(η) νίκη (επιτυχία) – (το) νοίκι (ενοίκιο)
(η) λίρα (νόμισμα) – (η) λύρα (μουσικό όργανο)
(η) στήλη (μνημείο) – (οι) στύλοι (στηρίγματα)
Ομώνυμα με κύρια ονόματα:
(ο) βόλος (μπίλια) – Βόλος (η πόλη)
(τα) μέρη (τοποθεσίες) – Μαίρη (όνομα)
(ο) πόρος (του δέρματος) – Πόρος (νησί)
(το) δράμα (θεατρικό έργο) – Δράμα (πόλη)
(ο) πύργος (κτίριο) – Πύργος (πόλη)
Παρώνυμα ονομάζονται δύο λέξεις που μοιάζουν στην προφορά τους (δεν είναι ακριβώς η ίδια όπως στα ομώνυμα, εδώ έχουν παρόμοια προφορά), έχουν όμως διαφορετική σημασία.
Παραδείγματα
αμυγδαλές - αμυγδαλιές
αμαρτωλός - αρματολός
σφήκα (έντομο) - σφίγγα (τέρας της ελληνικής μυθολογίας)
ωφέλεια - αφέλεια
κύρος - κύριος
Τονικά παρώνυμα είναι οι λέξεις που έχουν την ίδια προφορά αλλά διαφέρουν στον τονισμό. Έχουν επίσης διαφορετική σημασία και τις περισσότερες φορές διαφορετική ορθογραφία
Παραδείγματα
παίρνω – περνώκάνεις – κανείς
νόμος – νομός
γέρος - γερός
φόρα – φορά
διάφορα – διαφορά
χώρος - χορός
ράφι – ραφή
Ασκήσεις
1) Ποια από τα παρακάτω ζεύγη λέξεων είναι ομώνυμα και ποια παρώνυμα;
πάλη - πάλι ................
νοίκι - νίκη ................
ωφέλεια - αφέλεια .................
χείλια - χίλια ...................
κύρος - κύριος .................
πιάνω - πιάνο .................
λύπη - λείπει .................
πείρα - πήρα .................
πολιτικός - πολίτικος ...............
χορός - χώρος ...................
2) Να σχηματίσετε προτάσεις με τα παρακάτω ζεύγη ομοήχων.
λυτός - λιτός
ποιο - πιο
λύρα - λίρα
πού - που
λιμός - λοιμός
κλίνω - κλείνω
κλίμα - κλήμα
εφορία - ευφορία
φύλο - φύλλο
ρήμα - ρίμα
θύρα - θήρα
πώς - πως
3) Να συμπληρώσετε τη σωστή λέξη στις παρακάτω προτάσεις από τα τονικά παρώνυμα που δίνονται στην παρένθεση.
Έπρεπε να κάνει εγχείρηση στις ---------- (αμυγδαλιές, αμυγδαλές) του.
Η ----------- των λέξεων είναι πολύ ενδιαφέρουσα (ετοιμολογία, ετυμολογία).
Δεν είχε επαγγελματική ------------ και δεν τον προσέλαβαν (πείρα, πυρά).
Η --------- της φωνής του ήταν περίεργη (χρεία, χροιά).
Μου αρέσουν οι εκδρομές στην ---------- (έξοχη, εξοχή).
Ήρθε --------- στον αγώνα δρόμου (έκτος, εκτός).
Ήταν τόσο ----------- που δεν μπορούσες να καταλάβεις τι ήθελε (ύστατη, άστατη).
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Δημοτικό εδώ.
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Γυμνάσιο εδώ.
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.